Αρθρογράφος: Θεόφραστος Ανδρεόπουλος

«Βόμβα» έριξε πριν από λίγο ο πρόεδρος της τουρκικής Βουλής Mustafa Şentop καθώς δήλωσε για τα Στενά, μετά την απόσυρση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.

Παράλληλα τόνισε πως μπορεί να αποσυρθεί μονομερώς κι από άλλες συνθήκες, όπως η Συνθήκη της Λωζάνης!

Η Δύση θα χάσει τα Στενά αν…

Αυτό σημαίνει πως η Δύση θα χάσει οριστικά τα Στενά αντίθετα η Ρωσία θα έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στις «θερμές» θάλασσες της Μεσογείου.

Αυτό σημαίνει πως δεν θα εμποδίσει τίποτα τους Ρώσους (θα τους ζητηθεί άλλωστε από τους Τούρκους για την προστασία της χώρας από την Δύση) να μεταφέρουν τον ρωσικό Στόλο στα Στενά για αναλάβουν την ασφάλειά τους απέναντι στις δυτικές δυνάμεις.

Φυσικά κατάργηση της Συνθήκης του Μοντρέ σημαίνει αυτόματα το οριστικό τέλος των σχέσεων Τουρκίας-Δύσης.

Όμως και η κατάργηση της Συμφωνίας της Λωζάνης σημαίνει πως η Άγκυρα θα θελήσει την αλλαγή των συνόρων με την Ελλάδα.

Βέβαια αν δεν ισχύει η Συνθήκη της Λωζάνης, τότε ισχύει η προηγούμενη των Σεβρών, κάτι που επί της ουσίας θα νομιμοποιούσε την Δύση να στερήσει την Τουρκία από την μισή επικράτειά της.

Άλλωστε η Συνθήκη των Σεβρών είναι αυτή που έδινε τον έλεγχο των Στενών στην Δύση και είναι η μόνη νομικά συνθήκη που «βολεύει» τους δυτικούς αυτή την στιγμή.

Σίγουρα όταν βοήθησαν την Τουρκία του Κεμάλ να κερδίσει την ελληνική Στρατιά το 1922 δεν το περίμεναν ότι θα το πλήρωναν αυτό με έναν αιώνα καθυστέρηση, αλλά η Ιστορία έχει πάντα την ειρωνεία της.

Η αποτροπή της καθόδου των Ρώσων στα «ζεστά» νερά ήταν ο πάγιος σκοπός των δυτικών χωρών εδώ και πολλούς αιώνες και αντίθετα η επίτευξή της ήταν ο διακαής πόθος της Μόσχας.

Μάλιστα υπάρχει και σχέδιο δημιουργίας γιγαντιαίου καναλιού στο Ιράν για να μπορούν οι Ρώσοι να κατεβαίνουν ανενόχλητοι στον Ινδικό Ωκεανό σε περίπτωση που δεν καταφέρουν την έξοδό τους μέσω των Στενών.

Οι Αμερικανοί είχαν πάντα των φόβο της απώλειας ελέγχου των Στενών και αυτό φαίνεται πως επί του πρακτέου έχει ήδη γίνει και γιαυτό έχουν ανακηρύξει ως νέα προωθημένη βάση τους την Αλεξανδρούπολη. 

Μέσω της πόλης της Θράκης μεταφέρουν στην Βουλγαρία τον απαραίτητο εξοπλισμό για να διαθέσουν ικανό αριθμό δυνάμεων στην Μαύρη Θάλασσα εν όψιν και του ουκρανικού ζητήματος το οποίο αναμένεται να αναζωπυρωθεί στο αμέσως επόμενο μελλοντικό διάστημα. 

Ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου Mustafa Şentop έκανε εντυπωσιακές δηλώσεις σε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα καθώς προέβη σε αξιολογήσεις σχετικά με τον τερματισμό της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης με το διάταγμα του Προέδρου Ερντογάν και ισχυρίστηκε ότι ο Πρόεδρος μπορεί να αποχωρήσει και από οποιαδήποτε άλλη συνθήκη και έδωσε ως παράδειγμα την Συνθήκη του Μοντρέ.

“Ο Πρόεδρος μπορεί να αποχωρήσει με διάταγμα, από το Montreux και από άλλες διεθνείς συμφωνίες όπως έκανε με την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης »

Λόγω της θεσμικής του θέσης είναι σαφές πως η δήλωση είχε στόχο και σκοπό και το Μοντρέ και την Λωζάνη.

Αναφερόμενος μάλιστα στην Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είπε πως τα δικαιώματα των γυναικών τα προστατεύει το εσωτερικό νομικό σύστημα η Σύμβαση ήταν απλώς ένα πλαίσιο.

Πως σχολίασε τις δηλώσεις του προέδρου της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης ο ναύαρχος ε.α. Cem Gürdeniz

και δεν το κρύβει αλλά ομολογουμένως η ανάλυσή του χαίρει πρακτικής λογικής.

“Το Montreux δημιούργησε ένα καθεστώς ασφαλείας στη Μαύρη Θάλασσα» είπε ο απόστρατος αξιωματικός «και οι δηλώσεις αυτές είναι εξαιρετικά μεγάλα λόγια που θέτουν σε κίνδυνο την «Γαλάζια Πατρίδα».

13 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία ίδρυσε την Δημοκρατία της Τουρκίας, τα τουρκικά Στενά έχουν καθεστώς κυριαρχίας το οποίο δεν μπορεί να αλλάξει με προεδρικό Διάταγμα και κάτι τέτοιο είναι ασυμβίβαστο με τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας.

Εάν δεχτούμε τη Συνθήκη της Λωζάνης ως τη ραχοκοκαλιά της Δημοκρατίας, η σύμβαση του Μοντρέ, η οποία είναι το σημαντικότερο συμπληρωματικό μέρος αυτής της ραχοκοκαλιάς, όχι μόνο αποκατέστησε την κυριαρχία των Στενών αλλά και καθιέρωσε ένα καθεστώς ασφάλειας στη Μαύρη Θάλασσα.

Η Σύμβαση του Montreux επέζησε επιτυχώς από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Ψυχρό Πόλεμο και την περίοδο της Ψυχικής Ειρήνης που διήρκεσε μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου 2001 και την αντιτρομοκρατική περίοδο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ μετά το 2001.

Η Συνθήκη του Μοντρέ παρέχει σταθερότητα στην Τουρκία

Σήμερα, η Σύμβαση του Montreux είναι το πιο σημαντικό εργαλείο επιβίωσης των γεωπολιτικών της Μαύρης Θάλασσας, παρέχοντας σταθερότητα για την Τουρκική Δημοκρατία στον βόρειο γεωπολιτικό άξονα.

Είναι ένα είδος βόρειου κάστρου. Το Montreux χάρη στην ψυχρή διπλωματία ταιριάζει ακριβώς με τις διατάξεις του στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Τουρκία παρά όλες τις προκλήσεις της Δύσης που βιώθηκαν το καλοκαίρι του 2008, με τον πόλεμο της Γεωργίας με την Ρωσία, και η θάλασσα της περιοχής θα θέσει σε κίνδυνο την Τουρκία σε μια κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας που διαρκεί από την άνοιξη του 2014 και μπορεί να ενταθεί.

Η Τουρκία πρέπει να συνεχίσει στο καθεστώς ακριβείας του Montreux. Αυτό δεν είναι επιλογή αλλά ζήτημα επιβίωσης. Η κατάργηση της Σύμβασης του Montreux δημιουργεί μεγάλη αναταραχή στον Εύξεινο Πόντο και συνθήκες κλιμάκωσης που μπορούν να ανέλθουν στο επίπεδο των ένοπλων στρατιωτικών συγκρούσεων στη σημερινή παγκόσμια συγκυρία.

Πρέπει να συνεχίσουμε τις ισορροπημένες πολιτικές μας ενάντια στις συζητήσεις κατά της Σύμβασης του Μοντρέ, όχι ενάντια στις εξελίξεις και τα σφάλματα στις διεθνείς μας σχέσεις.

Η Τουρκία εγκαταλείποντας το Montreux εξυπηρετεί τον ιμπεριαλισμό. Οι συνέπειες της κατάργησης του Montreux, είναι ισοδύναμο με την εγκατάλειψη της Γαλάζιας Πατρίδας ή την επιτρεπόμενη εγκαθίδρυση ενός κουρδικού κράτους μαριονέτα στο νότο μας.

Αυτός ο λόγος έχει αναμφίβολα κάνει τις ΗΠΑ και τις ιμπεριαλιστικές ναυτικές δυνάμεις τους εξαιρετικά χαρούμενες, οι οποίες δεν μπορούσαν να μεταφέρουν πολεμικά πλοία της χωρητικότητας και του τύπου που ήθελαν λόγω των περιορισμών της Συνθήκης του Montreux στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία έχει έκταση μικρότερη από το μισό τοις εκατό των ωκεανών.

Υπήρξαν παρόμοιες γεωπολιτικές απόπειρες αυτοκτονίας από την πολιτική διοίκηση στο παρελθόν.

Η Συνθήκη του Montreux είναι το προϊόν του εξαιρετικού συνδυασμού της ιδιοφυΐας στην εξωτερική πολιτική του Atatürk και των ευκαιριών που δημιουργούνται από τη διεθνή συγκυρία.

«Λόγω του Μοντρέ δεν γίναμε Περσικός Κόλπος τόσα χρόνια»

Τα τελευταία 85 χρόνια, χάρη σε αυτήν τη σύμβαση, η Μαύρη Θάλασσα δεν ήταν ποτέ ο Περσικός Κόλπος. Δυτικά και νότια και προς βορρά μέσω της Τουρκίας δεν επιτρέπεται η πολιορκία.

Χάρη στο Montreux, η Μαύρη Θάλασσα έχει γίνει μια θάλασσα ισορροπίας, η ειρήνη και η σταθερότητα στην θαλάσσια περιοχή έχει διατηρηθεί μέχρι στιγμής.

Το τουρκικό κοινό πρέπει να έχει επίγνωση του μεγάλου κινδύνου επιβίωσης που δημιουργείται από αυτούς τους λόγους.

Απλά υπενθυμίζω τον Άξονα στον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι σύμμαχοι και των δύο κρατών θέλουν να βάλουν την Τουρκία στον πόλεμο στο πλευρό τους, και θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι η κύρια αιτία για την μεγάλη πίεση είναι τα Στενά.

Συζητούν (προφανώς εννοεί τους Αμερικανούς) για την Κρήτη, την Αλεξανδρούπολη, την Κύπρο, τη Μεσόγειο, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία και προκαλούν μεγαλύτερη αυτοκρατορική πίεση, ήταν εξαιρετικά ατυχής η δήλωση αυτές τις μέρες που το αμερικανικό αεροπλανοφόρο USS Eisenhower έπαιξε σε ένα μεγάλο σόου στην Κρήτη.»

Ποια είναι τα κύρια σημεία της Συνθήκης του Μοντρέ

η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.

Η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζει την στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.

Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης για χρόνια, κυρίως όσον αφορά τη διέλευση πολεμικών σκαφών της Σοβιετικής Ένωσης από τα Στενά στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου, 1936 και καταχωρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936. Εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις.

Τα συμβαλλόμενα Μέρη της συνθήκης (Συμβαλλόμενα Μέρη: Κράτη Μαύρης Θάλασσας : Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία) αναγνωρίζουν και επιβεβαιώνουν την αρχή της ελεύθερης διέλευσης και ναυσιπλοΐας δια θαλάσσης στα Στενά:

«εν καιρώ ειρήνης, τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά, με τη μέρα και τη νύχτα, κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου.

Η σύμβαση δίνει στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης.

Επιτρέπει στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση των Στενών. Επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού.

Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).

Συμβατότητα με UNCLOS

Όταν τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) το Νοέμβριο του 1994, ζητήθηκε στα πλαίσια εφαρμογής της η επαναδιατύπωση της Συνθήκης του Μοντρέ, ώστε να είναι συμβατή με το καθεστώς που διέπει τη διεθνή ναυσιπλοΐα.

Ωστόσο, η μακροχρόνια άρνηση της Τουρκίας να υπογράψει την UNCLOS σημαίνει ότι η Συνθήκη του Moντρέ, παραμένει σε ισχύ χωρίς περαιτέρω τροποποιήσεις.