Κάποτε όσοι εκκλησιαζόντουσαν ζητούσαν δεύτερο και τρίτο αντίδωρο μετά τη λειτουργία. Άλλοι, κυρίως γυναίκες, είχαν κι έχουν κάτι σακουλάκια που έβαζαν και βάζουν το παραπάνω αντίδωρο.
Τα πολύ παλιά χρόνια, το αντίδωρο είχε χαρακτήρα τεχνικής φύσεως: αφού όλο το εκκλησίασμα κοινωνούσε, έτρωγαν αντίδωρο για να φύγει ολοτελώς η Θεία Κοινωνία από το στόμα, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να την “φτύσει” κανείς κατά λάθος.
Έπειτα, κι όσο χάθηκε η καλή συνήθεια της Μετάληψης απ' όλο το εκκλησίασμα, το αντίδωρο δόθηκε σε όλους και αυτούς: τόσο αυτούς που κοινώνησαν όσο και σ' αυτούς που όχι φεύγοντας απ' την Εκκλησία.
Σήμερα σε πολλούς ναούς δίνεται αντίδωρο αμέσως μετά τη Θεία Κοινωνία.
Βέβαια, με τον καιρό και δεδομένου ότι οι Πατέρες μας ήσανε Ανατολίτες που θα πει ότι έψαχναν το σύμβολο σ' όλα τα πράγματα, το αντίδωρο άρχισε να ξεπερνά τον τεχνικό του χαρακτήρα -πλύσης του στόματος- και ν' αποκτά έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Οι παλαιοί είχαν το καλό έθιμο να τρώνε αντίδωρο κάθε πρωί, πίνοντας αγιασμό και κάνοντας τον σταυρό τους, πριν αρχίσουν κάθε έργο.
Σήμερα, αυτό γίνεται στα μοναστήρια. Όταν δεν τελείται η Θεία Λειτουργία, δηλαδή δεν υπάρχει Θ. Κοινωνία άρα δεν υπάρχει "φρέσκο" αντίδωρο, στην έξοδο από την ορθρινή ακολουθία, προσφέρεται αγιασμός και φρυγανισμένο αντίδωρο, μικρό κυβάκι, σα κρουτόν από κάποια άλλη μέρα που τελέστηκε η Λειτουργία.
Οι μοναχοί αρχίζουν την καθημερινή τους διατροφή με βρώση και πόση αγιασμένη, αντίδωρο κι αγιασμό. Κάθε σκέψη και κίνηση να γίνεται Χριστός.
Εύκολα λοιπόν θα σκεφτεί κανείς κι αμέσως θα κολλήσει την “ταμπέλα” του αναχρονιστή ή παλιομοδίτη σε κάποιον που διατηρεί αυτή τη συνήθεια.
Δεν είναι μόνο ο κακός λογισμός των άλλων αλλά και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε κι εμείς συχνά τα πράγματα. “Θα φάω αντίδωρο και θα πιω αγιασμό για να μου πάει καλά η μέρα...”, θα σκεφτεί κάποιος. “Φάε λίγο αντίδωρο, έτσι για το καλό! ”, θα πει η μάνα στο παιδί και θα επιμείνει. Εξετάζουμε όμως συχνά το αποτέλεσμα και όχι την αιτία. Όντως είναι καλό κι ευλογημένο να τρώμε αντίδωρο το πρωί, πριν κάθε τροφή και να πίνουμε αγιασμό. Όχι απλώς για να μας “πάει καλά η μέρα”..!
Το ότι τρώω λοιπόν αντίδωρο το πρωί και πίνω αγιασμό σημαίνει ότι στυλώνω το σώμα μου μαζί με την Εκκλησία του Χριστού. Του λέω, στην ουσία, ότι “και σήμερα αρχίζω τη συντήρηση του χωματένιου μου σώματος από Σένα”.
Θυμίζει σ' όλους ότι θα κοινωνήσουμε και την επόμενη Κυριακή. Φαντάσου ο καθένας να είχε στο νου του να κοινωνάει κάθε Κυριακή. Πόσο διαφορετικοί θα είμασταν όλοι...
Αν αρχίζουμε με το Θεό τη μέρα μας, ας συμμετέχουμε στη Λειτουργία, να καταλαβαίνουμε τα λόγια, να μη τ' ακούμε μηχανικά, να τα ζούμε, έστω να προσπαθούμε...τότε, τίποτε δεν θα πηγαίνει στραβά ή εμείς θα έχουμε αλλάξει τρόπο να βλέπουμε τα πράγματα. Κι αυτό κι αν είναι ευτυχία. Μακαριότητα.
