Για να συντηρήσει μια χώρα πολεμικές επιχειρήσεις χρειάζεται πάρα πολύ χρήμα, και μάλιστα σκληρό συνάλλαγμα, δηλαδή δολάρια ή ευρώ στην περίπτωση της Τουρκίας, το εθνικό νόμισμα της οποίας, ήτοι η τουρκική λίρα, δεν έχει αξία στις διεθνείς συναλλαγές.
Μ ία από τις ανησυχίες των Ελλήνων, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, είναι αν θα γίνει θερμό επεισόδιο με την Τουρκία και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του στη χώρα. Εύκολη απάντηση δεν υπάρχει, οι εξελίξεις είναι απρόβλεπτες, η συμπεριφορά του Ερντογάν σε μεγάλο βαθμό παράλογη, το «παιχνίδι» δεν είναι τοπικό αλλά διεθνές, συνεπώς οι «παίκτες» είναι πολλοί και οι στόχοι δεν είναι κοινοί για όλους. Υπάρχουν βέβαια προσεγγίσεις και μία από αυτές είναι η προσπάθεια εξέτασης του θέματος μέσω της οικονομίας.
Εμπειροι Ελληνες πολιτικοί και στρατιωτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η θέση της Τουρκίας αυτή τη στιγμή δεν είναι ισχυρή, ούτε από στρατιωτικής ούτε από οικονομικής άποψης. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι έχει πολλά ανοιχτά μέτωπα και ανοίγει και νέα, ενώ μετά το πραξικόπημα κατά του Ερντογάν μεγάλος αριθμός έμπειρων στρατιωτικών της βρίσκεται στις φυλακές. Θεωρούν δηλαδή ότι στρατιωτικά η Τουρκία βρίσκεται σε μια κακή στιγμή. Ταυτόχρονα, η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα. Τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα, δηλαδή το ξένο νόμισμα που διαθέτει, είναι περιορισμένο. Και για να συντηρήσει μια χώρα πολεμικές επιχειρήσεις χρειάζεται πάρα πολύ χρήμα, και μάλιστα σκληρό συνάλλαγμα, δηλαδή δολάρια ή ευρώ στην περίπτωση της Τουρκίας, το εθνικό νόμισμα της οποίας, ήτοι η τουρκική λίρα, δεν έχει αξία στις διεθνείς συναλλαγές. Δεν μπορεί δηλαδή με τουρκικές λίρες να πληρώσει τις εισαγωγές σε όπλα, πυρομαχικά, καύσιμα, ανταλλακτικά, φάρμακα και οτιδήποτε άλλο απαιτείται για τη διεξαγωγή ενός πολέμου. Ηδη ξοδεύει δισεκατομμύρια για τις επιχειρήσεις στη Συρία, ενώ τώρα προστίθενται οι επιχειρήσεις στη Λιβύη.
Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας ανακοινώνει ότι τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα ξεπερνούν τα 100 δισ. δολάρια, όμως οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι συνυπολογίζει σε αυτό όλο το συνάλλαγμα που διαθέτουν οι ξένες και οι τουρκικές επιχειρήσεις, αλλά και οι Τούρκοι πολίτες και όχι μόνο τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα του κράτους.
Αυτά, σύμφωνα με τις αναλύσεις, περιορίζονται σε 25 δισ. δολάρια, ποσό πολύ χαμηλό για τη συντήρηση μακροχρόνιων στρατιωτικών επιχειρήσεων. Μια «κατάσχεση» του συνόλου των συναλλαγματικών καταθέσεων επιχειρήσεων και πολιτών που θα προκαλούσε άμεσα οργισμένες αντιδράσεις δεν είναι εφικτή.
Οι πιέσεις που θα δεχτεί η τουρκική λίρα από τις διεθνείς αγορές θα είναι τέτοιες που η κυβέρνηση της Τουρκίας θα αναγκαστεί να ξοδέψει το σύνολο του κατασχεμένου συναλλάγματος για να στηρίξει το νόμισμά της που θα υποτιμάται ραγδαία. Οι αγορές είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να πυροβολήσουν την τουρκική λίρα προκαλώντας τεράστιο πρόβλημα -μέχρι κα πτώχευση- στην οικονομία της γείτονος.
Οι οικονομικές συνθήκες, λοιπόν, δεν επιτρέπουν, σύμφωνα με τις διεθνείς οικονομικές αναλύσεις, τη χρηματοδότηση πολλών μεγάλων και μακροχρόνιων στρατιωτικών επιχειρήσεων από την Τουρκία. Οι στρατιωτικές αναλύσεις επίσης δείχνουν έναν αποδυναμωμένο επιτελικά τουρκικό στρατό. Αυτά όλα δεν σημαίνουν ότι η Τουρκία δεν μπορεί να προκαλέσει ένα θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα ή τις άλλες μεσογειακές χώρες. Μάλιστα αυτό επιδιώκει να κάνει, σύμφωνα με τους στρατιωτικούς αναλυτές, προκειμένου να σύρει τη χώρα μας σε διαπραγματεύσεις, στις οποίες θα αναγκαστεί να παζαρέψει για τις θεωρούμενες από αυτήν γκρίζες ζώνες. Αυτό η Ελλάδα προσπαθεί να το αποφύγει, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρει τελικώς αν η Τουρκία αρχίσει τις γεωτρήσεις, για παράδειγμα, κοντά στην Κρήτη.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Τουρκία δημιούργησε αυτή την ψευτοζώνη με τη Λιβύη προκαλώντας τις αντιδράσεις όλων των μεσογειακών χωρών και της διεθνούς κοινής γνώμης. Προς το παρόν η Τουρκία λέει ότι θα ξεκινήσει γεωτρήσεις στις θαλάσσιες περιοχές της Κύπρου με την αιτιολογία ότι θα το κάνει για να προστατεύσει τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων. Αυτό είναι πρόφαση, αφού η κυπριακή κυβέρνηση έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν τα ίδια οικονομικά οφέλη με τους Ελληνοκύπριους αν προκύψουν κοιτάσματα από τις έρευνες που έχουν γίνει στην περιοχή. Σε περίπτωση που η Τουρκία αρχίσει γεωτρήσεις στα κυπριακά νερά, η Ελλάδα δεν είναι αναγκασμένη να παρέμβει μονομερώς. Το θέμα θα αντιμετωπιστεί από τη διεθνή κοινότητα, συνεπώς δεν είναι αναγκαίο να υπάρξει ελληνοτουρκικό θερμό επεισόδιο. Γενικότερα, οι αναλυτές πιστεύουν ότι ενώ η Τουρκία προσπαθεί να προκαλέσει κάτι τέτοιο με την Ελλάδα ώστε να την αναγκάσει να οδηγηθεί σε διαπραγματεύσεις, τελικά οι απαντήσεις στην Τουρκία θα έρθουν από συνασπισμούς διεθνών δυνάμεων, στους οποίους φυσικά θα συμμετέχει και η χώρα μας. Εξάλλου, καμία χώρα, ούτε οι μεσογειακές που εμπλέκονται στην υπόθεση αυτή, δηλαδή η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, αλλά ούτε οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι και οι Ευρωπαίοι θέλουν να δώσουν δικαίωμα συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων που έχουν βρεθεί στην περιοχή επειδή ο Ερντογάν απειλεί και προκαλεί.
Το μόνο όπλο που πραγματικά διαθέτει ο Ερντογάν είναι οι πρόσφυγες που στέλνει στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας και εδώ αποδεικνύεται ορθή η ελληνική θέση ότι το Μεταναστευτικό είναι ένα πρόβλημα που τελικά μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με συντονισμένη ευρωπαϊκή παρέμβαση. Και ενώ όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία απειλεί αλλά δεν μπορεί να δαγκώσει, κανείς δεν μπορεί να ξέρει ως πού θα το φτάσει ο Ερντογάν στην προσπάθειά του να ενισχυθεί πολιτικά στο εσωτερικό μέτωπο της χώρας του. Το βέβαιο είναι ότι ήδη η ένταση που αναπτύσσεται στην περιοχή προκαλεί ζημιά στις προοπτικές του τουρισμού για φέτος το καλοκαίρι, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία, αλλά και στις γύρω χώρες που εμπλέκονται στην υπόθεση. Συνεπώς, αυτή η ένταση και οι ανησυχίες αναμφίβολα βλάπτουν την ελληνική οικονομία, όπως και όλες τις οικονομίες των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου.
Γρ. Νικολόπουλος
