Δυτικοί διπλωμάτες οι οποίοι παρακολουθούν σε καθημερινή βάση τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά εξηγούν πως το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου με ασύμμετρες πολιτικές και στρατιωτικές επιπτώσεις δεν είναι μια υπόθεση εργασίας, αλλά μια λογική κατάληξη της αλυσιδωτής αντίδρασης που έχει αρχίσει εδώ και καιρό.
Xρονικά αυτό το επεισόδιο τοποθετείται τον Φεβρουάριο, ορισμένοι διπλωμάτες κάνουν λόγο και για τον Μάρτιο. Οι διπλωματικοί διαχειριστές του φακέλου Ελληνοτουρκικά στις μεγάλες δυτικές πρεσβείες, οι οποίοι και βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τους συναδέλφους τους στην Άγκυρα, επισημαίνουν πως οι τούρκοι αρμόδιοι του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και οι βασικοί συντονιστές της εξωτερικής πολιτικής στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα, έχουν ζυγίσει και μετρήσει τις επιπτώσεις από ένα τέτοιο επεισόδιο, ενώ έχουν μελετήσει και τις αντιδράσεις στην Τουρκία από μια ενδεχόμενη απώλεια ναυτικής μονάδας τους. Με λίγα λόγια η Άγκυρα έχει ενσωματώσει πλήρως στη στρατηγική της όλες τις πιθανές αντιδράσεις της ελληνικής πλευράς, καθώς και τις απώλειες που ενδεχομένως θα υποστεί η τουρκική πλευρά. Λειτουργεί με σχέδιο και προγραμματισμό. Τα πράγματα στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου είναι απολύτως συνειδητά και ως φαίνεται ξεκάθαρα. Η Τουρκία ούτε επιθυμεί, ούτε και θα παραμένει εκτός ενεργειακού παιγνίου στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Νότιο Αιγαίο.
Στις μεγάλες δυτικές πρεσβείες στην Αθήνα έχουν καταλήξει και στο εξής συμπέρασμα. Η Αθήνα και ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει ούτε την πολυτέλεια ούτε τα περιθώρια να κάνει τα στραβά μάτια ή να κάνει πως δεν βλέπει. Τα πράγματα σε αυτή τη χρονική φάση και υπό τις παρούσες συνθήκες διεθνούς αστάθειας στο σύστημα ασφαλείας Εγγύς Ανατολή - Μέση Ανατολή - Ανατολική Μεσόγειος είναι ιδιαίτερα σοβαρά και το διακύβευμα εξαιρετικά σημαντικό. Στα πολιτικά επιτελεία κυβέρνησης και αντιπολίτευσης έχουν συνειδητοποιήσει πως στην παρούσα φάση η όποια απώλεια θα είναι μη αναστρέψιμη.
Στο Υπουργείο Εξωτερικών συζητούνται σχεδιασμοί και χαράσσονται πολιτικές οι οποίες στοχεύουν στο να θωρακίσουν διπλωματικά και στρατιωτικά τη χώρα, πλην όμως οι πρωτοβουλίες αυτές εξελίσσονται ακολουθώντας την ουρά των γεγονότων. Παρά ταύτα η Αθήνα φαίνεται να εξετάζει τις εξής προοπτικές:
1) Αποστολή αντιαεροπορικής μονάδας Patriot στη Σαουδική Αραβία για την ενίσχυση της άμυνάς της έναντι του Ιράν κατόπιν επίμονου αμερικανικού αιτήματος.
2) Αποστολή στρατιωτικής δύναμης στο Μάλι για εμπλοκή κατά των Τζιχαντιστών κατόπιν επίσης επίμονου αιτήματος της Γαλλίας.
3) Αποστολή ναυτικής ομάδας στα Στενά του Ορμούζ (είσοδος του Περσικού Κόλπου) κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας.
4) Συμμετοχή στη ναυτική δύναμη της επιχείρησης Sophia η οποία ενεργοποιείται εκ νέου για περιπολίες στην Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειο κατά μήκος των ακτών της Λιβύης. Πρόκειται για αίτημα της Ιταλίας.
5) Αποστολή στρατιωτικής δύναμης στη Λιβύη για την επιτήρηση της ειρηνευτικής διαδικασίας (όταν και εφόσον τηρηθούν οι κανόνες).
Για όλα τα παραπάνω δεν ζητήθηκαν ανταλλάγματα τουλάχιστον άμεσα και επί του πρακτέου. Η Αθήνα θεωρεί πως η εξωστρέφειά της και οι συμμετοχές σε κρίσιμα - στρατηγικά σημεία, όπου οι σύμμαχοι και εταίροι δίνουν μάχες, θα εκτιμηθούν δεόντως. Ορισμένοι παρατηρητές στην Αθήνα θεωρούν πως αυτή η προσέγγιση είναι διπλωματικά αφελής όταν υπό τις σημερινές συνθήκες οι πάντες διαπραγματεύονται με τη μέθοδο εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν όσον αφορά τα στρατηγικά ή εξοπλιστικά ανταλλάγματα.
Επί του προκειμένου διαπιστώνεται πως κάποιες δυτικές πρεσβείες στην ελληνική πρωτεύουσα δίνουν μάχη εκ του συστάδην για την ικανοποίηση των εξοπλιστικών αναγκών της χώρας. Πληροφορίες, οι οποίες σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πάντα εκ του πονηρού, αναφέρουν πως υπάρχει εκ νέου ενδιαφέρον για αμερικανικές φρεγάτες και πως εγκαταλείπεται το φλερτ με του Γάλλους για το θέμα αυτό. Μάλλον κάτι δεν πάει καλά με αυτή την πληροφορία, που άρχισε να κυκλοφορεί λίγα 24ωρα πριν τη μετάβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Παρίσι όπου θα συζητήσει τα συγκεκριμένα ζητήματα. Σημειωτέον πως αυτή την περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη τα ελληνογαλλικά γυμνάσια στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με την παρουσία ενός γαλλικού ελικοπτεροφόρου τύπου Mistral, μίας φρεγάτας συνοδείας και του αεροπλανοφόρου Charles De Gaulle (πρόκειται για μία ισχυρότατη ομάδα κρούσης της Γαλλίας η οποία θα περιπολεί για μήνες στην Ανατολική Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα και την Αραβική Θάλασσα - Ινδικό Ωκεανό. Στη δύναμη αυτή για ένα χρονικό διάστημα θα είναι ενσωματωμένη η φρεγάτα Σπέτσες). Η γαλλική παρουσία στην περιοχή με αυτή την ισχύ θεωρείται από την Αθήνα και τον Κυριάκο Μητσοτάκη ως έμπρακτη απόδειξη πως η Γαλλία στην ιστορική αυτή φάση στηρίζει τα ελληνικά συμφέροντα διότι αυτά ευθυγραμμίζονται με τα γενικότερα γαλλικά συμφέροντα στην περιοχή.
Δυτικές στρατιωτικές πηγές, τώρα, που βρίσκονται στην Αθήνα εξηγούν πως ενδεχομένως οι ΗΠΑ να έχουν τη διάθεση να εντάξουν την Ελλάδα νωρίτερα του προβλεπόμενου στο πρόγραμμα προμήθειας των μαχητικών F35, ενώ αναφέρεται πως η Ουάσινγκτον θα έβλεπε θετικά τον εξοπλισμό της Ελλάδας με πολύ σύγχρονα πυραυλικά - αντιαεροπορικά συστήματα.
Όλα τα παραπάνω βεβαίως για να υλοποιηθούν χρειάζονται χρόνo, σε ορισμένες περιπτώσεις θα χρειαστούν πολλά χρόνια. Οι προφανείς ανάγκες της χώρας για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής αφορούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα οπότε κάθε συζήτηση επί εξοπλιστικών προγραμμάτων είναι δώρον άδωρον και εκτός των πιεστικών χρονικών ορίων. Ως εκ τούτου καλό θα ήταν αυτές οι προτάσεις και προοπτικές να αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό, κυρίως όσον αφορά την ενεργό παρουσία στα κέντρα λήψης αποφάσεων των ελλήνων εκπροσώπων των διεθνών αμυντικών βιομηχανιών. Λομπίστες κυκλοφορούν στα αρμόδια υπουργεία, ακόμη και στο Μαξίμου, προσπαθώντας να επηρεάσουν τις αποφάσεις.
Τούρκοι διπλωματικοί και πολιτικοί συντάκτες που ζουν και εργάζονται στη Δύση ως αυτοεξόριστοι από το 2016, συμμετέχοντας σε πολύ σοβαρά δημοσιογραφικά εγχειρήματα, επισημαίνουν πως η εμπλοκή του Ερντογάν στο Λιβυκό Ζήτημα δεν είναι αποτέλεσμα παρορμητικής διάθεσης ούτε επιπόλαιης θεώρησης των πραγμάτων. Γνωρίζοντας εκ των έσω τους πραγματικούς συσχετισμούς δυνάμεων, οι δημοσιογράφοι αυτοί καταλήγουν πως ο Ερντογάν βαδίζει με συνέπεια στον δρόμο μιας ολοκληρωτικής εμπλοκής σε πολεμική δραστηριότητα – διότι μεταξύ άλλων είναι και ο μόνος τρόπος το καθεστώς που δημιούργησε να παραμένει σε τροχιά επιβίωσης. Το καθεστώς Ερντογάν είναι σαν ένα ποδήλατο που πρέπει να κινείται συνεχώς για να παραμένει όρθιο. Ο πόλεμος του δίνει αυτή τη δυνατότητα. Στο πλαίσιο αυτό έμπειροι τούρκοι δημοσιογράφοι εξηγούν πως το ζήτημα Λιβύη για τον πρόεδρο της Τουρκίας είναι εξίσου σημαντικό με εκείνο της Συρίας και πως η Άγκυρα είναι διατεθειμένη να εξυπηρετήσει σε βάθος τα ρωσικά συμφέροντα στη λεκάνη της Μεσογείου και στη Μέση και Κεντρική Ασία, αν με αυτό τον τρόπο της επιτραπεί να εδραιώσει την επιρροή της στην περιοχή που εντάσσεται στα όρια της αποκαλούμενης Γαλάζιας Πατρίδας. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει πως τηρεί τις εξαγγελίες του και υλοποιεί τις απειλές του. Συνομιλεί με τους ισχυρούς του κόσμου (Τραμπ, Πούτιν, Μέρκελ), διαπραγματεύεται σκληρά και δεν φοβάται τις εμπλοκές. Αντίθετα τις επιδιώκει. Η πρόσφατη επίσκεψη της Άγγελα Μέρκελ στην Τουρκία με σήμα κατατεθέν τον περίφημο καθρέφτη - δώρο του προέδρου της Τουρκίας κατέδειξε κατά τον Cengiz Aktar, τούρκο δημοσιογράφο και ακαδημαϊκό, το μέγεθος της υποκρισίας του Βερολίνου έναντι της Άγκυρας με αντάλλαγμα την ενίσχυση της οικονομικής θέσης της Γερμανίας στην τουρκική οικονομία και τη διασφάλιση της διατήρησης του status qvo που απορρέει από τη συμφωνία για το μεταναστευτικό, που είναι ο μεγάλος βραχνάς του γερμανικού πολιτικού κατεστημένου.
Είναι ηλίου φαεινότερο πως η κυβέρνηση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αλλά και η ελληνική κοινωνία καλούνται την αμέσως επόμενη περίοδο να διαχειριστούν σε μεσοπρόθεσμη βάση την τελική φάση της κρίσης με την Τουρκία. Ήδη το πολιτικό σύστημα προετοιμάζεται για την καταφυγή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο Δικαστήριο της Χάγης. Προτιμάται ο όρος καταφυγή και όχι προσφυγή διότι ως φαίνεται η ελληνική διπλωματία αναγκαστικά επιλέγει τη Χάγη ως εναλλακτική έναντι μιας σοβαρής πολεμικής εμπλοκής με άγνωστες παράπλευρες ή ασύμμετρες απώλειες. Η προετοιμασία αυτή δεν γίνεται απευθείας με την Άγκυρα, αφού ως φαίνεται οι δίαυλοι επικοινωνίας έχουν μπλοκαριστεί. Υπάρχουν και οι ειδικοί απεσταλμένοι, αρκεί να είναι άριστα πληροφορημένοι και προετοιμασμένοι. Όσον αφορά το ίδιο το πολιτικό σύστημα, οι διακριτικές επαφές, οι ανταλλαγές απόψεων και οι συναντήσεις με αντικείμενο την ανταλλαγή πληροφοριών και εξηγήσεων διακομματικού χαρακτήρα πυκνώνουν όλο και περισσότερο. Οι καιροί ου μενετοί, βλέπετε.
Νίκος Γεωργιάδης
