Διάβασα το άρθρο του Αλέξη Παπαχελά στην «Καθημερινή» για τον Πρόεδρο Πούτιν.

Αφορμή για το άρθρο αποτελεί το πρόσφατο βιβλίο «The Back Channel» (Το Παρασκηνιακό Κανάλι) του Μπιλ Μπερνς, ο οποίος ήταν στη δεκαετία του 1990 πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα και σήμερα επικεφαλής της αμερικανικής μυστικής υπηρεσίας.

Συμφωνώ και επιβεβαιώνω απόλυτα τα όσα λέει ο Μπερνς στο βιβλίο του και ο Παπαχελάς στο εξαιρετικό άρθρο του, στηριγμένος στη προσωπική μου εμπειρία. Ήμουνα τότε (1996-99) στην Υπηρεσία Πληροφοριών του Διεθνούς Στρατιωτικού Επιτελείου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στο τμήμα της Ρωσίας μαζί με τους μεγαλύτερους (κυριολεκτικά) Αμερικανούς και Ευρωπαίους Σοβιετολόγους (πραγματικοί θρύλοι στις χώρες τους) που είχαν μείνει στις υπηρεσίες πληροφοριών της Δύσης. Ήταν ήδη όμως σε εξέλιξη η Βοσνία και το ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ (και των ΗΠΑ και των λοιπών χωρών) ήταν πλέον στα Βαλκάνια. Για τις ηγεσίες, πολιτικές και στρατιωτικές, η Ρωσία είχε τελειώσει.

Προσπαθούσαμε με πρώτους τους Αμερικανούς και τους Γερμανούς ειδικούς, να πείσουμε τις πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες στο ΝΑΤΟ ότι με τους Ρώσους δεν τελειώσαμε, η Ρωσία δεν ξόφλησε και θα υπάρξει συνέχεια, ιδίως αν παραβιάσουμε τη βασική τους απαίτηση να υπάρχει μια Buffer Zone (Ζώνη Ασφαλείας) μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ αποτελούμενη από τα πρώην κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας (Ουκρανία, Πολωνία, Τσεχία, Βαλτικές, Καύκασο κλπ).

Εξ άλλου ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των Ουκρανών θεωρούσαν τον εαυτό τους Ρώσο και σημαντικές καθημερινές αποφάσεις για την Ουκρανία (πχ οι πολιτικές και εμπορικές διαφημίσεις και τα προγράμματα των ΜΜΕ) λαμβάνονταν στη Μόσχα. Πέρα απ’ αυτό όμως, αυτή η Ζώνη Ασφαλείας είχε συμφωνηθεί όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Η ηγεσία του ΝΑΤΟ όμως πίστευε τότε ότι οι Ρώσοι έχουν ηττηθεί κατά κράτος, και καμία Ζώνη Ασφαλείας δεν μπορεί να τους προστατεύσει γιατί το ΝΑΤΟ είναι μια παγκόσμια Ναυτική Συμμαχία με τρεις κορυφαίες ναυτικές υπερδυνάμεις (ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλία) που ελέγχουν τις παγκόσμιες γραμμές συγκοινωνιών.

Την αποφασιστικότητα, τη θλίψη και την οργή τις έβλεπες στα μάτια των Ρώσων στρατηγών που συνομιλούσαμε. Πόσο σοβαροί και αγριεμένοι ήταν για την ήττα τους στον Ψυχρό Πόλεμο και τη διάλυση της χώρας τους και πόσο περίμεναν την ευκαιρία να ανακάμψουν και να επιστρέψουν σαν Παγκόσμια Υπερδύναμη. Και το κατόρθωσαν αυτό με τη διατήρηση του status της πυρηνικής υπερδύναμης με κάθε κόστος και αργότερα με τις σοβαρές επενδύσεις στους υδρογονάνθρακες. Όλα τα λεφτά τους, όλη η εξωτερική βοήθεια και όλη η φροντίδα τους την εποχή εκείνη πήγαινε στις Δυνάμεις Πυρηνικών Όπλων και στις Ειδικές Δυνάμεις τους, ενώ ο Στρατός τους και όλη η υπόλοιπη χώρα είχαν εγκαταλειφθεί.

Οι στρατιωτικοί και οι οικογένειές τους πεινούσαν κυριολεκτικά και δούλευαν στα χωράφια. Ένας Ρώσος στρατηγός μάλιστα σε μια σύσκεψη, εμφανώς οργισμένος, αλλά σε ήπιο τόνο μας είπε: «Μην γελιέστε, η ρωσική αρκούδα δεν πέθανε. Κοιμάται και όταν ξυπνήσει θα τα θυμάται όλα». Οι Αμερικανοί – και κάποιοι Ευρωπαίοι – με επικεφαλής τον Πρόεδρο Κλίντον και τους τότε ειδικούς που είχε φέρει στο State Department (Τάλμποτ κλπ) διασκέδαζαν με τον Γέλτσιν και το διαβρωμένο περιβάλλον του και τους βοηθούσαν να μένουν στην εξουσία.

Όταν εμφανίστηκε ο Πούτιν δεν έδωσε κανένας ιδιαίτερη σημασία γιατί όλοι πίστεψαν ότι ήταν ένας ακόμα από την παρέα του Γέλτσιν που μπέρδευε τις δημόσιες θέσεις, με τον προσωπικό πλουτισμό και το σεξ. Δεν ήταν όμως ένας ακόμα διαβρωμένος τύπος. Ήταν η ρωσική αρκούδα που ξυπνούσε. Και ξύπνησε και ανέκαμψε και θυμάται. Οι επόμενοι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ηγέτες θα το διαπίστωναν αυτό με πραγματικά δύσκολο τρόπο.