Ίσως οι περισσότεροι απ' όσους διαβάζετε αυτό το κείμενο ετούτη τη στιγμή να γνωρίζετε πώς καθιερώθηκε ο εορτασμός του Πάσχα και από πού προέρχεται το όνομά του.
Συνοπτικά, το «Πέσαχ», όπως αποκαλείται στα εβραϊκά, σημαίνει «πέρασμα» και σηματοδότησε την «Έξοδο» των Εβραίων από την Αίγυπτο, υπό την καθοδήγηση του προφήτη Μωυσή.
Για τους χριστιανούς, το Πάσχα είναι ταυτόσημο με τη θυσία και την ανάσταση του Χριστού, την υπέρτατη στιγμή της χριστιανοσύνης. Συμβολίζει, δηλαδή, το «πέρασμα» από τη θνητή ζωή και τον θάνατο στη Βασιλεία των Ουρανών.
Για το 2019, το Πάσχα των Καθολικών πέφτει στις 21 Απριλίου, ενώ των Ορθοδόξων χριστιανών στις 28 του μήνα. Σπάνια, δε, συμβαίνει να συμπίπτει ο εορτασμός και στις δύο περιπτώσεις. Ωστόσο, έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιος είναι ο λόγος που η γιορτή του Πάσχα είναι κινητή, αλλάζει δηλαδή ημερομηνία κάθε χρόνο, τόσο για τους Εβραίους όσο και για τους Χριστιανούς απανταχού;
«Πέσαχ» και Πάσχα σε διαφορετικές περιόδους
Υπάρχουν δύο εξηγήσεις για να απαντήσει κανείς σε αυτή την ερώτηση, σύμφωνα με τον ιστότοπο theatlantic.com. Η πρώτη είναι ότι μεταξύ Εβραίων και Χριστιανών υπάρχει γενικότερη αναντιστοιχία ως προς τις ημερομηνίες των Εορτών τους. Έπειτα, τόσο στη μία όσο και στην άλλη περίπτωση, το Πάσχα πρέπει να πέφτει κοντά σε μία ανοιξιάτικη πανσέληνο. Γεγονός που επιβεβαιώνεται αν σκεφτεί κανείς ότι στις 19 Απριλίου συνέβη η «Ροζ Πανσέληνος».
Στα πρώιμα χριστιανικά χρόνια, οι χριστιανοί χρησιμοποιούσαν το εβραϊκό ημερολόγιο ως αναφορά για τις γιορτές τους, κάτι που άλλαξε με την Πρώτη Σύνοδο της Νίκαιας, το 325 μΧ, οπότε η Εκκλησία αποφάσισε να ορίσει δική της ημερομηνία για το Πάσχα, ανεξάρτητα από τους Εβραίους. Σήμερα, οι περισσότερες χριστιανικές κοινότητες γιορτάζουν το Πάσχα την πρώτη Κυριακή έπειτα από την πρώτη πανσέληνο, μετά τις 21 Μαρτίου. Αυτή η πανσέληνος δεν συμπίπτει πάντα με εκείνη των Εβραίων και εδώ προκύπτει το δεύτερο ζήτημα.
Η αναντιστοιχία στα δύο ημερολόγια συμβαίνει επειδή ένα σεληνιακό έτος δεν έχει την ίδια διάρκεια με ένα ηλιακό. Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν έχει την ίδια διάρκεια με ένα ηλιακό έτος, καθώς ούτε όλα τα ηλιακά έτη έχουν την ίδια διάρκεια μεταξύ τους. Αυτό αποτελεί πρόκληση όχι μόνο για τα δύο θρησκευτικά ημερολόγια, αλλά και για κάθε ανθρώπινη προσπάθεια χρονικού ελέγχου στη Γη.
Όπως εξηγεί ο Benjamin Dreyfus, καθηγητής Φυσικής, το ημερολόγιο των Εβραίων χρησιμοποιεί τους σεληνιακούς μήνες, οι οποίοι έχουν διάρκεια 29 ή 30 ημέρες ο καθένας. Έστω ότι έχουμε 12 τέτοιους μήνες, αυτό μας κάνει 354 ημέρες τον χρόνο. Δηλαδή, περίπου 11 ημέρες διαφορά με ένα ηλιακό έτος, το οποίο έχει περίπου 365 ημέρες. Αν το εβραϊκό ημερολόγιο συγχρονιστεί με των χριστιανών, αυτό σημαίνει ότι οι Εβραίοι θα πρέπει να παραβούν τη βιβλική εντολή που θέλει το Πάσχα να γιορτάζεται την άνοιξη. Η διαφορά αυτή επιλύεται με την περιοδική προσθήκη ενός επιπλέον μήνα στο εβραϊκό ημερολόγιο. Για την ακρίβεια, ο «έξτρα» μήνας «Adar II», όπως ονομάζεται, συμβαίνει σε μια επαναλαμβανόμενη περίοδο 19 ετών συνολικά επτά φορές και ειδικότερα τον τρίτο, έκτο, όγδοο, ενδέκατο, δέκατο τέταρτο, δέκατο έβδομο και δέκατο ένατο χρόνο. Δεν πρόκειται, βέβαια, για έναν «ιδανικό μηχανισμό» καθώς όπως εξηγεί ο καθηγητής Dreyfus το εβραϊκό ημερολόγιο «ξεφεύγει» κατά μία ημέρα κάθε περίπου 200 χρόνια και μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί τρόπος να διορθωθεί αυτό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μέχρι σήμερα, το Πάσχα των Εβραίων πέφτει ένα μήνα αργότερα από το Πάσχα των Χριστιανών τρεις φορές σε κάθε κύκλο των 19 ετών.
Ανεξάρτητα από τις διαφορές και τις συγκλίσεις όλων των ημερολογίων, υπάρχουν κάποιες σταθερές που δεν «παραβιάζονται». Για παράδειγμα, η πρώτη νύχτα του εβραϊκού Πάσχα δεν μπορεί ποτέ να συμπέσει με τη Μεγάλη Πέμπτη των χριστιανών κι αυτό γιατί το «Πέσαχ» δεν μπορεί να ξεκινήσει ημέρα Πέμπτη κατά την παράδοση, για κανένα λόγο κι αυτό γιατί θα έβγαζε «εκπρόθεσμες» άλλες μεγάλες εβραϊκές γιορτές.
Γιατί γιορτάζουν σε διαφορετική ημερομηνία το Πάσχα, Καθολικοί και Ορθόδοξοι
Παρόμοιο πρόβλημα προκύπτει και με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, το οποίο χρησιμοποιείται από τον Δυτικό Κόσμο, με αποτέλεσμα να γιορτάζουν σε διαφορετικές ημερομηνίες το Πάσχα Καθολικοί και Ορθόδοξοι.
Πιο αναλυτικά, οι 12 σεληνιακοί μήνες δεν αποδίδουν ένα πλήρες ηλιακό έτος, με αποτέλεσμα 24 φορές μέσα σε έναν αιώνα να πρέπει να προστίθεται μία επιπλέον ημέρα στον μήνα Φεβρουάριο, ώστε να έρχεται σε μερικό συγχρονισμό το ημερολόγιο με το ηλιακό έτος.
Στις μέρες μας, οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι περισσότεροι Προτεστάντες γιορτάζουν το Πάσχα μετά τις 21 Μαρτίου του Γρηγοριανού Ημερολογίου. Ωστόσο, οι Ορθόδοξοι χρησιμοποιούν την παλαιότερη εκδοχή του ημερολογίου, γνωστή και ως «Ιουλιανού», προκειμένου να καθορίσουν κάθε χρόνο την ημερομηνία του Πάσχα και άλλων εορτών. Γι' αυτό και φέτος το καθολικό Πάσχα είναι στις 21, ενώ το ορθόδοξο στις 28 Απριλίου
