Οι εξελίξεις στη Λιβύη είναι καταιγιστικές. Ενώ στη Ελλάδα είχαμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε τις εξελίξεις ως κόντρα του Σάρατζ που υποστηρίζεται από την Τουρκία με τον Χάφταρ που υποστηρίζεται από Ρωσία, Αίγυπτο, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, διαπιστώνουμε ότι όλα αλλάζουν. Έχουμε βροχή από παραιτήσεις και στα δυο “στρατόπεδα”. Μέχρι και η παραίτηση Σάρατζ προαναγγέλθηκε πριν λίγες ώρες.
Όλα δείχνουν ότι ένα “αόρατο χέρι” καθοδηγεί τις εξελίξεις και επιχειρεί να αλλάξει τα δεδομένα στη Λιβύη, κάτι που θα οδηγήσει σε εξελίξεις σε ολόκληρη την περιοχή. Πρόκειται για εξέλιξη που εμπλέκει άμεσα και τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.
Το πρώτο μέρος του σχεδίου είναι η επανένωση της χώρας. Εξ ου και οι διαπραγματεύσεις των δυο πλευρών με διπλωματική πρωτοβουλία του Μαρόκου, πίσω από το οποίο είναι όμως, μεγάλες δυνάμεις. Κι επειδή οι πληγές ενός αιματηρού εμφυλίου δεν πρόκειται να επουλωθούν τόσο εύκολα, το νέο καθεστώς που θα προκύψει, εάν τελικά προκύψει, θα τελεί υπό κηδεμονία. Το ερώτημα είναι ποιος θα έχει το πάνω χέρι.
Οι Αιγύπτιοι διατυπώνουν προς κάθε κατεύθυνση και σε σταθερά υψηλούς τόνους, ότι βασική προτεραιότητα είναι να απομακρυνθεί κάθε ξένη επιρροή από τη Λιβύη. Αυτό είναι φυσικό να μην αρέσει ούτε στην Τουρκία ούτε στη Ρωσία.
Όλως τυχαίως στην Τουρκία βρέθηκαν πριν λίγες ώρες Ρώσοι αξιωματούχοι για να συζητήσουν με τους Τούρκους την κατάσταση στα μέτωπα της Συρίας και της Λιβύης. Το μέγα ερώτημα είναι ποιο είναι το “αόρατο χέρι” που κινεί τις τελευταίες εξελίξεις στη Λιβύη. Είναι αμερικανικό με τη σύμπραξη Ευρωπαίων; Είναι στο παιχνίδι και η Μόσχα; Πώς στέκεται απέναντι σ’ αυτά η Άγκυρα;
Δεδομένου ότι όλοι μιλάνε για μία πολιτική λύση που θα επανανέωσει τη Λιβύη, είναι δύσκολο να βγει άκρη σ’ αυτή τη φάση. Είναι δύσκολο, πάντως, να έχουν αποκλειστεί οι Ρώσοι, οι οποίοι είναι παρόντες στη χώρα. Εκτός αυτού, έχουν αποδείξει στην πράξη ότι όταν προσπαθούν να τους αποκλείσουν, βρίσκουν τρόπο να βραχυκυκλώσουν διαδικασίες που δεν είναι συμβατές με τα εθνικά τους συμφέροντα.
Δεν ισχύει ακριβώς το ίδιο για την Τουρκία. Αν τα βρουν οι μεγάλες δυνάμεις, είναι πιθανό να εκτοπίσουν τους Τούρκους. Σε μία τέτοια περίπτωση, εξάλλου, η κυβέρνηση δεν θα τους έχει την ανάγκη που τους έχει σήμερα. Είναι κοινό μυστικό, επίσης, ότι η Γαλλία, αλλά και η Ιταλία δεν θέλουν τους Τούρκους στη Λιβύη και ως εκ τούτου θα κινηθούν για να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την τουρκική παρουσία και ανάμειξη στην αφρικανική χώρα.
Οι εξελίξεις προμηνύονται συναρπαστικές. Σε περίπτωση μάλιστα που προκύψει τελικά μια ενιαία κυβέρνηση που θα επανενώσει τη Λιβύη, η οποία μάλιστα θα τελεί υπό αμερικανική κηδεμονία, θα ανοίξει ο δρόμος και για την επίλυση της διένεξης που προέκυψε μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης με το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για την οριοθέτηση της ΑΟΖ.
Το πιθανότερο σενάριο θα είναι προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Αυτή η εξέλιξη θα οδηγήσει στην ανατροπή των τετελεσμένων που επιχείρησε να επιβάλει η Τουρκία, παρακάμπτοντας την Κρήτη. Ως αντάλλαγμα προς την Τουρκία ενδεχομένως να της παραχωρηθούν κάποια δικαιώματα στην εκμετάλλευση πετρελαιοπηγών στη Λιβύη.
Ο Ζαχαρίας Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ / ISDA)
