Επιμέλεια: Άγγελος Ρούσσος
Έφτασε η περίοδος της Αγίας & Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μια περίοδος χαρμολύπης, μια περίοδος προετοιμασίας για την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου μας και την Ανάστασή του.
Βασικός πυλώνας για την προετοιμασία του Χριστιανού δεν είναι άλλος από την καθιερωμένη νηστεία…
Μια νηστεία για την οποία πολλά έχουν τονίσει οι Άγιοι Πατέρες, αλλά την οποία…χαλάρωσε η πρόσφατη Σύνοδος της Κρήτης σε ειδικό κειμενό της!
Η νηστεία γεννάει προφήτες. Ενισχύει τους δυνατούς. Σοφίζει τους νομοθέτες. Εξοπλίζει τους ήρωες. Γυμνάζει τους αθλητές. Αποκρούει τους πειρασμούς. Συγκατοικεί με τη νηφαλιότητα και την αγνότητα. Στους πολέμους κάνει ανδραγαθήματα και στον καιρό της ειρήνης διδάσκει την ησυχία. Αγιάζει τους αφιερωμένους και τελειοποιεί τους ιερείς. Κανείς δεν μπορεί να πλησιάσει το Θυσιαστήριο και να τελέσει τη θεία Λειτουργία, χωρίς προηγουμένως να έχει νηστέψει.
Έπειτα από νηστεία σαράντα ημερών αξιώθηκε ο προφήτης Ηλίας ν’ αντικρύσει τον Κύριο (Γ’ Βασ. 19:8-18). Χάρη στη νηστεία αποδείχθηκε ισχυρότερος από το θάνατο και ανέστησε το πεθαμένο παιδί (Γ’ Βασ. 17:21-23). Χάρη στη νηστεία εμπόδισε τον ουρανό να βρέξει για τριάμιση χρόνια (Γ’ Βασ. 17:1, 18:1).
Ο προφήτης Δανιήλ, που για ένα εικοσαήμερο δεν γεύθηκε ψωμί ούτε ήπιε νερό (Δαν. 10:2-3), δίδαξε και τα λιοντάρια ακόμα να νηστεύουν (Δαν. 6:16-22).
Η ζωή του Τιμίου Προδρόμου ήταν μια συνεχής νηστεία. Δεν είχε ούτε κρεβάτι ούτε τραπέζι ούτε κτήματα ούτε ζώα ούτε αποθήκες τροφίμων ούτε τίποτ’ άλλο, απ’ αυτά που θεωρούνται απαραίτητα για τη ζωή. Γι’ αυτό όμως ο Κύριος διακήρυξε πως ήταν «ο σπουδαιότερος απ’ όσους γέννησαν ποτέ γυναίκες» (Ματθ. 11:11).
Η νηστεία ανέβασε στον τρίτο ουρανό και τον απόστολο Παύλο, που την απαρίθμησε ανάμεσα στα καυχήματα για τις θλίψεις του (Β’ Κορ. 11:27).
Για τον Χριστιανό λοιπόν η νηστεία είναι κάτι πολύ σημαντικό….
Ποιοι εξαιρούνται
Η Εκκλησία όμως, ως φιλόστοργος Μήτηρ, προβλέπει ακόμα και γι᾿ αυτούς που δεν έχουν δυνατότητα να νηστεύσουν. Αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι υγείας απαλλάσεται ο πιστός από την υποχρέωση της νηστείας. Αυτό όμως ισχύει μόνο αν ο χριστιανός είναι ασθενής. Απεναντίας κάθε άλλη αιτία δεν εξαιρεί τον χριστιανό από την υποχρέωση της νηστείας. Ούτε οι στρατιώτες, ούτε οι οδοιπόροι, ούτε οι θαλασσοπόροι, ούτε οι έμποροι κ.λ.π. εξαιρούνται, λέγει ο Μ. Βασίλειος, αλλά ο κάθε ένας έχει υποχρέωση να νηστεύει «ει μη δι᾿ ασθένειαν σωματικήν».
Σωματικά ασθενείς θεωρούνται όλοι όσοι πάσχουν, οι γέροντες και όσοι έχουν εξασθενημένο οργανισμό, τα νήπια και τα παιδιά μέχρι ωρισμένης ηλικίας. Τα μεγάλα παιδιά δεν εξαιρούνται από τη νηστεία. Μας το λέγουν οι άγιοι Χρυσόστομος και Γρηγόριος, Αμβρόσιος και Λέων Ρώμης. Ο δε μέγας Βασίλειος λέγει: «Μηδείς εαυτόν έξω ποιείτω του καταλόγου των νηστευόντων, εν ω πάντα γένη, και πάσα ηλικία, και αξιωμάτων διαφοραί πάσαι καταλέγονται». και ο Τιμόθεος Αλεξανδρείας όταν ρωτήθηκε αν ένας ασθενής είναι υποχρεωμένος το Πάσχα να νηστεύσει, απάντησε ότι «απολύεσθαι οφείλει μεταλαμβάνειν και της τροφής και του ποτού…» Ομοίως και για την λεχώνα. Πράγμα που σημαίνει ότι επιτρέπεται στον ασθενή να κοινωνά χωρίς νηστεία.
Όσον αφορά σε αυτούς που δεν μπορούν να νηστεύσουν επακριβώς λόγω ασθενείας, ό Άγιος Ιωάνης ο Χρυσόστομος συνιστά: «Αυτός πού δεν μπορεί να νηστεύσει ας κάνει πιο πλούσια την ελεημοσύνη, ας κάνει εκτενείς προσευχές, ας έχει έντονη προθυμία να ακούει τα λόγια του Θεού» (Ρ.G.53, 83).
Τι έλεγαν οι Άγιοι Πατέρες για την νηστεία
Ο άγιος Βασίλειος ο Μέγας, στους δύο λόγους του «Περί νηστείας», ορίζει ως αληθινή νηστεία τόσο την αποχή από ορισμένες τροφές όσο και την αποξένωση από την κακία. Γενικά συστήνει την καθολική εγκράτεια και την ασκητική τοποθέτηση απέναντι στα υλικά στοιχεία του κόσμου, τοποθέτηση που αποτρέπει την υποδούλωση του χριστιανού στα κτιστά και επιτρέπει την ελεύθερη και σωτήρια υποταγή του στο άγιο θέλημα του Κτίστη.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: “Νηστεύοντας να μην προφασισθείς νόσο, διότι και αυτοί που δεν νήστευσαν, έπεσαν πολλές φορές στα ίδια νοσήματα.Άρχισες το καλό; Μη σταματήσεις πού θα σε ανακόπτει ο εχθρός, διότι αυτός καταργείται με την υπομονή σου”.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει:
“Χαρούμενο είναι σήμερα το πανηγύρι και πιο λαμπρή απ’ ότι συνήθως, η συνάθροισή μας εδώ. Ποια να’ ναι άραγε η αιτία; Της νηστείας είναι αυτό το κατόρθωμα! Το γνωρίζω κι εγώ. Νηστεία, η οποία δεν έχει ακόμα αρχίσει, αλλά την περιμένουμε. Αυτή μας συγκέντρωσε στο σπίτι του Πατέρα μας, αυτή, ακόμα κι εκείνους που προηγουμένως ήτανε πολύ αμελείς, σήμερα τους ξαναέφερε στις μητρικές αγκάλες. Κι αν η αναμονή της και μόνο μας έφερε τόση προθυμία, σκεφθείτε, όταν εμφανισθεί και έρθει, πόση ευλάβεια έχει να μας φέρει;
Κατά τον ίδιο τρόπο και μια πόλη, όταν πρόκειται να την επισκεφτεί κάποιος φοβερός άρχοντας, αφήνει κατά μέρος κάθε ακαταστασία και ανασκουμπώνεται.
Αλλά μη φοβηθείτε που παρομοίασα την νηστεία με φοβερό άρχοντα: δεν είναι φοβερή για σας, αλλά για τους δαίμονες. Αν κάποιος είναι δαιμονισμένος, δείξε του ένα πρόσωπο νηστείας και μένει πιο ακίνητος κι από τις πέτρες τις ίδιες, παγώνοντας από τον φόβο του και είναι σαν να βρίσκεται στα δεσμά. Και μάλιστα, όταν δει ότι κοντά στην νηστεία υπάρχει η αδελφή και αχώριστη συνοδός της, η προσευχή.
Γι’ αυτό και ο Χριστός λέει: «Τούτο το γένος (των δαιμόνων) δεν βγαίνει από τον άνθρωπο (που έχει καταληφθεί από αυτό), παρά μόνο με προσευχή που συνοδεύεται από νηστεία.» (Ματθ. Ιζ’ 21)”
και σε άλλο σημείο συμπληρώνει:
“Καλό είναι φας κρέας και να πιείς κρασί, παρά να φας με τους ψιθύρους τις σάρκες αδελφών”.
Τι λέει η Σύνοδος του Κολυμπαρίου
H..προοδευτική Σύνοδος του Κολυμπαρίου, λοιπόν, εν αντιθέσει με όσα παραπάνω είδαμε πως καταγράφουν οι Άγιοι Πατέρες έδωσε το πράσινο φως κατά περίπτωση να “απαλύνεται το τυχόν «στυφόν» των ιερών νηστειών”!!!!
Χαρακτηρίζει μάλιστα την στάση αυτή ως “φιλάνθρωπον συγκατάβασιν”…
Διαβάστε ακριβώς το απόσπασμα από το κείμενο της Συνόδου της Κρήτης περί νηστείας:
“Είναι γεγονός, ότι σήμερον πολλοί πιστοί δεν τηρούν απάσας τας περί νηστείας διατάξεις, είτε εξ ολιγωρίας είτε λόγω των υπαρχουσών συνθηκών ζωής, οιαιδήποτε καν ώσιν αύται. Άπασαι όμως αι περιπτώσεις αύται της χαλαρώσεως των περί νηστείας ιερών διατάξεων, είτε είναι γενικώτεραι, είτε ατομικαί, δέον όπως τυγχάνουν της ποιμαντικής μερίμνης εκ μέρους της Εκκλησίας, διότι ο Θεός «ου θέλει τον θάνατον του αμαρτωλού ως το επιστρέψαι και ζην αυτόν» (πρβλ. Ιεζ. λγ’, 11), χωρίς όμως να περιφρονήται η αξία της νηστείας. Όθεν διά τους έχοντας δυσκολίαν εις την τήρησιν των ισχυουσών περί νηστείας διατάξεων είτε εκ λόγων ατομικών (ασθένεια, στράτευσις, συνθήκαι εργασίας κ.λπ.) είτε γενικωτέρων (ειδικαί συνθήκαι επικρατούσαι εις τινας χώρας από πλευράς κλίματος, καθώς και κοινωνικο-οικονομικαί ιδιαιτερότητες τινών χωρών λ.χ. αδυναμία ευρέσεως νηστησίμων τροφών) επαφίεται εις την διάκρισιν των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών να καθορίσουν την φιλάνθρωπον οικονομίαν και επιείκειαν, απαλύνουσαι, κατά τας ειδικάς ταύτας περιπτώσεις, το τυχόν «στυφόν» των ιερών νηστειών. Πάντα δε ταύτα εντός των πλαισίων των ως άνω λεχθέντων και επί τω σκοπώ να μη ατονήση ποσώς ο ιερός θεσμός της νηστείας. Η φιλάνθρωπος αύτη συγκατάβασις πρέπει να ασκηθή υπό της Εκκλησίας μετά πάσης φειδούς, οπωσδήποτε δε επί το επιεικέστερον διά τας νηστείας εκείνας, δι’ ας δεν υπάρχει ομοιόμορφος πάντοτε και εις απάσας τας περιπτώσεις παράδοσις και πράξις εν τη Εκκλησία. «… Καλόν το νηστεύειν πάσαν ημέραν, αλλ’ ο μη εσθίων τον εσθίοντα μη κρινέτω. Εν τοις τοιούτοις ου νομοθετείν, ου βιάζεσθαι, ουκ αναγκαστικώς άγειν το εγχειρισθέν προσήκει ποίμνιον, πειθοί δε μάλλον, και ηπιότητι, και λόγω άλατι ηρτυμένω..»(Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί των αγίων νηστειών, 3. PG 95, 68B).””
Πηγές
–Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελλισοχωρίου
–Αρχιμανδρίτης Κοσμάς Λαμπρινός, Ιεροκήρυξ Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης “Λόγοι περί Νηστείας”
-Αρχιμ.Βασ.Παπαδάκη«Εξομολόγηση,Θεία Κοινωνία,Νηστεία»Ι.Μ.Αγ.Αναστασίας,Ρέθυμνο
