Όλοι μας προσμένουμε να επιστρέψει όσο πιο σύντομα γίνεται αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως κανονική ζωή. Αυτό όμως που οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουν ίσως συνειδητοποιήσει ακόμα – θα συμβεί όμως σύντομα – είναι τα πράγματα δεν θα είναι ξανά τα ίδια ούτε μετά από μερικές εβδομάδες, ούτε καν μετά από μερικούς μήνες. Κάποια πράγματα δεν θα είναι ποτέ τα ίδια...
Οι επιδημίες θα συνεχιστούν, όπως θα συνεχιστούν κατά πάσα πιθανότητα και οι καραντίνες σε τακτά χρονικά διαστήματα. Όπως αναφέρει η έκθεση των ερευνητών του Imperial College του Λονδίνου που κοινοποιήθηκε πριν λίγες, μια λύση είναι να εξαγγέλλονται αυστηρά μέτρα κοινωνικής απόστασης κάθε φορά που οι μονάδες εντατικής θεραπείας θα γεμίζουν από κρούσματα, και ακολούθως τα μέτρα αυτά να χαλαρώνουν όταν τα κρούσματα υποχωρούν...
Το βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται για μια προσωρινή αναστάτωση αλλά για το ξεκίνημα ενός εντελώς διαφορετικού τρόπου ζωής...
Βραχυπρόθεσμα, η πανδημία θα πλήξει ανεπανόρθωτα τις επιχειρήσεις που βασίζονται στην μαζική συγκέντρωση ανθρώπων: εστιατόρια, καφέ, μπαρ, κλαμπ, γυμναστήρια, ξενοδοχεία, θέατρα, κινηματογράφους, γκαλερί, εμπορικά κέντρα, μουσεία, εκθέσεις, πάσης φύσεως πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις (και αθτικές ομάδες), συνεδριακά κέντρα, κρουαζιερόπλοια, αεροπορικές εταιρείες, μέσα μαζικής μεταφοράς, ιδιωτικά σχολεία, κέντρα φροντίδας.
Για να μην κάνουμε λόγο για το άγχος των γονιών με τα παιδιά διαρκώς στο σπίτι, για τους ανθρώπους που πρέπει να φροντίσουν ηλικιωμένους γονείς ή συγγενείς χωρίς να τους εκθέσουν στον ιό, για τους ανθρώπους που είναι εγκλωβισμένοι σε κακοποιητικές σχέσεις και για οποιονδήποτε που δεν έχει την οικονομική δυνατότητα ή το υστέρημα για να αντέξει μια διαρκή εισοδηματική αστάθεια.
Θα υπάρξουν κάποιες προσαρμογές φυσικά. Θα δούμε μια έκρηξη νέων υπηρεσιών στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «εσώκλειστης οικονομίας» ("shut-in economy"). Ελπίζει επίσης κανείς ότι μετά από αυτή την εμπειρία κάποιες βλαβερές συνήθειες θα αλλάξουν επιτέλους: περιορισμός των επιβαρυντικών για το περιβάλλον αεροπορικών (και όχι μόνο) ταξιδιών, περισσότερες τοπικές αλυσίδες προμήθειας αγαθών, περισσότερο περπάτημα και ποδήλατο.
Η αναστάτωση όμως που ήδη πλήττει πολλές δουλειές και περισσότερες ζωές θα είναι μη διαχειρίσιμη. Και ο τρόπος ζωής της απομόνωσης είναι πάρα πολύ δύσκολο να συντηρηθεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Πώς θα μπορέσουμε να ζήσουμε λοιπόν σ΄ αυτόν τον καινούριο κόσμο; Μέρος της απάντησης θα πρέπει φυσικά να είναι η βελτίωση των συστημάτων υγείας, με την ενίσχυση των μονάδων ταχείας ανταπόκρισης σε πανδημίες πριν αυτές εξαπλωθούν.
Βραχυπρόθεσμα, θα βρούμε κάποιους αμήχανους συμβιβαστικούς τρόπους για να διατηρήσουμε τα δεδομένα μιας κοινωνικής ζωής όπως την γνωρίζαμε. Ίσως τα θέατρα και οι κινηματογράφοι να αφαιρέσουν τα μισά τους καθίσματα, ίσως οι συσκέψεις να διεξάγονται εφεξής σε μεγαλύτερες και πιο «αραιοκατοικημένες» αίθουσες, ίσως να χρειαστεί να κλείνεις από πριν την ώρα που θα πας στο γυμναστήριο για να μην δημιουργείται συνωστισμός.
Εν τέλει όμως, προβλέπω ότι ο τρόπος για να αποκατασταθεί η ασφαλής μας κοινωνικοποίηση θα είναι η ανάπτυξη πιο εκλεπτυσμένων μεθόδων εντοπισμού των «επικίνδυνων» περιπτώσεων και η – νομική – διάκριση εις βάρος αυτών που θα θεωρούνται πιο πιθανοί να μεταδώσουν την ασθένεια.
Ήδη αυτές τις μέρες παρακολουθούμε τον προάγγελο τέτοιων μεθόδων σε κάποιες χώρες. Το Ισραήλ δήλωσε ότι χρησιμοποιεί την τεχνολογία με την οποία οι μυστικές υπηρεσίες εντοπίζουν τρομοκράτες μέσω των κινητών για να βρουν τους ανθρώπους που έχουν έρθει σε επαφή με καταγεγραμμένους φορείς του ιού. Αντιστοίχως, στη Σιγκαπούρη γίνεται εξαντλητική ανίχνευση επαφών και κάθε μέρα δημοσιοποιούνται οι σχετικές πληροφορίες που προκύπτουν για κάθε καταγεγραμμένη περίπτωση.
Δεν μπορούμε φυσικά να γνωρίζουμε ακριβώς την μορφή που θα πάρει αυτό το νέο μέλλον. Μπορούμε όμως να φανταστούμε έναν κόσμο στον οποίον για να κλείσεις θέση σε μια αεροπορική πτήση, θα πρέπει ενδεχομένως να έχεις εγγραφεί προηγουμένως σε μια υπηρεσία που θα καταγραφεί τις κινήσεις σου μέσω του κινητού τηλεφώνου σου. Η αεροπορική εταιρεία θα ειδοποιείται μ΄ αυτόν τον τρόπο μέσω alert αν έχεις βρεθεί κοντά σε μολυσμένα άτομα ή σε κάποιο "hot spot" της επιδημίας.
Αντίστοιχες θα είναι και οι προϋποθέσεις εισόδου σε χώρους μαζικών εκδηλώσεων, σε κυβερνητικά κτίρια ή σε σταθμούς μεταφορών. Θα υπάρχουν μετρητές θερμοκρασίας σώματος παντού και ειδικά στους εργασιακούς χώρους. Στα νυχτερινά μαγαζιά θα ζητάνε κάποιου τύπου ψηφιακή επιβεβαίωση ότι έχεις αναρρώσει ή έχεις εμβολιαστεί κατά της πιο πρόσφατης επιδημίας.
Αναγκαστικά θα προσαρμοστούμε σε τέτοιου είδους μέτρα όπως προσαρμοστήκαμε στους εξοντωτικούς αντιτρομοκρατικούς κανονισμούς ασφαλείας των αεροδρομίων. Η νέα εισβολή των συστημάτων παρακολούθησης στη ζωή μας θα θεωρηθεί ως ένα μικρό αντάλλαγμα που οφείλουμε να πληρώσουμε για να μας επιτρέπεται να βρισκόμαστε με άλλους ανθρώπους.
Ως συνήθως βέβαια, το πραγματικό κόστος θα επιβαρύνει τους πιο φτωχούς και τους πιο αδύναμους. Τους ανθρώπους με την μικρότερη πρόσβαση στο σύστημα υγείας, και ειδικά αυτούς που ζουν σε περιοχές «επιρρεπείς» στις επιδημίες και στο εξής θα είναι ακόμα πιο αποκλεισμένοι από τοποθεσίες και ευκαιρίες ανοιχτές σε όλους τους υπόλοιπους. Οι τεχνίτες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες – από οδηγούς και υδραυλικούς μέχρι δασκάλους γιόγκα – θα δουν τις δουλειές τους να γίνονται ακόμα πιο επισφαλείς. Οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, όσοι δεν έχουν τα απαραίτητα έγγραφα, οι πρώην κατάδικοι, θα βρουν μπροστά τους κι άλλα εμπόδια στην προσπάθειά τους για κοινωνική ένταξη.
Επιπλέον, αν δεν κατοχυρωθούν αυστηροί και απαράβατοι κανόνες σχετικά με την αξιολόγηση του ρίσκου που αντιπροσωπεύει κάποιος ως δυνάμει φορέας ασθένειας, οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες μπορούν να επιλέγουν αυθαίρετα κριτήρια: ανήκεις στην κατηγορία υψηλού ρίσκου επειδή έχεις χαμηλό εισόδημα ή επειδή ανήκεις σε πολυμελή οικογένεια ή επειδή μένεις σε υποβαθμισμένη περιοχή μιας χώρας, λόγου χάρη. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για πάσης φύσεως αλγοριθμικά συστηματικά σφάλματα και για κρυφές διακρίσεις, όπως συνέβη πέρσι με έναν αλγόριθμο που χρησιμοποιήθηκε από ασφαλιστικούς φορείς στις ΗΠΑ και αποδείχτηκε τελικά ότι ευνοούσε ακούσια τους λευκούς ασθενείς.
Ο κόσμος έχει αλλάξει πολλές φορές και τώρα αλλάζει ξανά. Όλοι μας θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε έναν καινούριο τρόπο ζωής, εργασίας και σύναψης σχέσεων. Όπως με κάθε αλλαγή όμως, κάποιοι θα χάσουν περισσότερα και θα είναι οι ίδιοι που έχουν χάσει πάρα πολλά ήδη. Το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι το μέγεθος αυτής της κρίσης θα εξαναγκάσει επιτέλους τα κράτη να περιορίσουν δραστικά τις ιλιγγιώδεις κοινωνικές ανισότητες που καθιστούν μεγάλα τμήματα των πληθυσμών τους τόσο τραγικά ευάλωτα.
Με στοιχεία από το άρθρο "We're not going back to normal" του διευθυντή του MIT Technology Review, Gideon Lichfield.
Μτφρ. Δ.Π.
