Με αφορμή τις τρέχουσες εξελίξεις στη Βρετανία το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ απευθύνθηκε στις ειδικό επί του θέματος κ. Σωτήρη Ζαρταλούδη, αναπληρωτή καθηγητή συγκριτικής ευρωπαϊκής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ.
Του θέσαμε το εξής ερώτημα:
«Τι σημαίνει η παραίτηση Τζόνσον για τις ευρωατλαντικές σχέσεις αλλά και για τα ελληνοτουρκικά δεδομένης της στήριξής του στο καθεστώς Ερντογάν;»
Και ο καθηγητής , μας απάντησε ως εξής:
Η κατάσταση με τον Πρωθυπουργό Τζόνσον είναι αρκετά ρευστή αυτή την στιγμή και οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και αλλάζουν ανά λεπτό. Αυτό που φαίνεται να προσπαθεί να επιτύχει ο ίδιος είναι να παραμείνει πρωθυπουργός μέχρι την εύρεση αντικαταστάτη του, αλλά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το κόμμα και το υπουργικό συμβούλιο θα του το επιτρέψει αυτό.
Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε να κάνουμε μερικές βάσιμες προβλέψεις σε ότι αφορά τις ευρω-ατλαντικές σχέσεις αλλά και τα ελληνοτουρκικά.
Πρώτον, θα έλεγα ότι, ανεξαρτήτως κυβέρνησης ή πρωθυπουργού, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Τουρκία ως στρατηγικό σύμμαχο του ΝΑΤΟ και φιλική χώρα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Το ΗΒ είναι (μαζί με την Ελλάδα) μια χώρα που ακόμα υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας αν και μπορούμε πλέον με ασφάλεια να πούμε ότι η είσοδος της Τουρκίας στην ΕΕ αποτελεί ένα απατηλό όνειρο παρά μια ρεαλιστική προοπτική.
Επίσης, το ΗΒ θέλει την Τουρκία στο πλάι του στον υβριδικό πόλεμο στην Ουκρανία – μιας και οι δύο χώρες αποτελούν (μετά τις ΗΠΑ) στρατηγικούς προμηθευτές πολεμικού υλικού προς την κυβέρνηση Ζελένσκι. Έτσι, θα έλεγα ότι ανεξαρτήτως προσώπου στην Βρετανική πρωθυπουργία η Τουρκία θα συνεχίσει να είναι στενός σύμμαχος του ΗΒ και θα υποστηρίζεται σε όλα τα επίπεδα.
Ομοίως θα έλεγα ότι, ανεξαρτήτως κυβέρνησης ή πρωθυπουργού, το ΗΒ επιδιώκει τις πιο στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ που θεωρούνται ως ο στρατηγικός και «φυσικός» σύμμαχος της χώρας. Υπάρχουν ισχυρές πιθανότητες στενότερης σχέσης με τον Πρόεδρο Μπάιντεν, ο οποίος είχε δημοσίως εκφράσει την δυσαρέσκεια του εναντίον του Τζόνσον τόσο για την στάση του στο Μπρέξιτ όσο και για την φιλία του με τον πρώην Πρόεδρο Τραμπ.
Οι δημοκρατικοί στις ΗΠΑ αλλά και προσωπικά ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχουν δημοσίως εκφράσει την έντονη αντίθεση τους στην έξοδο του ΗΒ από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αλλά και τον έχουν περιπαιχτικά αποκαλέσει έναν «μικρό Τραμπ» λόγω του στυλ και εμφάνισης του Βρετανού τέως Πρωθυπουργού. Άρα αν και το ΗΒ θα συνεχίσει να είναι στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, υπάρχει ενδεχόμενο βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ του Μπάιντεν και του νέου πρωθυπουργού σε περίπτωση που το ΗΒ αποκτήσει ένα πιο αρεστό πρόσωπο από την οπτική των ΗΠΑ (π.χ. κάποιον λιγότερο ή πιο ήπιο αντιευρωπαϊστή).
Η μόνη περιοχή όπου μπορούμε να περιμένουμε κάποιες (ίσως σημαντικές) αλλαγές είναι οι σχέσεις μεταξύ ΗΒ-ΕΕ: ο Μπόρις Τζόνσον έκανε ανεπανόρθωτη ζημιά στις σχέσεις ΗΒ-ΕΕ ακόμα και μετά το Brexit με τελευταίο «παρατράγουδο» την απόπειρα μονομερούς ακύρωσης της συμφωνίας για την Βόρεια Ιρλανδία. Ακόμα και η πρώην πρωθυπουργός Τερέζα Μέι αποκήρυξε τον Τζόνσον ως άνθρωπο που ντροπιάζει το ΗΒ με τις πράξεις του καθιστώντας την χώρα ένα κράτος παρία χωρίς κύρος και διπλωματικό βάρος μιας και ο Τζόνσον ήθελε να αναιρέσει συμφωνίες που ο ίδιος συμφώνησε με την ΕΕ πριν ενός έτους. Άρα, αν και φυσικά εξαρτάται από το πρόσωπο που θα τον αντικαταστήσει, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το ΗΒ να προσπαθήσει να πετύχει περισσότερους συμβιβασμούς ή ακόμα και να επιδιώξει μια επαναπροσέγγιση με την ΕΕ μιας και το Μπρέξιτ φαίνεται να έχει βαλτώσει σε όλα τα επίπεδα και ειδικά στο οικονομικό όπου το ΗΒ χάνει την πρόσβαση την κοινή αγορά της ΕΕ.
Βέβαια αυτό θα γίνει μάλλον αργά και σταδιακά παρά απότομα. Ωστόσο μπορούμε να πούμε ότι η περίοδος του «σκληρού ροκ» σε ότι αφορά τις σχέσεις ΗΒ-ΕΕ ίσως να βρίσκεται στο τέλος και να υπάρξει μια προσπάθεια επανεκκίνησης με σαφώς πιο ήπια και συμφιλιωτική διάθεση και από τις δύο πλευρές.
