Σταδιακά όλο και περισσότερο γίνονται προσπάθειες να καταργηθούν τα χαρτονομίσματα και τα απτά χρήματα και την θέση τους να πάρει μία πλαστική κάρτα που θα μας ελέγχει πλήρως καθώς θα καταγράφει κάθε συναλλαγή μας και όλες μας τις κινήσεις. Δυστυχώς, το πέρασμα σε αυτή την εποχή μοιάζει αναπόφευκτο. 

Για τους περισσότερους από εμάς είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας μοντέρνας εποχής που εξελικτικά έχει «αγγίξει» ένα προηγμένο επίπεδο συναλλαγών. Η αλήθεια είναι όμως ότι η πιστωτική κάρτα είναι μία εφεύρεση που υπάρχει από πολύ παλιά… Τόσο παλιά που χρονολογικά τοποθετείται ακόμα και πριν τον Παρθενώνα!

Σύμφωνα με τον ιστορικό Jonathan Kenoyer, η χρήση ενός αντικειμένου που δεν έχει συγκεκριμένη αντικειμενική αξία και αντιπροσωπεύει τραπεζικές συναλλαγές, συναντάται πρώτη φορά πριν από περίπου 5.000 χρόνια, σε έναν από τους πιο σημαντικούς πρώτους αστικούς πολιτισμούς που γνώρισαν άνθιση: Του Harappan, γνωστό και ως πολιτισμό του Ινδού, που ευδοκίμησε στην αρχαία Μεσοποταμία.

Ο Frank McNamara σε δείπνο του στη Νέα Υόρκη

Οι άνθρωποι του Ινδού, ήταν ο ιθύνων νους πίσω από την εφεύρεση της πιστωτικής κάρτας. Χρησιμοποιούσαν πινάκια από πηλό για να πραγματοποιήσουν τις συναλλαγές τους, πάνω στα οποία αναγραφόταν η χρηματική αξία του πινακίου. Όποτε κάποιος πραγματοποιούσε μία συναλλαγή, το νούμερο της χρηματικής αξίας διορθωνόταν με ένα λεπτό στρώμα πηλού, στο οποίο χαραζόταν ένα νέο χρηματικό ποσό ανάλογα με τη συναλλαγή που πραγματοποιήθηκε.

Η μέθοδος αυτή σίγουρα φαίνεται αργή σε σχέση με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε σήμερα, αλλά είναι πάρα πολύ κοντά στο πώς λειτουργεί το σύστημα συναλλαγών της πιστωτικής κάρτας. Πώς αυτός ο Αρχαίος Μεσοποτάμιος λαός έφτασε στο σημείο να προτιμά αυτή τη διαδικασία συναλλαγής; Ήταν ο καλύτερος και ευκολότερος τρόπος για να γλιτώσουν χρόνο! Τα τεχνολογικά μέσα που διέθεταν εκείνη την εποχή καθιστούσαν την τύπωση νομισμάτων ιδιαίτερα χρονοβόρα και δύσκολη, σε μια περίοδο που η άνθιση του εμπορίου και οι συναλλαγές ακολουθούσαν γοργούς ρυθμούς στις πρώτες αστικές ανθρώπινες κοινωνίες.

Το «χρονικό άλμα» – Η πιστωτική κάρτα στη νέα ήπειρο
Όποια οφέλη δεν αφομοίωσαν οι υπόλοιποι Μεσοποτάμιοι λαοί για τη χρήση της πιστωτικής κάρτας, αναγνωρίστηκαν και καθιερώθηκαν από τους αποίκους της Αμερικής κοντά στα 1800. Κατά τη διάρκεια των επεκτάσεων και των διεκδικήσεων γης, οι έμποροι της «Άγριας Δύσης» χρησιμοποιούσαν παρεμφερή πλακίδια χρεώσεων και πιστωτικά νομίσματα για να επεκτείνουν την πίστωση προς αγρότες και κτηνοτρόφους, παραχωρώντας τους μια γενναία παράταση αποπληρωμής μέχρι να μπορέσουν να συγκομίσουν τις καλλιέργειές τους ή να πουλήσουν τα βοοειδή τους.

100 χρόνια αργότερα, σε αυτή τη νέα ήπειρο, ο πρωτογενής τομέας παραγωγής είχε ευδοκιμήσει γοργά, σταθερά και μόνιμα, αφήνοντας ευρύ πεδίο ανάπτυξης στους άλλους τομείς. Στις αρχές του 1900, κάποια αμερικανικά πολυκαταστήματα και πετρελαϊκές εταιρείες οδήγησαν την ιδέα της πίστωσης ένα βήμα παρακάτω, εκδίδοντας τις δικές τους αποκλειστικές κάρτες, η χρήση των οποίων μοιάζει πολύ με την πιστωτική κάρτα όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Στόχος μέσα από αυτή την κίνηση ήταν η βελτίωση των υπηρεσιών που προσέφερε κάθε επιχείρηση αλλά και η δημιουργία στενών, πιστών σχέσεων μεταξύ εμπόρου και καταναλωτή. Έτσι κάθε αποκλειστική κάρτα γινόταν δεκτή μόνο στα καταστήματα από τα οποία εκδόθηκε.

Η πρώτη σύγχρονη πιστωτική κάρτα γεννήθηκε από ένα… λάθος!
Η πρώτη πιστωτική κάρτα ήταν η κάρτα Diners Club, η οποία εκδίδεται πρώτη φορά το 1950. Έναν χρόνο νωρίτερα κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού δείπνου στη Νέα Υόρκη, ο Frank McNamara έψαχνε το πορτοφόλι του για να πληρώσει το ακριβό δείπνο που μόλις είχε ολοκληρώσει με τους φίλους του. Προς μεγάλη του έκπληξη, το πορτοφόλι δεν βρισκόταν πουθενά καθότι το είχε ξεχάσει στο σπίτι. Ανάμεσα στις πρώτες ανήσυχες σκέψεις, ήταν και ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να λύσει ο ίδιος μια για πάντα αυτό το πρόβλημα του «ξέχασα το πορτοφόλι μου» που θα μπορούσε εύκολα να αντιμετωπίσει κάποιος που βρισκόταν στη θέση του και ακολουθούσε τρόπο ζωής με παρόμοιες απαιτήσεις.

Ο McNamara σκέφτηκε ότι μια κάρτα προνομίων για αξιόπιστα πρόσωπα όπως ο ίδιος θα ήταν η καλύτερη λύση. Έτσι απευθύνθηκε σε επαγγελματίες των πωλήσεων, τους ανθρώπους που συχνά έπρεπε να επισκέπτονται κέντρα ψυχαγωγίας για επαγγελματικούς λόγους στη Νέα Υόρκη. Οι κάτοχοι της κάρτας χρεώνονταν με μία ετήσια συνδρομή 3 δολαρίων, ενώ ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν άτοκα όλο το ποσό σε προθεσμία 60 ημερών.

Η Diners Club πλήρωνε το εστιατόριο που συμμετείχε στο πρόγραμμα, αφαιρώντας προμήθεια 7% ανά συναλλαγή. Μέχρι το 1951, υπήρχαν 20.000 μέλη – κάτοχοι Diners Club. Η πρώτη κάρτα Diners Club ήταν κατασκευασμένη από χαρτόνι, ενώ αργότερα πλαστικοποιήθηκε.

Η χρήση ενός αντικειμένου για «τραπεζικές συναλλαγές» συναντάται για πρώτη φορά πριν από 5.000 χρόνια

Η πιστωτική κάρτα όπως τη γνωρίζουμε σήμερα
Με την πάροδο του χρόνου η πιστωτική κάρτα παίρνει τη μορφή που έχει σήμερα καθιστώντας τις αγορές εύκολες και ευέλικτες. Πρώτη η Αμερικάνικη Τράπεζα το 1958, αποστέλλει ταχυδρομικώς στους πελάτες της τις πιστωτικές κάρτες BankAmericard. Το 1966, η BankAmericard γίνεται η πρώτη αδειοδοτημένη γενικής χρήσης πιστωτική κάρτα. Θα μετονομαστεί 10 χρόνια αργότερα σε VISA γνωρίζοντας την αξιοπιστία και την ευρεία χρήση από τους καταναλωτές έως και σήμερα. Αντίστοιχα, το 1966, μια ομάδα τραπεζών της Καλιφόρνια δημιουργεί τη Συλλογική Διαμεσολαβητική Κάρτα (ITC), η οποία θα εκδώσει τη δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική κάρτα του έθνους, τη Mastercard, γνωστή ως Mastercard Worldwide.

Οι Mastercard και VISA σήμερα είναι οι πιο αξιόπιστοι οργανισμοί τραπεζικών καρτών και λειτουργούν με το σύστημα ανοιχτού βρόχου. Οι τράπεζες επιτρέπουν, σε αντίθεση με το παρελθόν, τη σύνδεση και στους δύο οργανισμούς εκδίδοντας και τους δύο τύπους καρτών στους πελάτες τους.

Η πιστωτική κάρτα μέχρι και σήμερα διευκολύνει τις αγορές και προσφέρει προνόμια στους κατόχους της. Ο πελάτης μπορεί να πραγματοποιήσει μια μεγάλη αγορά χωρίς να «πιεστεί» οικονομικά, αφού η τράπεζα του δίνει το ποσό για να πραγματοποιήσει την αγορά μέσω της πιστωτικής κάρτας, προσφέροντας ευελιξία ως προς την αποπληρωμή, με τη διαμόρφωση μιας ελάχιστη καταβολής για την σταδιακή εξόφληση του ποσού. Παράλληλα για τον καλύτερο έλεγχο των δαπανών του καταναλωτή, κάθε κάρτα έχει το δικό της όριο ανάληψης, ξεκινώντας με πιστωτικές κάρτες που έχουν ως όριο τα 1.500 ευρώ και «ανεβαίνουν» ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα του καταναλωτή. Παράλληλα οι πιστωτικές κάρτες πλέον διαθέτουν λειτουργικότητες που παρέχουν μεγάλη ασφάλεια στις συναλλαγές, αλλά και εξοικονόμηση χρόνου, όπως η χρήση PIN αντί υπογραφής, η τεχνολογία contactless κλπ.