Δεν ξέρω τι πήρε ο Μητσοτάκης από την συνάντηση του με τον Τραμπ. Ξέρω όμως ότι έχει εξαιρετική σημασία το τι κατάλαβε ο Τραμπ από τον Μητσοτάκη. Η επίσκεψη θα πρέπει να θεωρηθεί επιτυχημένη, αν εφεξής ακούγοντας ότι «τσακώθηκαν πάλι χθες οι Τούρκοι με τους Έλληνες», δεν ανασηκώνει απλώς τους ώμους
Τι ακριβώς σημαίνει η φράση του Μητσοτάκη, «έγινε ξεκάθαρο στην αμερικανική πλευρά ότι δεν θα δείξουμε καμιά ανοχή σε παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων»; Σημαίνει ότι εξήγησε στον Τραμπ με σαφήνεια, πως αν οι Τούρκοι στείλουν γεωτρύπανο μέσα σε ελληνικές περιοχές εμείς θα το βουλιάξουμε και μετά γαία πυρί μιχθήτω.
Ο Τραμπ πρέπει να έχει ολοκάθαρη εικόνα για τις ελληνικές προθέσεις, όχι μόνο για να τις μεταφέρει στον Ερντογάν αλλά (και) για να ξέρει ότι δίπλα στο Μεσανατολικό και στο Συριακό όπου τα ‘χει κάνει μαντάρα, ενδέχεται να του ξεφυτρώσει ένα ακόμα βαρύ πρόβλημα ελληνοτουρκικής σύγκρουσης που θα διαλύσει την νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Θα μου πείτε ότι σκασίλα του Τραμπ για τον ΝΑΤΟ, καθώς δεν υφίσταται το αντίπαλο δέος του Συμφώνου της Βαρσοβίας, όπως στην κρίση του 1987. Τότε ένα ταξίδι-αστραπή του Παπούλια στην Σόφια του Ζίφκοφ με εντολή Παπανδρέου, ήταν υπεραρκετή για να πείσει τους Αμερικανούς πως αν δεν σταματούσαν την σύγκρουση που ερχόταν, θα έβλεπαν το Σοβιετικό ναυτικό να αποκτά ναύσταθμο στην Καβάλα. Τώρα τι να φοβηθούν;
Δεν ξέρω, πάντως κάτι θα πρέπει να φοβηθούν κι αυτοί. Κάποιο δυνητικό κόστος θα πρέπει να υπάρξει για την υπερδύναμη σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύρραξης. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα μας παίξει ο Τραμπ έστω 50-50% με τον φίλο του τον Ερντογάν. Ισως το κόστος του να αφορά τις αμερικανικές βάσεις στο έδαφος μας.
Υπενθυμίζω ότι το 1987 ο Ανδρέας είχε ξεκαθαρίσει δημοσίως πως με την πρώτη κανονιά στο Αιγαίο, θα έκλεινε αυτομάτως η τηλεπικοινωνιακή αμερικάνικη βάση της Νέας Μάκρης, που τότε ελλείψει των σημερινών δορυφόρων– ήταν εξίσου σημαντική με την Σούδα. Οι Τούρκοι έκαναν τότε πίσω και διότι κατάλαβαν ότι η κρίση που δημιούργησαν θα οδηγούσε σε σύρραξη και όχι σε διαπραγματεύσεις (όπως επεδίωκαν), αλλά και διότι παρενέβη ο αμερικανικός παράγων.
Κάτι τέτοιο πρέπει να γίνει και σήμερα, διότι αυτό το ειδύλλιο Ντόναλντ-Ταγίπ δεν κλονίζεται με τίποτα. Ο Πομπέο κατακεραύνωσε τους δυτικούς διότι δεν πανηγύρισαν για τη δολοφονία Σουλεϊμανί, αλλά ο Τραμπ δικαιολόγησε πλήρως τον Ερντογάν που ονόμασε «μάρτυρα» τον δολοφονημένο. Μα αν (κατά τον Ερντογάν) ο Σουλεϊμανί είναι μάρτυρας, τότε ο Τραμπ που τον σκότωσε τι είναι; Νέρωνας; Διοκλητιανός;
Δεν παριστάνω τον μάγκα ή τον ήρωα μέσα από το πληκτρολόγιο μου. Ξέρω ότι ένας έλληνας Πρωθυπουργός δεν μπαίνει στον Λευκό Οίκο για να απειλήσει τον πλανητάρχη πως αν δεν γίνει το δικό του θα του κλείσει τις βάσεις. Πρέπει όμως ο Τραμπ να αντιληφθεί το πρόβλημα σε όλες τους τις διαστάσεις και να κατανοήσει ότι μια άσχημη εξέλιξη στο Αιγαίο ενδέχεται να μετατρέψει έναν σταθερό (ως σήμερα) σύμμαχο σε αυριανό απρόβλεπτο (για τα αμερικάνικα συμφέροντα) παίχτη. Οχι διότι είναι τσαμπουκάς ο Μητσοτάκης ή ο Τσίπρας, αλλά διότι αντικειμενικά η Ελλάδα δεν γίνεται να αντιδράσει διαφορετικά.
Να καταλάβει ότι η ελληνική κοινή γνώμη δεν θα σηκώσει υποχώρηση στο Αιγαίο ή στο Κρητικό, οπότε ο έλληνας Πρωθυπουργός δεν μπλοφάρει λέγοντας ότι θα χτυπήσει. Ο Τραμπ ξέρει από κοινή γνώμη, έτσι άλλωστε δικαιολόγησε και την στάση του Ερντογάν στην δολοφονία Σουλεϊμανί. (Από όλο τον αραβικό και δυτικό κόσμο, ο Τραμπ φαίνεται ότι μόνο στην Τουρκία αναγνωρίζει την ύπαρξη κοινής γνώμης στο θέμα Σουλεϊμανί. Ας είναι…)
Η σε βάθος γνώση του προβλήματος του Αιγαίου και του Τουρκο-λυβικο-ελληνικού από τον αμερικανό πρόεδρο, είναι ουσιώδης παράγων για την μελλοντική του στάση στα ελληνοτουρκικά. Για τα αμερικάνικα πλανητικά μεγέθη, προβλήματα σε τέτοιες μικρές περιοχές μοιάζουν επουσιώδη και χαζά, που μπορεί να τα διευθετήσει ένας κατώτατος υπάλληλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Διαβάστε το βιβλίο του Χένρι Κίσινγκερ «Παγκόσμια τάξη» και εκεί θα καταλάβετε ότι στην αμερικάνικη μακροσκοπική ματιά, τέτοια (ουσιώδη για ολόκληρους λαούς) πολιτικά και ιστορικά ζητήματα, μοιάζουν με διαφωνίες άμυαλων παιδιών που παίζουν στην αυλή και προσπαθούν να εμπλέξουν τους μεγάλους στις βλακείες τους.
Υπενθυμίζω ότι η κρίση των Ιμίων που άλλαξε το status στο Αιγαίο το 1996, για τον Κλίντον (που ήταν σαφώς πιο ενημερωμένος και πιο πολιτικός από τον Τραμπ) ήταν «ένα επεισόδιο ανάμεσα σε ψαράδες που θα οδηγούσε δυο συμμάχους του ΝΑΤΟ σε πόλεμο, για έναν βράχο πάνω στον οποίον ζούσε μια κατσίκα». Και για τον υφυπουργό Χόλμπρουκ ήταν «ένας πόλεμος που θα ξεσπούσε για ένα ξερονήσι δυο φορές μεγαλύτερο απ’ το γραφείο μου».
Εν κατακλείδει, δεν ξέρω τι πήρε ο Μητσοτάκης από την συνάντηση του με τον Τραμπ, ξέρω ότι έχει εξαιρετική σημασία το τι κατάλαβε ο Τραμπ από τον Μητσοτάκη. Η επίσκεψη θα πρέπει να θεωρηθεί επιτυχημένη, αν εφεξής ο Τραμπ ακούγοντας ότι «τσακώθηκαν πάλι χθες οι Τούρκοι με τους Έλληνες», αντί να ανασηκώνει τους ώμους, να λέει «πες μου παραπάνω, διότι αυτοί οι δυο στο τέλος θα μας βάλουν σε μπελάδες».
Δημήτρης Ευθυμάκης
