Από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες και τα περιοδικά, δεν υπάρχει περίπτωση να μην συναντήσουμε τη λατινική γλώσσα. Αν και πολλοί από εμάς την έχουμε διδαχθεί, σχεδόν πάντα “σκαλώνουμε” σε αυτή την φράση, που έχουμε ακούσει πολλές φορές, αλλά δεν θυμόμαστε τι ακριβώς σημαίνει.

Επειδή λοιπόν η λατινική γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και καθημερινότητάς μας, καλό είναι να θυμηθούμε ξανά τις πιο κοινές φράσεις και γιατί όχι να ξεκινήσουμε να τις βάζουμε περισσότερο στη ζωή μας.

Τα λατινικά είναι η γλώσσα που μιλούσαν αρχικά στην περιοχή γύρω από τη Ρώμη, το λεγόμενο Λάτιο. Έγινε πολύ σημαντική ως επίσημη γλώσσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όλες οι ρομανικές γλώσσες (γνωστές και ως λατινογενείς) προέρχονται από τα λατινικά και πολλές λατινικές λέξεις υπάρχουν στις σύγχρονες γλώσσες όπως τα αγγλικά.

Οι πιο σημαντικές φράσεις

a posteriori              [συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση

a priori                     εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση

ad hoc                     γι 'αυτό ειδικά

advocatus diaboli    ο δικηγόρος του διαβόλου

alma mater             τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια)

alter ego                ο άλλος εαυτός

altera pars              η άλλη πλευρά

a cappella              στην εκκλησία (μτφ., χωρίς τη συνοδεία μουσικής)

anno domini          [κατά] το έτος του Κυρίου

aqua fortis             νιτρικό οξύ

aqua vitae            νερό της ζωής (χρησ. για αλκοολούχα ποτά)

audio, video, disco   ακούω, βλέπω, μαθαίνω 

aurora borealis        βόρειο σέλας

ave maria                χαίρε Μαρία

bona fide                 με καλή πίστη

bona fortuna           καλή τύχη

casus belli              αιτία πολέμου

corpus Christi         το σώμα του Χριστού

cui bono?               ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο)

cum laude              μετά επαίνου

curriculum vitae     πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα)

de facto                 εμπράκτως  εκ των πραγμάτων

de iure                   σύμφωνα με το νόμο δικαιωματικά

de profundis          εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ)

erga omnes           έναντι όλων

ex cathedra           από καθέδρας

ex libris                  από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία

ex officio                 από θέσεως ισχύος

habeas corpus       πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη)

habemus Papam!   έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα)

hic et nunc              εδώ και τώρα

homo erectus         όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)

homo sapiens        έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)

homo universalis   άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις

honoris gratia        τιμής ένεκεν

in absentia            ερήμην

in extremis            στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση

in memoriam         εις μνήμην

in nomine domini  εις το όνομα του Κυρίου

in principio            επί της αρχής

in promptu            με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα)

in situ                   επί τόπου, αυτοψία

in vitro                  στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο)

in vivo                  σε πραγματικές συνθήκες

ipso facto           με βάση το γεγονός αυτό καθαυτό

lapsus calami     τυπογραφικό λάθος

lapsus linguae    γλωσσικό ολίσθημα

lingua franca      Γαλλική γλώσσα (μτφ., οικουμενική γλώσσα)

Magna Carta      μεγάλο χαρτί, η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 (Αγγλία)

magna cum laude με μεγάλο έπαινο

magnum opus   το μεγάλο έργο [της ζωής]

manus in mano  χέρι-χέρι

mare nostrum    η θάλασσά μας (η Μεσόγειος)

mea culpa          λάθος μου

memorandum      υπόμνημα, μνημόνιο

modus vivendi    τρόπος ζωής

moratorium        καθυστέρηση

mutatis mutandis   μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών

novus ordo        νέα τάξη

Opus Dei          έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών)

pater familias   ο πατέρας της οικογένειας

pax romana      ρωμαϊκή ειρήνη

per capita          κατά κεφαλήν

per cent            τοις εκατό

per se               καθ' ευατόν, μόνος του, μόνο του

persona non grata   ανεπιθύμητο πρόσωπο

post hoc            μετά από αυτό

post mortem      μετά θάνατον (και αυτοψία)

primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων)

pro bono [publico] για το [κοινό] καλό

pro forma           για τους τύπους (τυποποιημένο έγγραφο)

pro patria         υπέρ πατρίδος

quid pro quo    κάτι για κάτι (κάτι σε ανταπόδοση)

quo vadis?       πού πηγαίνεις;

scripta manent   τα γραπτά μένουν

sine nobilitatis    χωρίς ευγενική καταγωγή (προέλευση του SNOB)

sine qua non      εκ των ων ουκ άνευ

status quo         το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση

sui generis         ιδιότυπος, ιδιότροπος, ιδιόμορφος

summa summarum το άθροισμα των αθροισμάτων, τελικό άθροισμα

tabula rasa       λευκή πλάκα, μετφ. άγραφο χαρτί, σε νέα βάση

terra incognita    άγνωστη γη

veni, vidi, vici     ήρθα, είδα, νίκησα

verbatim           [ακριβώς] κατά λέξη

verbatim ac litteratim κατά λέξη και κατά γράμμα

vice versa       και αντιστρόφως, ανάποδα

vivat                ζήτω

Πηγή: