Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και ύστερα, η φράση «ελληνική εξωτερική πολιτική» ήταν απλώς το πιο σύντομο ανέκδοτο στον κόσμο της διεθνούς διπλωματίας. Οι δεκαετίες πέρασαν, οι κυβερνήσεις άλλαξαν και οι μόνες σταθερές σε αυτή τη χώρα είναι η Συνθήκη της Λωζάνης (Βενιζέλος), ο «Θίασος» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, τα δύο Νόμπελ του Σεφέρη και του Ελύτη και ο «Δίσκος της Φαιστού». Α, είναι και η Γραμματική του Τριανταφυλλίδη. Ο Όμηρος επίσης.
Πριν από χρόνια ο έμπειρος για τα περί «σφουγκοκωλάριων» στα διπλωματικά πράγματα της χώρας του εκάστοτε Βασιλέως, ο Πέτρος Μολυβιάτης είχε εφαρμόσει το δόγμα «Στη διπλωματία το καλύτερο πράγμα που έχεις να κάνεις είναι να μην κάνεις τίποτε».
Οι επίγονοί του εξακολουθούν να σκέπτονται με τον ίδιο τρόπο. Έτσι φθάνουμε στο εξής παράδοξο. Την εξωτερική πολιτική στην Κύπρο την εφαρμόζει η… Γαλλία, την ειδική εξωτερική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο εφαρμόζουν οι ΗΠΑ, στο Προσφυγικό η Γερμανία με τις Βρυξέλλες και στις σχέσεις με τη Ρωσία ο Ιβάν Σαββίδης με ολίγον Βελόπουλο. Ως προς την Κίνα, τώρα, οι εφαρμογές υλοποιούνται κυρίως από συνδικαλιστές όλων των αποχρώσεων με κεντρικό διαχειριστή τον ΟΛΠ. Διότι οι Κινέζοι, που είναι ξύπνιοι, δεν ενδιαφέρονται για το οικόπεδο «Ελλάς» αλλά για το οικόπεδό «Κερατσίνι - Πέραμα - Ασπρόπυργος». Οι άνθρωποι είναι σοβαροί, βλέπετε.
Η κατάσταση στην περιοχή όπου διακυβεύονται μείζονα στρατηγικά συμφέροντα και της χώρας μας βρίσκεται εδώ και δύο χρόνια σε «εκθετική αποσταθεροποίηση». Βασικοί, αλλά όχι οι μόνοι πρωταγωνιστές, είναι το Ισραήλ, οι ΗΠΑ, το Ιράν, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία με την Αίγυπτο. Δευτερεύοντες αλλά δυναμικοί συντελεστές είναι η Τουρκία, οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες (Βρετανία - Γαλλία - Γερμανία), οι ισλαμικές οργανώσεις που εμπλέκονται στην καθημερινή πολεμική δραστηριότητα (Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τη Συρία, Χαμάς, Τζιχαντιστές στη Συρία και το Ιράκ, Χούθι στην Υεμένη κ.λπ.).
Στην τριτογενή ζώνη, που επηρεάζονται άμεσα, βρίσκονται χώρες όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιταλία (προσφυγικό, πολεμικά μέτωπα, αμερικανικές βάσεις, βρετανικές βάσεις ή γαλλικά συμφέροντα). Επίσης ορισμένες από αυτές τις χώρες βλέπουν τα οικονομικά τους συμφέροντα να εξαρτώνται από τις πολεμικές εξελίξεις. Η Κύπρος λόγω φυσικού αερίου, η Λιβύη που είναι ανεξέλεγκτα αποσταθεροποιημένη, οι πετρελαϊκοί κολοσσοί που εμπλέκονται στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι βέβαια χώρες αυτές οι εταιρείες. Διαθέτουν ωστόσο προϋπολογισμούς που υπερβαίνουν εκείνους πολλών χωρών και εθνών στην περιοχή. Σε αυτό το υπερβολικά πολύπλοκο για τις δυνατότητες και την εμβέλεια της ελληνική διπλωματίας (όχι ως προς το ανθρώπινο δυναμικό της αλλά ως προς τη δομή του μηχανισμού της) έχει μπλέξει η Ελλάδα.
Υπάρχουν έμπειροι και καλά πληροφορημένοι Έλληνες διπλωμάτες. Τι να σου κάνουν όμως οι πρέσβεις στις μεγάλες πρωτεύουσες ή στις εμπλεκόμενες χώρες που δεν έχουν λάβει τηλεγραφήματα με οδηγίες από το Κέντρο, δηλαδή τον υπουργό από την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του. Ανησυχούν, κοινοποιούν τους προβληματισμούς τους αυτοί οι διπλωμάτες, δεν είναι Συριζαίοι γιατί απλά δεν υπάρχουν Συριζαίοι διπλωμάτες, οι περισσότεροι είναι συντηρητικοί άνθρωποι και απολύτως συστημικοί. Απλά βλέπουν τι έρχεται και ανησυχούν.
Για κάποιον λόγο που μάλλον παραπέμπει στην εφαρμοσμένη μεταφυσική, τα οδυνηρά ζητήματα που αφορούν άμεσα την ελληνική διπλωματία, Αιγαίο - ΑΟΖ, Κυπριακό - Μεσόγειος, Αλβανία - ΑΟΖ - Μειονότητα, Προσφυγικό - Μεταναστευτικό, εξοπλισμοί, θεωρείται πως είναι δυνατόν να επιλυθούν ή να μεθοδευτεί η επίλυσή τους με δύο συναντήσεις του πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη (με Τραμπ και Ερντογάν) και δύο προγενέστερες συναντήσεις με Μέρκελ και Μακρόν. Το μόνο σίγουρο είναι πως καμία πρόοδος, κανένα νέο στοιχείο δεν θα υπάρξει μετά τις συναντήσεις του κ. Μητσοτάκη με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Ταγίπ Ερντογάν. Τα ραντεβού αυτά θα είναι το ίδιο απροετοίμαστα και ερασιτεχνικά, όπως τα προηγούμενα του Τσίπρα.
Το αστείο είναι πως αυτό το έλλειμμα το έχουν διαπιστώσει οι επικεφαλής των σημαντικών διπλωματικών αποστολών στην Αθήνα. Οι «συνομιλητές» μας, δηλαδή, γνωρίζουν το πρόβλημα της «Inertia» στο ελληνικό ΥΠΕΞ.
Η επίθεση στις τεράστιες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας δεν αφορούν μόνο το Βασίλειο της Ερήμου αλλά τον κάθε καταναλωτή σε αυτό τον πλανήτη. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας ούτε μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. Η τιμή του πετρελαίου αφορά τον πλανήτη ολόκληρο.
Η επίθεση συνέπεσε με τις εκλογές στο Ισραήλ όπου ο εθνικιστής και όψιμα ακροδεξιός Μπενταζμίν Νετανιάχου τα «έδωσε όλα» για να εκλεγεί προκειμένου να μην πάει φυλακή λόγω οικονομικών σκανδάλων. Ο Νετανιάχου επιθυμεί πολεμική εμπλοκή της χώρας του με το Ιράν. Ο Ντόναλντ Τραμπ αντιστέκεται διότι θέλει να επανεκλεγεί στις εκλογές του 2020. Από τον Νοέμβριο οι ΗΠΑ εισέρχονται σε προεκλογική περίοδο. Η Ρωσία τρίβει τα χέρια της γιατί εκτοξεύονται οι τιμές του πετρελαίου. Οι ΗΠΑ επίσης διότι τη νύφη θα την πληρώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κόσμος κινείται σε πρωτόγνωρα μονοπάτια χωρίς σταθερές όπου όλα είναι απολύτως ρευστά και δυστυχώς πρωτοφανή.
Κάποια στιγμή, οι υπεύθυνοι διαχειριστές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής θα πρέπει να ενημερώσουν την κοινωνία για τα εξής:
Α) Τι προβλέπει το σχέδιο Στρατηγικής Συμφωνίας με τις ΗΠΑ.
Β) Ποια θα είναι τα ανταλλάγματα σε επίπεδο εξοπλισμών και πολιτικής ασφάλειας (εγγυήσεις συνόρων)
Γ) Τι ακριβώς συμβαίνει στο Κυπριακό. Την πλήρη πρωτοβουλία στη χάραξη πολιτικής έχει ο Νίκος Αναστασιάδης. Ας μην επαναληφθούν οι δύο προηγούμενες δραματικές περιπτώσεις στα βουνά της Ελβετίας με τον Καραμανλή να αδιαφορεί και τον Κοτζιά να υπονομεύει. Θα είναι ντροπή.
Δ) Τι σχέδιο ακολουθείται ως προς την Αλβανία. Η ΕΕ συζητά εκ νέου έναρξη διαπραγματεύσεων για ένταξη. Τι σχεδιάζει η Αθήνα για ΑΟΖ στην Αδριατική, συνοριακή γραμμή και καθεστώς ελληνικής μειονότητας.
Ε) Πώς θα κινηθεί η Αθήνα σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής του Ισραήλ και των ΗΠΑ με το Ιράν.
Όλα τα παραπάνω είναι πραγματικά ερωτήματα. Απαιτούν πραγματικές απαντήσεις και κινήσεις από πραγματικούς ανθρώπους και όχι σκιές.
Νίκος Γεωργιάδης
