Η 77χρονη γυναίκα με καρκίνο που νοσηλευόταν με ψευδώνυμο σε μια νοσοκομειακή πτέρυγα στην Κίνα, το 1991, δε θύμιζε σε τίποτα την παλιά σιδηρά κυρία της Κίνας. Οι νοσοκόμοι τη βρήκαν απαγχονισμένη στο λουτρό του νοσοκομείου στις 14 Μαΐου της ίδιας χρονιάς. Ένα άδοξο τέλος για την Τσιανγκ Τσινγκ ή «κυρία Μάο» την «πρώτη κυρία» της κομμουνιστικής Κίνας που έμεινε στην ιστορία για τη στάση της στην περίοδο της «Πολιτιστικής Επανάστασης» και τη συμμετοχή της στη ριζοσπαστική «Συμμορία των Τεσσάρων».
Η Τσιανγκ Τσινγκ γεννιέται ως Λι Σουμένγκ στις 19 Μαρτίου 1914 μέσα σε ένα σπίτι που όριζε ο βίαιος μαραγκός πατέρας της. Όταν η μητέρα της τον χώρισε δούλευε ως παλλακίδα, σε αμέτρητους πλούσιους εραστές. Η μικρή κόρη της μεγάλωνε στα πολυτελή τους σπίτια, μέχρι να ζήσει με τον παππού της σε μια απομονωμένη κινέζικη επαρχία.
Σε πολύ μικρή ηλικία έκανε δυο γάμους πριν φύγει για τη Σανγκάη για να σπουδάσει υποκριτική. Εκεί, θα έρθει σε επαφή στις αρχές δεκαετίας του 1930 με την κομμουνιστική ιδεολογία που δονούσε τις τάξεις των καλλιτεχνών και θα ερωτευτεί τον ηγέτη μιας «κόκκινης» πολιτιστικής κολεκτίβας. Η καριέρα της ξεκινά με μικρά ρολάκια σε μια μικρή εταιρεία παραγωγής. Λίγα χρόνια αργότερα η Τσινγκ θα γίνει σταρ παίζοντας σε αμέτρητες ταινίες με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Λαν Πινγκ («Μπλε Μήλο»), ενώ αργότερα θα αποφασίσει να θυσιάσει την καριέρα της για να υπηρετήσει την επαναστατική ιδεολογία και το επαναστατικό θέατρο.
Πρωταγωνίστρια σε ταινίες της εποχής
Στην δραματική σχολή των «κόκκινων» σε ένα ορεινό κομμουνιστικό στρατηγείο γνωρίζει τον επαναστάτη Μάο Τσετούνγκ, ο οποίος είχε φτάσει εκεί για να δώσει μια διάλεξη. Ο Μάο την ερωτεύεται κεραυνοβόλα, χωρίζει τη δεύτερη γυναίκα του και παντρεύεται την 24χρονη καλλονή. Ο Μάο ήταν τότε 45 ετών.
Η άνοδος μια κόκκινης κυρίας
Το 1949 ο Μάο ίδρυσε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, η γυναίκα του έμεινε πράγματι εκτός πολιτικής ζωής τα πρώτα χρόνια. Ο ρόλος της ήταν συμβολικός, ως σύζυγος του ηγέτη που υποδεχόταν απλώς τους επίσημους προσκεκλημένους του και τον συνόδευε σε πολιτιστικές και κομματικές εκδηλώσεις.
Όμως η ανήσυχη και φιλόδοξη Τσινγκ από τη δεκαετία του 50 τοποθετείται στην Πολιτιστική Επιτροπή του Κόμματος. Η δράση της είναι ακαριαία. Ξεκινά με εκκαθαρίσεις και προγραφές στην κινέζικη όπερα και στο μπαλέτο απαγορεύοντας τα αντικαθεστωτικά έργα δίνοντας στους καλλιτέχνες μια λίστα με εγκεκριμένες προλεταριακές δουλειές που θα μπορούσαν πια να ανεβάζουν.
Κάτω από τις μεθοδεύσεις της, πολλές παραδοσιακές μορφές κινεζικής τέχνης άρχισαν να εξαφανίζονται, μιας και δεν ταίριαζαν στον επαναστατικό μαοϊκό χαρακτήρα του κράτους. Από το 1958 και το «Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός», ο Μάο δεχόταν σφοδρές κριτικές από πολλούς και κατέφυγε έτσι στη σύζυγό του για παρηγοριά και βοήθεια, όλο και πιο εξαρτημένος από τον ρόλο της.
Τσιάνγκ Τσινγκ και Μάο
Χτυπημένος από εσωτερικές διαφωνίες, επιστρατεύει την τσινγκ ως άλλη Εβίτα για να πείσει τις μάζες να πάρουν την επανάσταση στα χέρια τους. Οι φοιτητές που απάρτιζαν τους Κόκκινους Φρουρούς κρεμόντουσαν πια από τα χείλη της και όλες οι πράξεις βίας και καταστροφής των πολιτιστικών μνημείων της Κίνας που έγιναν κάτω από τον μανδύα της Πολιτιστικής Επανάστασης έφεραν το στίγμα της. Απομακρύνει τους εκπρόσωπους της μπουρζουαζίας από όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής.
Στις 18 Αυγούστου 1966, η Τσινγκ κατεβάζει ένα εκατομμύριο Κόκκινους Φρουρούς στην πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου και καλεί τον σύζυγό της να περάσει έξι ώρες μαζί τους φορώντας στο μπράτσο του το περιβραχιόνιο του φοιτητικού κινήματος. Η Τσινγκ κάλεσε ανοιχτά την κομμουνιστική νεολαία να καταστρέψει τους παλιούς ναούς και τα πολιτιστικά μνημεία του παρελθόντος και να μπει στα σπίτια των αστών για να κάψει τα δυτικόφερτα βιβλία αλλά και τα ρούχα που φορούσε ο καπιταλιστής εχθρός. Χιλιάδες διανοούμενοι και ακαδημαϊκοί ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου ή βασανίστηκαν δημοσίως και όσοι επιβίωσαν στάλθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Ως αφεντικό της πολιτιστικής ζωής της Κίνας, επέβλεψε προσωπικά την οριστική εξαφάνιση της πλούσιας λαϊκής κληρονομιάς της χώρας, αντικαθιστώντας τις κινεζικές παραδόσεις με επαναστατικά μαοϊκά έργα. Πάμπολλα είδη λαϊκής τέχνης και εξίσου αναρίθμητες παραδόσεις χάθηκαν από προσώπου γης με τη σφραγίδα της σιδηράς κυρίας της Κίνας.
Η κλίκα των τεσσάρων
Η Τσινγκ ήταν η ηγέτης μιας ιδεολογικής στροφής της Κίνας, στη δεκαετία του 60, όσο η υγεία του Μάο έφθινε. Η Πολιτιστική Επανάσταση έληξε ουσιαστικά με τη σύλληψη και τη φυλάκιση πολλών προβεβλημένων ηγετών στις νέες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Μάο. Το 1969, τα 2/3 της 90μελούς Κεντρικής Επιτροπής είχαν εξαφανιστεί από τη δημόσια ζωή. Η Τσινγκ συνασπίστηκε παρασκηνιακά με τους ισχυρούς πολιτικά Τσανγκ Τσουνκιάο, Γιάο Γουενγιουάν και Γουάνγκ Χονγκγουέν δημιουργώντας μια σκιώδη τετραμελή ομάδα επιρροής, την κλίκα των τεσσάρων.
Η Τσινγκ κυβέρνησε ουσιαστικά την Κίνα από το 1971. Μιλούσε εξ ονόματός του και οργάνωνε ατέλειωτες μηχανορραφίες εν αγνοία του Μάο. Ο θάνατος του Μάο στις 9 Σεπτεμβρίου 1976 θα ήταν για τη σύζυγό του η αρχή μιας ηχηρής πτώσης. Στις 6 Οκτωβρίου οι Τσιανγκ Τσινγκ, Τσανγκ Τσουνκιάο, Γιάο Γουενγιουάν και Γουάνγκ Χονγκγουέν συλλαμβάνονται αιφνιδιαστικά με κατηγορίες που τους θέλουν να οργανώνουν πραξικόπημα σε Πεκίνο και Σαγκάη.
Έμεινε για χρόνια στη φυλακή μέχρι τη δίκη της τον Νοέμβριο του 1980 και το μακρύ κατηγορητήριο έκανε λόγο ακόμα και για δολοφονία 34.380 ανθρώπων κατά τα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Οι αντισυνομώτες δεν δίστασαν να την κατηγορήσουν ακόμα και για δολοφονικές τάσεις κατά του συζύγου της!
Στη δίκη ήταν η μόνη που δε θέλησε δικηγόρο, δε ζήτησε ποτέ συγγνώμη λέγοντας την περίφημη φράση: «Ήμουν το σκυλί του Μάο, όποιον μου έλεγε να δαγκώσω, τον δάγκωνα». «Σας προκαλώ να με καταδικάσετε σε θάνατο μπροστά σε ένα εκατομμύριο ανθρώπους στην πλατεία Τιενανμέν!» έλεγε. Καταδικάστηκε σε θάνατο και την ποινή της αποδέχτηκε ουρλιάζοντας: «Είμαι έτοιμη να πεθάνω!». Ο θάνατός της μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη. Πριν βάλει τέλος στη ζωή της, πέρασε έντεκα χρόνια στις φυλακές βλέποντας αμερικάνικες σειρές.
