Τα Εκδύσια ήταν αρχαία ετήσια εορτή των Κρητών, στην Φαιστό, προς τιμήν της Φυτίας Λητούς
Έτσι, οι κάτοικοι της Φαιστού, «μέμνηται της μεταβολής», εις ανάμνησιν δηλ. αυτού του «θαύματος» - έτσι θα το έλεγαν οι χριστιανοί – αφού η θεά «έφυσε μήδεα τη κόρη» («φύτευσε» ανδρικά γεννητικά όργανα στην κόρη) και επειδή η κόρη εκδύθηκε το παρθενικό πέπλο, ετελούσαν τα Εκδύσια! Η γιορτή γινόταν κατά τον μήνα Απελαίο. Και ίσως να ήταν εισαγόμενη στην Κρήτη, από την έλευση και εγκατάσταση στην περιοχή της Φαιστού, θεσσαλικών φύλων από την Ιστιαιώτιδα. Οι Φαιστίοι, λοιπόν, τελούσαν θυσίες στην Φυτία Λητώ.
Στο τυπικό, τώρα, της εορτής, το κορυφαίο σημείο ήταν η απέκδυση της εφηβικής κοριτσίστικης ενδυμασίας και η ενέδυση της στολής του ανδρός πολεμιστή. Ο έφηβος πέθαινε, τελείωνε και ένα ώριμο μέλος της κοινωνίας γεννιόταν. Οι νεαροί - μέλλοντες πολεμιστές - αφιέρωναν στην θεά, έπειτα από την μύησή τους, τα παιδικά τους ρούχα.
Στα Εκδύσια υπέρ της Λητούς οι άνδρες ντύνονταν με γυναικεία ρούχα και οι γυναίκες με ανδρικά. Εξ αυτού επικράτησε το αρχαίο γαμήλιο έθιμο, σε κάποιες περιοχές, την πρώτη νύχτα του γάμου, γαμπρός και νύφη να άλλαζαν ρούχα (οι γυναίκες να φόραγαν χιτώνες και χλαμύδες και οι άνδρες πέπλο και καλύπτρα). Απ’ εδώ και πέρα, κι οι δυο ήσαν ένα, ομότιμοι και ισότιμοι στην γαμήλια σχέση. Το έθιμο αυτό συνεχίσθηκε έως τις ημέρες μας σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, κυρίως δωρικές: Στην Σπάρτη λ.χ. οι νύφες την πρώτη νύχτα του γάμου πλάγιαζαν με τους συζύγους τους ντυμένες ανδρικά. Οι νύφες εξ Άργους πλάγιαζαν αντίστοιχα, φορώντας ψεύτικη ανδρική γενειάδα. Τέλος, στην Κω, αντίστοιχα, ο γαμπρός υποδεχόταν την νύφη, ενδεδυμένος γυναικεία…
Στην Κρήτη, επικράτησε το όνομα και στην εορτή αποφοίτησης από το σχολείο, το οποίο οι Κρήτες τελείωναν στα 17 τους χρόνια. Τότε γίνονταν τα Εκδύσια, Δηλ. έβγαζαν τα σχολικά ρούχα και ντύνονταν τα ανδρικά.
Σκηνές από το έθιμο της εορτής των Εκδυσίων ίσως να εικονίζονται και στον περίφημο Δίσκο της Φαιστού (του 1500 π.Χ.).
