Τι είναι η Τουρκία; Είναι το πρόβλημα, το αίνιγμα, το μήλο της έριδος σε Ανατολή και Δύση, σε ΗΠΑ και Ρωσία, το ενεργειακό σταυροδρόμι, ο εριστικός γείτονας; Είναι η Τουρκία μια αξιοποιήσιμη αγορά 70 εκατομμυρίων, που έχει ερείσματα μέχρι και την Κίνα και έχει πρόσβαση ή διεκδικεί τα ενεργειακά αποθέματα του Ιράκ και της Ανατολικής Μεσογείου;
Η Τουρκία, με έναν από τους μεγαλύτερους και άρτια εξοπλισμένους στρατούς, απειλεί και δεν διστάζει να αξιοποιήσει την στρατιωτική της πυγμή. Ο αψίκορος, οραματιστής, ανοικονόμητος και αναθεωρητής Ταγίπ Ερντογάν, αν μη τι άλλο, έχει αντιληφθεί την ψυχική, συναισθηματική διάσταση της Ιστορίας και της πολιτισμικής της ταυτότητας, δηλαδή τη διαλεκτική σχέση του ψυχισμού και της ιστορικότητας. Η Τουρκία, είναι όλα αυτά μαζί, συνεκτικά και αδιαίρετα. Και είναι προϋπόθεση η γνώση τους, ώστε να έχει σηματοδότηση η προσέγγιση και η εκφορά δημόσιου λόγου για την γειτονική μας χώρα.
Βασική αρχή της "εξαναγκαστικής διπλωματίας" είναι η προβολή πολιτικής-διπλωματικής ισχύος και μάλιστα οι παράνομες δραστηριότητες να έχουν την ανοχή των διεθνών οργανισμών. Έτσι, με την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας να διασφαλίζονται οικονομικά και πολιτικά οφέλη, ή ακριβέστερα να επιτυγχάνονται στρατηγικοί στόχοι της επεκτατικής και αναθεωρητικής πολιτικής, του κράτους-παραβάτη.
Ουσιαστικά, δηλαδή, επιδεικνύοντας πολιτική πυγμή, εξαναγκάζεις τον αντίπαλο σε ταπεινωτικό συμβιβασμό, ωσάν να είχε διεξαχθεί μια πολεμική σύγκρουση και το αποτέλεσμα να ήταν νικηφόρο για σένα! Στρατιωτική νίκη λοιπόν, με διπλωματικά μέσα και μάλιστα, χωρίς να πέσει ούτε μια τουφεκιά από τον ηττημένο, έτσι για την τιμή των όπλων. Η ανισορροπία στρατιωτικής ισχύος των εμπλεκομένων κρατών είναι, ίσως, η αποτελεσματικότερη παράμετρος της "εξαναγκαστικής διπλωματίας".
Η Τουρκία εφαρμόζει με πείσμονα συνέπεια αρχές και μεθόδους της "εξαναγκαστικής διπλωματίας" κυρίως σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και στο Αιγαίο και στη Θράκη και στη Συρία και στο Ιράκ. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η "εξαναγκαστική διπλωματία" δεν αποδίδει τα αναμενόμενα, η Τουρκία δεν διστάζει να κάνει χρήση της πολεμικής της μηχανής, όπως πρόσφατα στη Συρία, στο Ιράκ και παλαιότερα στην Κύπρο (1974) και στο Αιγαίο (Ίμια 1996).
Οι βάσεις της τουρκικής πολιτικής
Το βασικό και αναγνωρίσιμο στοιχείο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής είναι η επιδεικτική περιφρόνηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου και η διαμόρφωση καιροσκοπικών συμμαχιών, που προωθούν τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα, ή η πολιτισμική διείσδυση σε κράτη μέσω του ισλαμισμού. Χαρακτηριστικό παραδείγματα, η παράνομη δραστηριότητα της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, οι υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά στο Αιγαίο, αλλά και οι επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού στις κουρδικές περιοχές της Συρίας.
Η παρουσία της Τουρκίας στις βαλκανικές ισλαμικές κοινότητες (Αλβανία, Βοσνία, Βουλγαρία) είναι ιδιαιτέρως έντονη, με προφανή πολιτικά-διπλωματικά οφέλη. Στο μάλλον αφελές ερώτημα, γιατί η Τουρκία δεν σέβεται τη διεθνή νομιμότητα και τα κυριαρχικά δικαιώματα των γειτονικών της κρατών, η απάντηση είναι μάλλον απλή, αν όχι και απλοϊκή, όπως άλλωστε και όλες οι μεγάλες αλήθειες.
Η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας, οι καιροσκοπικές της συμμαχίες με την Ρωσία και το Ιράν, η αξιοποίηση της γεωπολιτικής της θέσης και τα φοβικά σύνδρομα των πολιτικών ηγεσιών των κρατών που θίγονται από την τουρκική επεκτατική πολιτική, είναι οι βάσεις πάνω στις οποίες εδράζεται η αναθεωρητική και επεκτατική πολιτική της Τουρκίας. Αυτό που περιγράφεται ως "Γαλάζια Πατρίδα" εμπεριέχει, ως υποδόριο στόχο, την ανάκτηση της αίγλης, αλλά κυρίως της κυριαρχίας στις θάλασσες της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ανεπαρκής αντίδραση Δένδια
Πρόσφατα, μάλιστα, δημοσιεύτηκε φωτογραφία στον επίσημο ιστότοπο της τουρκικής Προεδρίας, η οποία εικονίζει τον Ταγίπ Ερντογάν να υπογράφει το βιβλίο επισκεπτών στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας. Σε αυτή την φωτογραφία απεικονίζονται το μισό Αιγαίο Πέλαγος και η θαλάσσια περιοχή έως και την ανατολική Κρήτη και την Κύπρο ως τουρκικές περιοχές. Απεικονίζει δηλαδή ο χάρτης την ιδέα της τουρκικής "Γαλάζιας Πατρίδας", έτσι όπως την οραματίζεται το καθεστώς Ερντογάν.
«Εκστρατείες επικοινωνιακού χαρακτήρα δεν μπορούν να μεταβάλουν τη διεθνή νομιμότητα. Απλά εδραιώνουν την εικόνα της Τουρκίας ως παραβάτη. Η Κύπρος είναι ανεξάρτητο κράτος, η Τουρκία παραβιάζει και την κυριαρχία και τα δικαιώματα της Κύπρου, τα σύνορα των κρατών δεν καθορίζονται με όποιο χάρτη, αλλά βάσει του διεθνούς δικαίου» είναι το σχόλιο του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια.
Ωραία δήλωση, που ικανοποιεί το ελληνικό ακροατήριο. Είναι όμως αποτελεσματική; Θα συνετιστεί ο Ταγίπ Ερντογάν από τις αυστηρές και τεκμηριωμένες προειδοποιήσεις του Έλληνα υπουργού; Ακόμη και το προσφυγικό-μεταναστευτικό, που είναι πολυεπίπεδο και σοβαρό πρόβλημα, η Τουρκία το αξιοποιεί ως μέσο πίεσης και εκφοβισμού σε βάρος της Ελλάδας και της ΕΕ.
Και μάλιστα το αξιοποιεί με επιτυχία, αφού η Άγκυρα έχει προκαλέσει ρωγμές στην συνοχή της Ευρώπης. Το προσφυγικό-μεταναστευτικό θεωρείται υπεύθυνο για την άνοδο της Ακροδεξιάς ειδικά σε Γερμανία, Αυστρία και Πολωνία. Ας σημειωθεί ότι παράλληλα έχει αποσπάσει σημαντική οικονομική βοήθεια, μέσω της ευρωτουρκικής συμφωνίας για το προσφυγικό, την οποία η Τουρκία δεν εφαρμόζει κατά γράμμα, αλλά κατά το δοκούν.
Υπάρχει ελληνική αντίδραση;
Επίσης, η προκλητική συμπεριφορά του Ταγίπ Ερντογάν προς τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ συνταράσσουν τα θεμέλια της Δυτικής Συμμαχίας. Η Τουρκία, αγνοώντας τις αμερικανικές υποδείξεις και απειλές, προχωρεί σε σημαντικές στρατιωτικές συμφωνίες με την Ρωσία, ενώ αναβαθμίζει τις σχέσεις της με το Ιράν, προκαλώντας την οργή του Ισραήλ.
Μετά την προμήθεια και εγκατάσταση των ρωσικών αντιαεροπορικών πυραύλων S-400 στο έδαφός της, η Τουρκία διαπραγματεύεται την αγορά --με πιθανή τη συμπαραγωγή-- υπερσύγχρονων ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών, όπως τα Su-57. Είναι η απάντηση της Τουρκίας στον ανακοινωμένο αποκλεισμό της από το πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35.
Υπάρχει ελληνική αντίδραση; Ίσως, αλλά δεν είναι ευρύτερα γνωστή. Ας σημειωθεί πάντως ότι ακόμη δεν έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα αναβάθμισης των μαχητικών αεροσκαφών F-16 από την αμερικανική κατασκευάστρια εταιρεία, παρότι έχει υπογραφεί η υλοποίησή του από το 2017!
Το ελληνικό στρατηγικό δόγμα είναι αποτρεπτικό-αμυντικό. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα, αξιοποιεί όλα τα διπλωματικά μέσα που διαθέτει, ενεργοποιεί τους συμμαχικούς της δεσμούς, προκειμένου να αποφύγει να εξαναγκασθεί σε παραχώρηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων, υπό την απειλή πολέμου. Και διαθέτει(;) την πολιτική βούληση και την απαραίτητη στρατιωτική ισχύ, ώστε να προστατέψει αποτελεσματικά τον εθνικό χώρο.
Ωστόσο, το ελληνικό στρατηγικό δόγμα, ως θεωρητικό κατασκεύασμα είναι επαρκές, αλλά δεν θα πρέπει να θεωρείται πρακτικά άτρωτο! Η ουσιαστική αναβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ώστε να καλύπτουν στο ακέραιο τις απαιτήσεις Εθνικής Άμυνας, είναι ένα κατεπείγον θέμα προς συζήτηση στα αρμόδια θεσμικά όργανα, όπως το ΚΥΣΕΑ και η Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής.
Η κυβέρνηση, με την συνδρομή του συνόλου της αντιπολίτευσης, θα πρέπει να πείσει τους κακόβουλους και αλαζόνες γείτονές μας ότι για κάθε προσπάθεια αμφισβήτησης της εθνικής μας κυριαρχίας, θα καταβάλει βαρύτατο κόστος. Δυστυχώς, η στρατιωτικά αδύναμη Κυπριακή Δημοκρατία δέχεται, υπό τα απαθή βλέμματα των κρατών-μελών της ΕΕ, την παράνομη τουρκική δραστηριότητα εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Και η συνέχεια προμηνύεται συναρπαστική, αφού η Τουρκία σχεδιάζει υποθαλάσσιες έρευνες, στην περιοχή του Καστελλόριζου, που η Ελλάδα θεωρεί, βάση του διεθνούς δικαίου, ως ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.
Χρήστος Καπούτσης
