Τα αποτελέσματα της 1ης Τετραμερούς Ενεργειακής Υπουργικής Διάσκεψης που πραγματοποιήθηκε χθες στην Αθήνα, όπως και τα πρόσφατα δρώμενα στην κυπριακή ΑΟΖ, σχολίασε σήμερα Πέμπτη 8 Αυγούστου 2019, ο Υπουργός Ενέργειας , Εμπορίου και Βιομηχανίας κ. Γιώργος Λακκοτρύπης. Τα σχόλια του κ. Υπουργού που έγιναν στο «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος Ραδιοφώνου του ΡΙΚ, έχουν ως ακολούθως:
Τί πληροφορίες έχετε για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην περιοχή μας;
Όσον αφορά την πρώτη γεώτρηση, ξέρουμε ότι λόγω διάφορων δυσκολιών αρχίζει και σταματά. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε σε ποιο στάδιο βρίσκεται ,καθώς έχουμε ενώπιών μας μόνο σποραδικές πληροφορίες.
Τί δυσκολίες δηλαδή αντιμετωπίζουν;
Είναι δύσκολο να σας πω επακριβώς, διότι δεν έχουμε οποιαδήποτε έγκυρη πληροφόρηση που να μας επιτρέπει να προβούμε σε οποιαδήποτε εκτίμηση. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι, σε αντιπαραβολή με τις δικές μας γεωτρήσεις, ο χρόνος που έχουν χρειαστεί είναι πολύ μεγαλύτερος δεδομένου και του βάθους που επιδιώκουν να γεωτρήσουν. Αυτό αφορά το «Φατίχ». Στα ανατολικά της Καρπασίας, πρέπει να πω ότι το σημείο που θα επιχειρήσει να κάνει γεώτρηση είναι εντός των χωρικών μας υδάτων, εντός των 12 ναυτικών μιλίων και αυτό ήταν κάτι που έθεσα στους ομολόγους μου και στη χθεσινή Διάσκεψη διότι δεν ξέρω αν όλοι το αντιλαμβάνονται αυτό το πράγμα, ότι δηλαδή δεν είναι απλά εντός της ΑΟΖ της Κύπρου αλλά και εντός των χωρικών μας υδάτων, τα οποία αποτελούν εθνική κυριαρχία. Είναι δηλαδή σαν να επιχειρούν σε έδαφος.
Όσον αφορά την ΑΟΖ υπάρχουν κυριαρχικά δικαιώματα για τους φυσικούς και θαλάσσιους πόρους. Στην περίπτωση της κυριαρχίας είναι σαν να επιχειρούν σε έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όσον αφορά λοιπόν τη δεύτερη γεώτρηση, δεν έχουμε κάποια πληροφόρηση εκτός από τα όσα δηλώνουν δημόσια οι Τούρκοι αξιωματούχοι, αλλά και αυτά τα βλέπουμε με κάποια επιφύλαξη. Το μόνο που μπορούμε να συγκρίνουμε είναι τους επιχειρησιακούς χρόνους, ιδιαίτερα για την επιχειρούμενη πρώτη γεώτρηση σε συσχετισμό με την παρόμοια βάση στην οποία προχωρούμε εμείς να κάνουμε γεωτρήσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κινήσεις της Τουρκίας είναι κλιμακούμενες. Αρχίζουν από μια περιοχή που η Τουρκία διεκδικεί και τη χαρακτηρίζει δική της υφαλοκρηπίδα, που δεν έχει ούτε κάποιο νόημα στον τρόπο που το υπολογίζει. Για παράδειγμα, θεωρεί ότι στη Μαύρη Θάλασσα η μέση γραμμή είναι ο καλύτερος τρόπος διαχωρισμού και συμφωνίας με τα υπόλοιπα παράκτια κράτη, ενώ στην περίπτωση της Κύπρου θεωρεί ότι η χώρα μας δεν έχει υφαλοκρηπίδα και δεν δικαιούται υφαλοκρηπίδα στα δυτικά ενώ στα ανατολικά δικαιούται. Είναι δηλαδή ένα αμάλγαμα απόψεων που δεν βγάζει κανένα νόημα και περίεργες ερμηνείες του δικαίου της θάλασσας που δεν στέκουν πουθενά. Ακριβώς αυτό προσπαθούμε να εξηγήσουμε στους ξένους συνομιλητές μας για να καταλάβουν και το μέγεθος και την κλιμάκωση των παραβιάσεων.
Να θεωρήσουμε ότι κάθε φορά που ακούμε για τριμερείς/τετραμερείς συναντήσεις εμπεδώνεται η προσπάθεια δημιουργίας συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο και πώς θα μεθοδευτεί αυτή η προσπάθεια;
Θα αναφέρω δυο πολύ σημαντικά στοιχεία αναφορικά με τη χθεσινή Διάσκεψη. Αυτή η Διάσκεψη έρχεται ως συνέχεια ή ως απόρροια της διάσκεψης κρυφής που έγινε τον περασμένο Μάρτιο στα Ιεροσόλυμα σε επίπεδο αρχηγών κρατών μεταξύ Κύπρου, Ελλάδος, Ισραήλ στην παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ. Τώρα έρχεται η χθεσινή Διάσκεψη σε επίπεδο Υπουργών Ενέργειας για να τεθούν και συγκεκριμένοι στόχοι δράσεις που θ’ ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα. Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο που πρέπει να αναφέρω.
Επομένως, υπάρχει μια συνέπεια και μια συνέχεια σ’ αυτά τα σχήματα που η Κύπρος συμμετέχει και πρωτοστατεί. Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να πω είναι ότι αυτή η Διάσκεψη ήταν πρωτοβουλία των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ έλαβαν την πρωτοβουλία και είπαν «είναι καιρός να κάνουμε μια διάσκεψη σε επίπεδο Υπουργών Ενέργειας» και βεβαίως στην περίπτωση των ΗΠΑ, του Υφυπουργού Εξωτερικών για ενεργειακά θέματα και ενεργειακούς πόρους. Πλέον έχουν τεθεί επι τάπητος οι τομείς συνεργασίας που έχουν συμφωνήσει ν’ ακολουθήσουν 3+1 χώρες. Αυτοί αφορούν τις απαραίτητες υποδομές για τους υδρογονάνθρακες, δηλαδή την ενίσχυση δραστηριοτήτων. Προσβλέπουμε προς μεγάλες αμερικάνικες εταιρίες να εμβαθύνουν ,ακόμη περισσότερο, την παρουσία τους στην περιοχή μας. Συζητήσαμε ,βεβαίως, θέματα και τρόπους για καινοτόμες λύσεις όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την αποθήκευσή τους ,κάτι που θα δούμε πιο αναλυτικά τις επόμενες δεκαετίες βλέποντας και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Συζητήσαμε θέματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τις παράκτιες/υπεράκτιες δραστηριότητες υδρογονανθράκων. Όπως συμφωνήσαμε όλοι οι Υπουργοί, η ανόρυξη φυσικού αερίου δεν εμπεριέχει τόσο μεγάλους κινδύνους, αλλά όλοι πιστεύουμε ότι σε κάποια στιγμή θα γίνουν και εξορύξεις για πετρέλαιο στην περιοχή μας και γνωρίζουμε ότι η δραστηριότητα του καθενός από τα κράτη επηρεάζει και όλα τα υπόλοιπα. Επειδή λοιπόν, όλοι βασιζόμαστε πάνω στη θάλασσα έχουμε συμφωνήσει ότι θ’ αναλάβουμε άμεσα δράσεις για να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτά τα ενδεχόμενα. Ένα άλλο θέμα που τέθηκε για συζήτηση είναι η προστασία από κυβερνο-επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές.
Γιατί επείγονται τόσο πολύ γι’ αυτά τα θέματα οι ΗΠΑ;
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι, μπορώ να αναφέρω αυτούς που εγώ προσωπικά θεωρώ πιο σημαντικούς. Κατ’ αρχάς, οι ΗΠΑ θέλουν να προάγουν τα αμερικάνικα συμφέροντα στην περιοχή μας. Είναι γνωστό ότι ενδιαφέρονται πολύ μεγάλες αμερικάνικες εταιρίες, είτε για ανόρυξη/εκμετάλλευση φυσικού αερίου, είτε και άλλες δραστηριότητες που είναι συνεπακόλουθο αυτής της προσπάθειας. Ο δεύτερος και πιο σημαντικός λόγος είναι το ότι, πλέον, αναγνωρίζουν τον ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου ως εναλλακτική πηγή εφοδιασμού και διαδρομής φυσικού αερίου προς την ΕΕ. Δεν είναι καθόλου μυστικό το ότι οι ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να βρουν τρόπους να απεξαρτήσουν και την Ευρώπη από μονοπωλιακές πηγές και διαδρομές φυσικού αερίου. Είναι και αυτός ο λόγος, ειδικά μετά τις τελευταίες ανακαλύψεις που έγιναν και από αμερικάνικες εταιρίες που οι Αμερικανοί επιδεικνύουν αυτό το ενδιαφέρον για την Ανατολική Μεσόγειο.
Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι όλοι αυτοί οι σχεδιασμοί στην Ανατολική Μεσόγειο μπορούν να προχωρήσουν, ανεξαρτήτως των όποιων σχεδιασμών ή/και προκλήσεων από πλευράς της Τουρκίας;
Χθες στη διάρκεια της συζήτησης ,είχε τεθεί από όλα τα μέρη μια κοινή βάση πάνω στην οποία θα λειτουργήσει αυτός ο μηχανισμός και άλλες συνεργασίες που χτίζονται. Είναι μια βάση πάνω σε κοινές αξίες, είτε προς τη δημοκρατία, είτε προς το διεθνές δίκαιο, είτε προς τα δικαιώματα των κρατών ν’ ασκούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα και κάποιες από αυτές τις αρχές είναι αποτυπωμένες και στην κοινή διακήρυξη που έχουμε εκδώσει χθες καθώς και στις δηλώσεις του Αμερικανού αξιωματούχου στη συνέντευξη Τύπου. Αν βέβαια υπάρχει μια εξομάλυνση των σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα δε με την Τουρκία, θα είναι προς όφελος όλων των κρατών και όλης της περιοχής. Πάντως, όλοι συμμεριζόμαστε την άποψη ότι τα κράτη έχουν το δικαίωμα να προχωρήσουν, να ερευνούν και να αναπτύσσουν τους ενεργειακούς τους πόρους. Ακριβώς αυτό το πράγμα αποτυπώθηκε και στην κοινή διακήρυξη.
Τι γίνεται με τον East-Med;
Όπως γνωρίζετε, για τον East-Med έχει ολοκληρωθεί η διακρατική συμφωνία μεταξύ των τεσσάρων κρατών, Ελλάδας, Κύπρου, Ιταλίας και Ισραήλ και επίσης έχει σταλθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έστειλε και την έγκρισή της. Έχουν όμως προκύψει και κάποια θέματα όσον αφορά την ιταλική πλευρά σχετικά με το πού θα καταλήγει ο αγωγός και άλλα θέματα τα οποία μέχρι στιγμής μας απέτρεψαν από το να υπογράψουμε. Επαναλαμβάνω, αυτά αφορούν τη διακρατική συμφωνία. Είμαστε όμως πολύ μακριά ακόμη από την τελική απόφαση. Σκεφτήκαμε λοιπόν τρόπους για να επισπεύσουμε ενδεχομένως αυτή την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας, που είναι ένα πλαίσιο στο οποίο θα μπορούν να προχωρήσουν και να γίνουν και οι υπόλοιπες απαραίτητες μελέτες για να δούμε αν αυτό το έργο μπορεί να γίνει ή όχι.
Όσον αφορά το κοίτασμα «ΑΦΡΟΔΙΤΗ», ποιό είναι το επόμενο βήμα;
Υπολογίζω ότι το επόμενο βήμα θα είναι η ολοκλήρωση στις συζητήσεις μας με τους αδειούχους του κοιτάσματος «ΑΦΡΟΔΙΤΗ» για το σχέδιο ανάπτυξης και παραγωγής. Το σχέδιο ανάπτυξης και παραγωγής πρέπει να εγκριθεί και να παρουσιαστεί ενωπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, όπως βεβαίως και οι υπόλοιπες συμφωνίες προς έγκριση. Το σχέδιο περιγράφει ακριβώς τους τρόπους που θ’ αναπτύξουν το κοίτασμα, ποιές είναι οι δυνητικές αγορές, με ποιό τρόπο θα το μεταφέρουν και ποιά θα είναι τα οικονομικά μοντέλα στα οποία θα βασίζονται αυτές οι εκτιμήσεις. Σ’ αυτό το στάδιο, λοιπόν, είμαστε σε διαβούλευση με τους αδειούχους, ακριβώς σε μια προσπάθεια να ολοκληρώσουμε τις διαπραγματεύσεις για το σχέδιο ανάπτυξης και παραγωγής. Αφού ολοκληρωθεί, θα παρουσιαστούν όλες οι συμφωνίες στο Υπουργικό Συμβούλιο και ,αν εγκριθούν, θα εκδοθεί άδεια εκμετάλλευσης. Η άδεια εκμετάλλευσης θα εκδοθεί για πρώτη φορά και θα επιτρέπει στους αδειούχους να προχωρήσουν σε ανάπτυξη του κοιτάσματος «ΑΦΡΟΔΙΤΗ». Θεωρώ ότι είναι θέμα μερικών εβδομάδων. Εξαρτάται ,βεβαίως, και σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις. Ήδη είμαστε στον τρίτο κύκλο τους και ευελπιστώ ότι έχουν λυθεί αρκετά θέματα. Περιμένουμε την απάντηση των εταιριών στα τελευταία μας σχόλια για να ολοκληρώσουμε τη συζήτηση. Αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι οι υπογραφές των συμφωνιών με τις εταιρίες TOTAL και ΕΝΙ, δηλαδή τις συμφωνίες που έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο πριν από 2 περίπου εβδομάδες και από εκεί και πέρα θα μας παρουσιάσει η κοινοπραξία τελεσίδικα πλέον το γεωτρητικό τους πρόγραμμα σε όλα τα τεμάχια. Ο προγραμματισμός ήταν να αρχίσουν όλες οι αδειούχες εταιρίες, όχι μόνο TOTAL και ΕΝΙ, τις εργασίες τους περί τα τέλη 2019/αρχές 2020. Θα διαρκέσουν αρκετούς μήνες, μπορεί και 24. Υπήρξε μια μικρή καθυστέρηση 1-2 μηνών από τον προγραμματισμό λόγω των γεωφυσικών μελετών που έγιναν αρχές αυτού του χρόνου. Είχαμε απρόβλεπτα πολλές κακοκαιρίες που ανάγκασαν κάποια από τα σκάφη να παραμείνουν ελλιμενισμένα, αλλά αυτή η καθυστέρηση ήταν περίπου δυο μήνες. Υπολογίζουμε ν’ αρχίσουμε Δεκέμβριο/Ιανουάριο. Θα έχουμε όμως περισσότερες λεπτομέρειες εντός Σεπτεμβρίου.
Ξέρουμε και τι θα γίνει με το τεμάχιο 3;
Ο προγραμματισμός αφορά πολλά τεμάχια. Για όλα είναι αδειοδοτημένες οι εταιρίες και πολλά από αυτά τα τεμάχια εξαρτώνται από αποτελέσματα άλλων τεμαχίων. Όπως γνωρίζετε και το έχουμε ξανασυζητήσει, κάποια μοντέλα δουλεύουν και κάποια άλλα όχι. Για παράδειγμα, πρόσφατα τα τεμάχια «Γλαύκος» και «Καλυψώ» ήταν γεωλογικά μοντέλα τύπου Ζορ, δηλαδή ανθρακικά πετρώματα. Το «ΑΦΡΟΔΙΤΗ» είναι άλλου γεωλογικού μοντέλου. Στα ανατολικά θα ψάξουν για άλλα μοντέλα. Γι’ αυτό πολλές από τις γεωτρήσεις που θα γίνουν θα εξαρτηθούν από αυτές που θα προηγηθούν.»
