Του Μάνου Χατζηγιάννη

Καλώς ήλθατε στην οργουελική κοινωνία του “Μεγάλου Αδελφου”… Αν και πρόκειται βασικά για μια μάχη μεταξύ των δισεκατομμυριούχων Axel Springer και Google ωστόσο, οι απλοί χρήστες του διαδικτύου θα πέσουν θύματα του νέου νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας της ΕΕ, ο οποίος χρειάζεται επειγόντως τροποποίηση.

Για τους απλούς χρήστες του διαδικτύου είναι ευχάριστο να κοινοποιούν δημοσιεύσεις, αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά πως φαίνεται έχει άλλη άποψη. Η νέα νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα, που ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα, σφίγγει αρκετά σοβαρά τα λουριά στις κοινοποιήσεις online. Ο δυναμισμός του Διαδικτύου απειλείται. Όταν ο Tim Berners-Lee, ο ίδιος δημιουργός του Παγκόσμιου Ιστού, μας προειδοποιεί για τους κινδύνους που θέτει ο νέος νόμος, όλοι αν μη τι άλλο πρέπει να δώσουμε προσοχή.

Για πρώτη φορά, η νομοθεσία μετατοπίζει την ευθύνη για τη μεταφόρτωση υλικού πνευματικής ιδιοκτησίας στις ίδιες τις πλατφόρμες διαδικτύου. Προηγουμένως, ήταν έργο των εταιρειών που πίστευαν ότι τα πνευματικά τους δικαιώματα παραβιάστηκαν για να το κάνουν αυτό. Πολλοί δεν ενοχλούνται και χαίρονται που βλέπουν το υλικό τους να μεταφορτώνεται σε ιστότοπους όπως το YouTube, καθώς γνωρίζουν ότι προωθεί το έργο ενός καλλιτέχνη και ενισχύει τις πωλήσεις. Αλλά όλα αυτά είναι πιθανό να αλλάξουν.

Σύμφωνα με το άρθρο 13, οι πλατφόρμες θα πρέπει να εγκαταστήσουν «φίλτρα φόρτωσης». Το YouTube θα μπορούσε να στερηθεί από το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου του. Οι μεγάλες διαδικτυακές τοποθεσίες πιθανότατα θα επιβιώσουν αλλά, όπως προειδοποιούν οι αναλυτές, οι μικρότεροι ιστοχώροι θα μπορούσαν εύκολα να τεθούν εκτός λειτουργίας από τους «συγγραφείς πνευματικών δικαιωμάτων».

Βέβαια με βάση την λογική της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων κάθε αρθρογράφος (μηδέ του γράφοντος εξαιρουμένου) που επανειλημμένως έχει βγει από τα ρούχα του με τους διάφορους «πειρατές» του διαδικτύου θα πρέπει να χαίρεται καθώς θα πρέπει εφεξής κάποιος να ζητήσει την άδειά του για να ανατυπώσει οτιδήποτε. Το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας χρειάζεται μεταρρύθμιση για την ψηφιακή εποχή. Πρέπει να υπάρχει ένας εύκολος τρόπος για τους δημιουργούς περιεχομένου να λαμβάνουν κάποια πληρωμή από όσους έχουν κλέψει την εργασία τους. Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΕ πάει να λύσει το πρόβλημα με την λογική του “κλέψει χέρι κόψει χέρι” .

Υπάρχουν επομένως πολλά και σοβαρά κενά. Για παράδειγμα κάποιοι ιστότοποι και συγκεκριμένοι αρθρογράφοι δίνουν την δυνατότητα παραπομπής κανονικά με λινκ. Από την οδηγία η δυνατότητα να συνδεθεί και να παραπεμφθεί ο αναγνώστης σε άλλη εργασία χωρίς πληρωμή τίθεται εν αμφιβόλω!

Το άρθρο 11 της οδηγίας εγείρει φόβους ότι θα απαιτηθεί πληρωμή για τις παραπομπές, κάτι που θα εμποδίσει τον αναγνώστη να έχει πλήρη εικόνα. Και βέβαια θα περιορίσει την ποιότητα της δημοσιογραφίας και θα εμποδίσει την ελεύθερη ανταλλαγή γνώσεων.

Μεγάλη είναι και η απειλή για τα memes (βίντεο, μουσικές, ατάκες κλπ), μία από τις πιο διασκεδαστικές πτυχές της διαδικτυακής ζωής. Είναι αλήθεια ότι τα memes συχνά βασίζονται σε υλικό το οποίο τεχνικά προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Το άρθρο 13 ορίζει ότι «οι πάροχοι υπηρεσιών διανομής περιεχομένου σε απευθείας σύνδεση και οι κάτοχοι δικαιωμάτων συνεργάζονται καλή τη πίστει για να εξασφαλίσουν ότι δεν παρέχονται μη εγκεκριμένα προστατευόμενα έργα ή άλλα αντικείμενα στις υπηρεσίες τους». Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι αν έχετε κάνει ένα tweet με ένα GIF θα μπορούσε να εμπίπτει στο νόμο πλέον.

Και υπάρχει και ένας άλλος παράγων… Ο συνολικός αντίκτυπος της νομοθεσίας, αν γίνει νόμος στα κράτη μέλη της ΕΕ, θα είναι γελοίος. Όλοι θα μετατραπούμε σε νευρικά ζόμπι, ανησυχώντας ότι έχουμε παραβιάσει τους νέους νόμους κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δεν έχουμε ήδη αρκετό άγχος στη ζωή μας χωρίς να προσθέσουμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα νομοθετικά του ευτράπελα σε αυτό;

Το σημαντικό είναι άλλο όμως. Αυτό που έκανε το Διαδίκτυο τόσο απαραίτητο στη ζωή μας και το αντίκτυπό του ασύγκριτο με κάθε άλλο μέσο είναι η ελευθερία του. Η νέα νομοθεσία θα πρέπει να θεωρηθεί ως μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας να καταργηθεί η ελευθερία έκφρασης και η ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών στη Δύση.

Ποιος μας διαβεβαιώνει πως οι αρχές δεν θα χρησιμοποιήσουν τις δυνάμεις τους επιλεκτικά και υποκριτικά για να σιωπήσουν όποιον θεωρούν πως μπορεί να αποτελέσει εν δυνάμει απειλή;

Όπως για παράδειγμα ρωσικά μέσα ενημέρωσης … Μπορεί για παράδειγμα ένα νέο εμπάργκο της ΕΕ στη Ρωσία να βασιστεί σε αυτήν την νομοθεσία;

Στις ελεύθερες κοινωνίες, οι ίδιοι οι χρήστες του διαδικτύου θα πρέπει να αποφασίζουν ποια άρθρα θα διαβάζουν, σε ποιες ομάδες στο Facebook θα συμμετέχουν (κλειστές ή όχι) και ποιους λογαριασμούς Twitter θα προτιμούν να ακολουθούν, και όχι ο Big Brother ή οποιοδήποτε άλλο είδος πολιτικά ορθής αστυνομίας σκέψης . Και η ΕΕ πρέπει να ασχολείται όχι με την προσπάθειά της να ελέγξει το διαδίκτυο, μέσω κατασκευασμένων «ανησυχιών» για τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά με την επίλυση των πιεστικών προβλημάτων που επηρεάζουν τις οικονομίες της Ευρώπης. Η ανεργία των νέων ήταν περίπου 43% στην Ελλάδα, 33% στην Ισπανία και 32% στην Ιταλία. Ποια θα είναι η οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τους νέους άνεργους;