Θεωρίες συνωμοσίας, ακατάλληλες θεραπείες ή συμβουλές πρόληψης: η επιδημία των fake news κάθε είδους για τον νέο κορωναϊό βλάπτει τις προσπάθειες των αρχών για τον έλεγχο της πανδημίας.
Από τον Φεβρουάριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει σημάνει συναγερμό για «μαζική επιδημία πληροφόρησης» σχετικά με τον νέο ιό, με έναν καταιγισμό πληροφοριών που δεν είναι απαραιτήτως αληθείς ή ακριβείς.
«Βλέπουμε τις ίδιες εσφαλμένες πληροφορίες να εμφανίζονται στην Ασία, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Λατινική Αμερική με διαφορά λίγων ωρών», εξηγεί στο AFP η Christina Tardanguila , διευθύντρια του διεθνούς δικτύου fact checking IFCN, τα μέλη του οποίου δραστηριοποιούνται σε 45 χώρες και δημοσιεύουν από κοινού τα άρθρα τους.
«Κερδίσαμε την μάχη με τα fake news που σταμάτησαν να κυκλοφορούν, αλλά χάνουμε την μάχη των ψεύτικων θεραπειών και των ψεύτικων μέσων πρόληψης», εξηγεί. Διότι, ελλείψει ιατρικής θεραπείας για τον κορωναϊό, οι ψεύτικες αγωγές (παίρνετε κοκαΐνη ή πίνετε χλωρίνη), οι ψεύτικες συμβουλές (μην χρησιμοποιείτε αντισηπτικό διότι είναι καρκινογόνο), ψεύτικοι τηλεφωνικοί αριθμoί επείγουσας ανάγκης ή ψεύτικα διαγνωστικά τεστ κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ανάμεσα στους ανθρώπους που διασπείρουν σκοπίμως fake news, για λόγους συνωμοσιολογικούς (ο ιός παρήχθη σε εργαστήριο) ή για λόγους εμπορικούς (ψεύτικα μέσα θεραπείας ή πρόληψης προς πώλησιν) υπάρχουν «πολλοί» που διασπείρουν αυτές τις «πληροφορίες» χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι είναι ψευδείς, άρα χωρίς κακοπιστία, τονίζει στο AFP η Claire Wardle, ειδική στην παραπληροφόρηση. Με την εφαρμογή περιοριστικών μέτρων σε πολλές χώρες, το φαινόμενο ενισχύεται.
«Πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στο σπίτι, μόνοι, ενώ όλοι στέλνουν μηνύματα διότι είναι τρομαγμένοι και θέλουν να βοηθήσουν», λέει. Και το ιδιαίτερο αυτής της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης είναι ότι η παραπληροφόρηση αγγίζει όλον τον κόσμο, περιλαμβανομένων των μορφωμένων.
Για τον Emanuele Capobianco, διευθυντή των υπηρεσιών Υγείας της Διεθνούς Ομοσπονδίας του Ερυθρού Σταυρού (IFRC), αντί να βοηθά, αυτή η διασπορά μη επιβεβαιωμένων πληροφοριών είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ταχύτητα αντίδρασης των κοινωνιών απέναντι στην επιδημία, την στιγμή που «η ταχύτητα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στον έλεγχο της επιδημίας»
Τα fake news για τον ιό εμφανίσθηκαν στην Κίνα και προκάλεσαν τον στιγματισμό ομάδων. Στην Γαλλία για παράδειγμα, η γαλλοκινεζική κοινότητα δέχθηκε ξενοφοβικές αντιδράσεις. Η επαρχιακή εφημερίδα Courrier Picard είχε τίτλο τον Ιανουάριο «Κίτρινος Συναγερμός» και αναγκάσθηκε να ζητήσει συγγνώμη.
Σύμφωνα με τον Tarik Jasarevic, εκπρόσωπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο στιγματισμός μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να κρύψουν στην ασθένεια για να αποφύγουν αρνητική συμπεριφορά.
Δεχόμενες σφοδρή κριτική, οι πλατφόρμες αναγκάζονται να λάβουν μέτρα κατά της διασποράς των fake news και να προωθήσουν αξιόπιστες πληροφορίες που προέρχονται από θεσμικές πηγές, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ή κέντρα ελέγχου ασθενειών.
Στην πλατφόρμα της Google, για παράδειγμα, στις αναζητήσεις για τον κορωναϊό, εμφανίζεται το πληροφοριακό υλικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η Facebook δραστηριοποιήθηκε για την ανάδειξη αξιόπιστου πληροφοριακού υλικού, με την χρήση εργαλείων κατά της διασποράς παραπληροφόρησης και παρέχοντας υποστήριξη στις υπηρεσίες υγείας με πόρους και ψηφιακά εργαλεία.
Το WhatsApp, όπου κυκλοφορεί πληθώρα μηνυμάτων «ερευνητών» ή «προσώπων που βρίσκονται σε επαφή με την κυβέρνηση», ανακοίνωσε την χορήγηση 1 εκατομμυρίου δολαρίων προς τα μέλη του IFCN.
