Στο Βερολίνο, πρέπει να μείνουμε κλεισμένοι στο σπίτι, αλλά επιτρέπεται κάποια φυσική άσκηση. Έτσι, πέρασα κάποιο χρόνο τις προάλλες περπατώντας και χαζεύοντας τα κλειστά καταστήματα και την έρημη παιδική χαρά στη γειτονιά μου -και το μυαλό μου έτρεξε στην Σουηδία, όπου έζησα για πολλά χρόνια. Η χώρα μοιάζει με παράδεισο σχετικά με τη ζοφερή, σε lockdown Γερμανία. Ανοιχτά καφέ, χαρούμενα παιδιά παίζουν με τους γονείς τους, και γκρουπ ανθρώπων εργάζονται στην προκυμαία. Για την ώρα, η Σουδία παραμένει ανοιχτή, με μόνο κάποιους περιορισμούς: η εργασία να γίνεται από το σπίτι όσο είναι δυνατό, να αποφεύγονται τα άσκοπα ταξίδια, δεν επιτρέπονται οι συγκεντρώσεις άνω των 50 ανθρώπων, τα εστιατόρια, τα μπαρ και τα καφέ θα έχουν σε απόσταση τους πελάτες, και τα μεγάλα θέρετρα σκι αποφάσισαν να κλείσουν για την εποχή.
Ασφαλώς ζηλεύω. Γιατί η Σουηδία δεν κλείνει τα σχολεία της και τα σύνορα της όπως όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Ένας Γερμανός τηλεοπτικός δημοσιογράφος έγινε γνωστός στο twitter θέτοντας αυτό το ερώτημα σε κάθε συνέντευξη Τύπου που δινόταν από την Folkhälsomyndigheten, την σουηδική αρχή δημόσιας υγείας. Και η Γερμανία και η Σουηδία έχουν την τάση να αγαπούν τους κανόνες και να τους τηρούν. Αλλά στην απάντηση της στον κορωναϊό, η Σουηδία έχει θέσει πολύ λίγους κανόνες και κυρίως προσφεύγει στην κοινή λογική των ανθρώπων. Στη Γερμανία αντιθέτως, η κυβέρνηση έκανε γρήγορα μια λίστα με κανονισμούς και δημοσίευσε έναν κατάλογο προστίμων για κάθε παραβίαση αυτών.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Σουηδίας, έχουν επικρίνει αυτή της την προσέγγιση: ριψοκίνδυνη, πειραματική, κυνική, αφελής, αργή και τρελή, είναι κάποια από τα επίθετα που έχουν χρησιμοποιήσει για τον συνήθως πειθαρχημένο γείτονα τους. Ένας Δανός δημοσιογράφος, σχολιάζοντας την σουηδική προσέγγιση, δήλωσε πως "είναι σαν να βλέπω ταινία τρόμου”. Ένας Νορβηγός ιολόγος τόνισε πως η Σουηδία θα πρέπει τώρα να μεταχειρίζεται ως μη σκανδιναβική χώρα, αναφερόμενη στις συμφωνίες συνεργασίας των σκανδιναβικών χωρών. Η πιο ήπια Φινλανδία έστειλε απλώς ένα φιλικό "καλή τύχη”.
Ανεξαρτήτως αυτού, η σουηδική κυβέρνηση έσπευσε γρήγορα να υπερασπιστεί την προσέγγιση της, δηλώνοντας επανειλημμένως ότι ενεργεί σύμφωνα με επιστημονικές συμβουλές και δεδομένα -όχι, υπονοεί, σύμφωνα με πολιτικές σκοπιμότητες που είναι τα κίνητρα κάποιων εκ των γειτόνων της Σουηδίας.
Ο πολιτισμός έχει σημασία στο πώς μια χώρα αντιδρά σε μια κρίση τέτοια όπως αυτή του κορωναϊού. Τα αστεία αφθονούν στο διαδίκτυο σχετικά με το πόσο φυσικά έρχεται η κοινωνική αποστασιοποίηση για τους Σουηδούς. Ασφαλώς, ο πληθυσμός της Σουηδίας έχει περάσει χρόνια εκπαιδευόμενος για ένα τέτοιο σενάριο. Πραγματικά, αν περιμένει κανείς σε μια στάση λεωφορείου στη Σουηδία, μετά βίας θα αισθανθείτε την παρουσία ενός άλλου ανθρώπου πίσω σας. Συνήθως κάποιος συναντάται σε μικρότερες ομάδες, αντί σε μεγάλες οικογενειακές συγκεντρώσεις.
Η εργασία από το σπίτι εδώ και καιρό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σουηδικής ζωής. Και οι Σουηδοί ποτέ δεν είχαν αυτή την φυσική επαφή με τον τρόπο που το κάνουν οι Νοτιο-ευρωπαίοι. Σε πολλές δικές μου συναντήσεις (και προσωπικές και επαγγελματικές) στη Σουηδία, συνήθως δεχόμουν χαιρετισμό από αγνώστους ή συναδέλφους με ένα χαμόγελο ή ένα ντροπαλό κούνημα του χεριού από τηνν άλλη άκρη του τραπεζιού αντί για μια επίσημη χειραψία. Το φιλί καλωσορίσματος δεν το συζητάμε καν. Η Σουηδία είναι, αν όχι coronovirus-proof, σίγουρα είναι ανθεκτικοί στον κορωναϊό.
Όποιος και αν είναι ο λόγος για την εξαίρεση της Σουηδίας, είναι εντυπωσιακό ότι οι άλλες σκανδιναβικές χώρες είχαν διαφορετική απάντηση στην κρίση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι Σκανδιναβοί έχουν μια κοινή προσέγγιση και στον έξω κόσμο, συχνά φαίνεται δύσκολο να διακρίνεις τον έναν από τον άλλο. επομένως, εάν ακόμη και τόσο στενοί εταίροι δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή απάντηση στον κορωναϊό, πώς θα καταφέρουν να το κάνουν οι 27 διαφορετικές χώρες της ΕΕ;
Ο κορωναϊός λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός ακόμη και για τις πιο μικρές διαφορές μεταξύ των χωρών-στη διακυβέρνηση, στην κοινωνία, στις συμπεριφορές. Και ο κορωναϊός θα μπορούσε να δημιουργήσει σιγά-σιγά μια τρύπα στο στενό Σκανδιναβικό Συμβούλιο, εάν το πείραμα της Σουηδίας αποτύχει εσωτερικά ή υπονομεύσει τις προσπάθειες συγκράτησης των γειτονικών χωρών. Αφέλεια ή έλλειψη αλληλεγγύης θα μπορούσαν τότε να είναι οι καλύτερες κατηγορίες που δέχεται η χώρα από τους σε άλλη περίπτωση, ήρεμων και ευγενικών της εταίρων.
Η σουηδική εξαίρεση επίσης μας λέει κάτι για τα όρια της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης. Στην Ευρώπη, μια κρίση υγείας είναι, από την άποψη της διακυβέρνησης, σχεδόν αποκλειστικά μια εθνική κρίση. Η ΕΕ έχει πολύ λίγες ικανότητες και αρχές με τις οποίες μπορεί να απαντήσει στην πανδημία. Σε μια πολιτισμικά διαφοροποιημένη ΕΕ -πραγματικά, ακόμη και στην πιο ομοιογενή σκανδιναβική περιοχή- δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται κανείς ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις απαντήσεις κάθε χώρας.
Αλλά ο ιός δεν σέβεται σύνορα και η ΕΕ δεν έχει αληθινά σύνορα έτσι κι αλλιώς. Μια πανδημία απαιτεί αποτελεσματική συνεργασία με τους γείτονες. Εν μέσω μιας τέτοιας βαθιάς κρίσης, η ζήτηση για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι μεγαλύτερη από ποτέ. ωστόσο, αν ακόμη και οι φιλο-ευρωπαίοι Σουηδοί αποτελούν πρόβλημα, είναι ξεκάθαρο ότι το να στηρίζεται κανείς απλά στα συναισθήματα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, είναι συνταγή διχασμού. Όπως η χρηματοπιστωτική κρίση, η κρίση του κορωναϊού έχει αποκαλύψει ότι η ΕΕ δεν έχει μηχανισμούς διακυβέρνησης να εγγυηθεί μια τέτοια αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτισμικά διαφορετικών μελών της. Έχοντας υπομείνει πολλαπλές κρίσεις, η ΕΕ δεν θα επιβιώσει για πολύ περισσότερο εάν δεν δημιουργήσει έναν μηχανισμό που να ενθαρρύνει τα διάφορα κράτη-μέλη της να απαντούν σε τέτοιες καταστάσεις επείγουσας ανάγκης, από κοινού.
