Αρθρογράφος: Θεόφραστος Ανδρεόπουλος

Την έντονη απέχθεια του Αμερικανού προέδρου Τ.Μπάιντεν προς το πρόσωπο του Τούρκου ομόλογού του Ρ.Τ.Ερντογάν τονίζουν οι Αμερικανοί επικεντρώνοντας στο γεγονός ότι αν και ήδη δύο μήνες στον προεδρικό θώκο δεν έχει ακόμα επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Τούρκο ηγέτη.

«Περιττό να μιλήσουμε στο τηλέφωνο, τον αντιπαθώ»

Αυτό μαζί με άλλα αρνητικά σήματα που έχει στείλει ο Αμερικανός ηγέτης δείχνει

Φυσικά, πρόκειται για μια ιδανική ευκαιρία για την ελληνική πλευρά να αποκομίσει οφέλη όσο διαρκεί αυτή η κατάσταση.

Θα λέγαμε πως είναι συμφέρον για εμάς να παραμείνει στην εξουσία ο Ερντογάν όσο γίνεται περισσότερο.

«Η Τουρκία είναι η δεύτερη ή τρίτη πολυπληθέστερη χώρα του ΝΑΤΟ και ακόμα και με τις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει παραμένει ανάμεσα στις 20 μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο.

Συνδέει την Ευρώπη με την Μέση Ανατολή, μέσω τριών γεφυρών στον Βόσπορο που μαρτυρούν την γεωστρατηγική, εμπορική και πολιτισμική ζεύξη των δύο περιφερειών.

Η γεωπολιτική θέση της Τουρκίας

Η Κωνσταντινούπολη είναι τοποθετημένη σε ίσες αποστάσεις από την Καλιφόρνια στην Δύση και την Ιαπωνία στην Ανατολή, εξασφαλίζοντας στην μετά-Covid εποχή όταν θα επιστρέψουν τα αεροπορικά ταξίδια στα πρό-Covid επίπεδα, ότι θα συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς ταξιδιωτικούς κόμβους στον κόσμο.

Ταυτόχρονα η Τουρκία συνορεύει με πολλές χώρες που άπτονται του αμερικανικού ενδιαφέροντος, όπως Συρία, Ιράκ, Ιράν, Ελλάδα και είναι πολύ κοντά σε άλλες που μετρούν πάρα πολύ στις ανησυχίες των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, η Κύπρος, ο Λίβανος, η Αίγυπτος κ.λ.π.

Για αυτούς τους λόγους, ένα τηλεφώνημα από τον Αμερικανό πρόεδρος στον πρόεδρος της Τουρκίας αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, θεωρούνταν αναμενόμενο.

Κι όμως, μετά από δύο μήνες, καμία επαφή.

Οι τρεις λόγοι για τους οποίους ο Μπάιντεν δεν θέλει ούτε καν να ακούσει τον Ερντογάν

Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για αυτό.

Πρώτον, η αντίληψη της αναγκαιότητας έχει μειωθεί. Για χρόνια ο πρόεδρος Ερντογάν έχει συμπεριφερθεί σαν οι ΗΠΑ και η Δύση γενικά, έχουν μεγαλύτερη ανάγκη την Τουρκία και την ηγεσία του Ερντογάν, από ότι η Τουρκία έχει ανάγκη την Δύση και ειδικότερα τις ΗΠΑ.

Αυτή η αντίληψη τράφηκε όλα αυτά τα χρόνια από πολυάριθμους Αμερικανούς σε θέσεις εξουσίας που κάλυπταν τουρκικές ενέργειες που αν τις έκανε κάποιος άλλος λιγότερο σημαντικός εταίρος θα είχε υποστεί αντίποινα.

Όμως ο Biden η ομάδα του Εθνικής Ασφάλειας δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον να προσποιούνται ότι οι ΗΠΑ έχουν ανάγκες και συμφέροντα που εξαρτώνται από την καλή θέληση της Τουρκίας και των ηγετών της.

Αν και μπορεί να υπάρχει κάποια υποβάθμιση των ικανοτήτων από την μεταφορά αμερικανικών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού από το Incirlik ή την Malatya, υπάρχουν κι άλλες επιλογές (εννοεί την Ελλάδα).

Οι βελτιωμένες σχέσεις με την Ελλάδα και η βελτίωση των αραβο-ισραηλινών σχέσεων δημιούργησαν επιλογές που μειώνουν την αναγκαιότητα για πρόσβαση σε τουρκικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Μπορεί να παραμένουν πρώτη επιλογή αλλά όχι η μόνη αποδεκτή επιλογή.

Δεύτερον, η συζήτηση υπόσχεται ότι θα είναι πολύ δυσάρεστη. Δημόσια αναφορά μιας επικείμενης συζήτησης, σίγουρα θα περιλαμβάνει την παρατήρηση ότι ήταν «μια δύσκολη και ειλικρινής ανταλλαγή απόψεων».

Αυτή η διπλωματική γλώσσα θα κρύψει το γεγονός ότι τα περισσότερα ζητήματα ενδιαφέροντος των ΗΠΑ υπό τον Μπάιντεν και τον Ερντογάν «δεν θα τραγουδάνε στην ίδια συναυλία».

Ο Biden ξεκαθάρισε ότι ο σεβασμός στα Human Rights – LGBTQ rights, στα δικαιώματα των γυναικών και στην ελευθερία του Τύπου θα είναι το σημείο αναφοράς της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Τα λόγια του μέχρι τώρα έχουν ενισχύσει αυτή την άποψη. Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Antony Blinken ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Jake Sullivan έχουν ήδη κάνει ισχυρές δηλώσεις προς υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σχεδόν τόσο συχνά όσο αναφέρουν τα ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα.

Θετικές συζητήσεις για την πρόσφατη τουρκική εμπλοκή στον πόλεμο Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, δραστηριότητες στην Λιβύη ή την Συρία, η ρητορική σχετικά με την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, θεωρείται απίθανο να λάβουν χώρα.

Προσπάθειες για να διαλυθεί το φιλοκουρδικό κόμμα HDP και να τεθεί ο Τύπος υπό κυβερνητικό έλεγχο δεν θα οδηγήσουν σε αποδοτικό διάλογο.

Και από την στιγμή που δεν υπάρχει πιθανότητα σύμπλευσης για τα ζητήματα αυτά και ακόμα λίγότερο να πειστεί ο Ερντογάν να αλλάξει κατεύθυνση, γιατί να ενοχληθεί ο Μπάιντεν με ένα τηλεφώνημα που μόνο θα εξεγείρει τις ήδη υπάρχουσες εντάσεις συμπεριλαμβανομένου και των S-400s.

Τρίτον, ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει εμμονή με το να αποδομήσει ότι έκανε ο προκάτοχός του Donald Trump.

Αυτό περιλαμβάνει και την εξωτερική πολιτική του Ν.Τραμπ. Οι υπογραφές ντουζίνων διαταγμάτων και σχετικά σχόλια δείχνουν αυτή την εμμονή.

Ο Biden δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να συγκλίνει με κάποιον που τον αντιλαμβάνεται ως τον Τούρκο Τραμπ, ένα είδος δημαγωγού με εξουσιαστικές τάσεις που κάνει λίγα πράγματα για να εξυπηρετήσει τα αμερικανικά συμφέροντα.

Συνεπώς, για λόγους τακτικής, στρατηγικής και προσωπικούς, ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν θα επενδύσει χρόνο και ενέργεια σε μια σχέση με τον πρόεδρο Ερντογάν, υποβαθμίζοντας το ζήτημα και παραχωρώντας το στους υφισταμένους του.»

Στον 21ο αιώνα οι προσωπικές συμπάθειες-αντιπάθειες καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ κρατών

Έχουμε ξαναπεί πως στον 21ο αιώνα, λόγω της παρουσίας ισχυρών πολιτικών προσωπικοτήτων, οι σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων δεν καθορίζονται πλέον από τα θεσμικά πλαίσια αλλά από τις διαπροσωπικές ηγετικές σχέσεις.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν επιτίθεται προσωπικά έναντι του Ρώσου προέδρου Β.Πούτιν αφήνοντας στην άκρη του κανόνες του πολιτικού πολιτισμού, ενώ πολλοί θεωρούν πως είναι πολύ πιθανό ότι το ίδιο θα πράξει και με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Ζιπίνγκ.

Το καλό για την Ελλάδα, με την ύπαρξη του Ρ.Τ.Ερντογάν στο «τιμόνι» της Τουρκίας είναι πως τον απεχθάνεται και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μ.Νετανιάχου.

Παρόμοια απέχθεια για τον Ερντογάν έχει και ο Γάλλος πρόεδρος Μ.Μακρόν ο οποίος διέψευσε τις προβλέψεις και έχει δείξει στοιχεία έντονης προσωπικότητας.

Συνήθως τις ισχυρές προσωπικότητες τις χαρακτηρίζουν κάποιες εμμονές. Κάτι το οποίο υποστηρίζουν ακόμα και στα όρια του θανάτου.

Ο Τ.Μπάιντεν έχει την δική του εμμονή για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως τα αντιλαμβάνεται ως Αμερικανός και αυτή η εμμονή του έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την τουρκική ερντογανική πολιτική.

Nα σημειώσουμε πως και ο πρόεδρος Ερντογάν στις επιθέσεις με βαρύτατους χαρακτηρισμούς όπως «φονιάς» του Αμερικανού προέδρου κατά του Ρώσου ομόλογού του, πήρε το μέρος του Β.Πούτιν.

Συνεπώς είναι αμοιβαία τα αισθήματα μεταξύ των δύο ανδρών.

Η Τουρκία πέρασε τα όρια σε ότι αφορά τις ΗΠΑ. Υπάρχουν κάποια σημεία που είναι «χωρίς επιστροφή».

Εάν δεν τιμωρηθούν οι Τούρκοι από τους Αμερικανούς για τις μέχρι τώρα συμπεριφορές τους τότε οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να χάσουν την αξιοπιστία τους.

Στην πραγματικότητα δεν έχουν άλλη επιλογή…