Σε ένα δύσκολο, πλην όμως αναγκαίο και κρίσιμο κρας τεστ υπεβλήθησαν χθες οι ελληνοτουρκικές σχέσεις κατά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ταγίπ Ερντογάν στην βρετανική εξοχή, στα βόρεια περίχωρα του Λονδίνου.
Στη δεύτερη μέσα σε λίγους μήνες συνάντηση των δύο ηγετών, τα χαμόγελα... προσδοκίας της Νέας Υόρκης έδωσαν τη θέση τους στα σφιγμένα πρόσωπα και τις τυπικές χειραψίες του Γουότφορντ, σαφής ένδειξη της βαριάς σκιάς, που ρίχνουν στις δύο πλευρές του Αιγαίου οι λεονταρισμοί της Τουρκίας, αλλά και η απροθυμία της να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις, που συνεπάγεται η κοινή δήλωση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο Μεταναστευτικό – Προσφυγικό.
Σύμφωνα με παράγοντες, που γνωρίζουν το παρασκήνιο τόσο της χθεσινής συνάντησης, όσο και τις ευαίσθητες ισορροπίες στον άξονα Αθήνας – Άγκυρας, ο Έλληνας πρωθυπουργός φρόντισε να καταστήσει σαφές χθες στον Τούρκο πρόεδρο, πως πιθανή συνέχιση της επιθετικής και ως εκ τούτου αντιπαραγωγικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στα τρία κύρια μέτωπα, ήτοι το Αιγαίο, την Κυπριακή ΑΟΖ και το Μεταναστευτικό εγκυμονεί σοβαρούς γεωπολιτικούς κινδύνους, πρωτίστως για την γειτονική χώρα, και την ικανότητα της να εμφανίζεται ως σοβαρή και αξιόπιστη περιφερειακή δύναμη.
Σε αυτό συνηγορούν, εξάλλου, οι οξείες επικρίσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η Τουρκία από τους σημαντικότερους παγκόσμιους δρώντες, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γαλλία και το Ισραήλ, στον απόηχο της σύναψης μνημονίου συνεννόησης με τη Λιβύη για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών.
Οι συγκεκριμένες διεκδικήσεις της Άγκυρας αποτελούν κατά την ανάγνωση του Μεγάρου Μαξίμου μία προγενέστερη πρόκληση και ανάγονται στην περίοδο, όπου η Τουρκία αρνείται να υπογράψει τη Συνθήκη του Μοντέγκο Μπέι για το Δίκαιο της Θάλασσας, αποφασίζοντας ότι θα κινείται εφ εξής εκτός των ορίων της διεθνούς νομιμότητας. Ωστόσο, η απόφαση της να προχωρήσει στην υπογραφή του μνημονίου μ με την αμφιβόλου νομιμότητας κυβέρνησης της Λιβύης κινδυνεύει να φέρει την Τουρκία ενώπιον σοβαρών περιπετειών, ου μην και προ του φάσματος ενός διεθνούς διασύρμου, όπως τόνισε κατά την χθεσινή συνάντηση ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Σύμφωνα με το σκεπτικό της ελληνικής πλευράς η Άγκυρα διατρέχει τον κίνδυνο να βρεθεί δεσμευμένη σε μία διεθνή συμφωνία, με το έτερο συμβαλλόμενο μέρος να βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο, άρα σε μία αντικειμενική κατάσταση αστάθειας, με την πιθανότητα να αλλάξει στάση να εξαρτάται από τους ευμετάβλητους εσωτερικούς συσχετισμούς της Τρίπολης.
Ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε στο συνομιλητή του πως νομικά η συγκεκριμένη συμφωνία είναι άκυρη, ως εκ τούτου, δεν θίγει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, ωστόσο, πολιτικά είναι καθ όλα προβληματική, καθώς προσθέτει, όπως ειπώθηκε, περισσότερους βαθμούς πολυπλοκότητας σε μία ήδη ταραγμένη περιοχή. Μολονότι κατά την χθεσινή συνάντηση δεν διεφάνη από την αντίπερα όχθη σημάδια υπαναχώρησης ή αναδίπλωσης, είναι σαφές πως η Τουρκική ηγεσία σταθμίζει όλα τα δεδομένα και αναγνωρίζοντας πως εάν προσκολληθεί σε μία συμφωνία, που είτε θα καταρρεύσει διεθνώς, είτε η πλευρά της Λιβυής την εγκαταλείψει τότε θα έλθει ενώπιος ενωπίω με ένα φιάσκο, που θα... τσαλακώσει την εικόνα της εύρωστης δύναμης στην ευρύτερη περιοχή.
Και στο Μεταναστευτικό, πάντως, η μπάλα δείχνει να βρίσκεται στο γήπεδο της Τουρκίας. Και αυτό γιατί ο Ταγίπ Ερντογάν καλείται να αποφασίσει πως είτε θα αλλάξει ρότα εκπληρώνοντας τις υποχρεώσεις, που απορρέουν από την κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας είτε να στερηθεί πόρους, αλλά και επιρροή στην ευρύτερη περιοχή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης φέρεται να περιέγραψε χωρίς περιστροφές και εξωραϊσμούς την απροθυμία της Άγκυρας να συγκρατήσει τις ροές από τα παράλια της μέσω της προκλητικής αδράνειας της τουρκικής ακτοφυλακής, την ώρα, που η Ελλάδα εκσυγχρονίζει την πολιτική απονομής ασύλου, αυστηροποιεί την φύλαξη των συνόρων της και προμηθεύεται μέσα τελευταίας τεχνολογίας, ώστε να εμφανιστεί πιο αποτελεσματική στην διαχείριση προσφύγων και μεταναστών. Κατά την χθεσινή συνάντηση, κατέστη σαφές στην τουρκική πλευρά πως εάν συνεχισθεί η γεωπολιτική εκμετάλλευση του συγκεκριμένου ζητήματος ΕΕ και Ελλάδα θα αναθεωρήσουν άρδην τη στάση τους προκαλώντας βαρύ κόστος στην Τουρκία. Εάν, πάλι, οι αιτίες της τουρκικής συμπεριφοράς ανάγονται στο οικονομικό πεδίο, η Ελλάδα, που αναγνωρίζει το βάρος, που επωμίζεται η Τουρκία αναμένεται να συμβάλλει στην εξεύρεση συμβιβαστικών λύσεων στο τρίγωνο Αθήνα – Άγκυρα – Βρυξέλλες. «Η Τουρκία έχει μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναθεωρήσει την έως τώρα πολιτική της καθώς οι νέοι Επίτροποι, Μαργαρίτης Σχοινάς και Ylva Johansson επισκέπτονται διαδοχικά τις δύο πρωτεύουσες.
Αρχές εβδομάδες συνεδριάζει το Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής, όπου ο Νίκος Δένδιας θα ενημερώσει κεκλεισμένων των θυρών τα κόμματα της αντιπολίτευσης για τις εξελίξεις στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις. Είναι σαφές, πάντως, πως έναντι των υπερβολών, που σημάδεψαν την δημόσια σφαίρα τα προηγούμενα 24ωρα η κυβέρνηση επιχειρεί να αποδραματοποιήσει την κατάσταση. Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν πως οι σχέσεις Ελλάδος – Τουρκίας πάντοτε σημαδεύονται από αναταράξεις, ωστόσο, η μη εγκατάλειψη του διαλόγου εγγυάται την υπέρβαση των σκοπέλων. Κατά τη συνέχιση των συζητήσεων για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αναμένεται να οριστικοποιηθεί η διεξαγωγή του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, που είναι προγραμματισμένο για τις αρχές του 2020. «Θέλω να διαβεβαιώσω τον Ελληνικό λαό ότι δυσκολίες στη σχέση με την Τουρκία, υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Εκτιμώ ότι εφ όσον και οι δύο πλευρές δείξουν καλή διάθεση αυτές τελικά μπορούν να ξεπεραστούν», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Σπύρος Μουρελάτος
