Η υγειονομική απειλή της μικροβιακής αντοχής αναφέρεται συχνά από ειδικούς της Δημόσιας Υγείας. Το σοβαρότερο πρόβλημα ανθεκτικότητας των μικροβίων στα αντιβιοτικά παγκοσμίως, στην Ευρώπη και, φυσικά, στην Ελλάδα, ανέδειξε ξανά ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Brian Abel-Smith και επικεφαλής του τμήματος δημόσιας υγείας στο LSE, κ. Ηλίας Μόσιαλος.

Μιλώντας προχθές στο 1ο Συνέδριο του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) χαρακτήρισε τη μικροβιακή αντοχή ως την «επόμενη πανδημία», συμπληρώνοντας παρόμοιες εκτιμήσεις άλλων επιστημόνων, καθώς και της διευθύντριας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), Andrea Amon. «Το 2035, εάν δεν αλλάξει κάτι, τα νοσοκομεία θα είναι επικίνδυνα λόγω των νοσοκομειακών λοιμώξεων», έχει πει η κυρία Amon.

Πώς θα συνέβαινε το παραπάνω στην πραγματικότητα; Ακόμη και απλές χειρουργικές επεμβάσεις (π.χ. η αντιμετώπιση μιας βουβωνοκήλης ή μια σκωληκοειδούς υπόφυσης) θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με χειρουργεία υψηλού κινδύνου και θανάτου, εξαιτίας της απειλής μίας σηψαιμίας από κοινά παθογόνα.

Ο κ. Μόσιαλος στο πλαίσιο του 1ου Sfee Summit τόνισε το πρόβλημα έλλειψης νέων και αποτελεσματικών αντιβιοτικών στην Ευρώπη, αναφέροντας ότι «δεν έχουμε αρκετό οπλοστάσιο στα αντιβιοτικά». Για το λόγο αυτό, ο γνωστός καθηγητής εξέφρασε την άποψη ότι «χρειάζονται μεγαλύτερες συμπράξεις δημόσιου -ιδιωτικού τομέα», αλλά και μία «σοβαρή επιδημιολογική παρακολούθηση σε παγκόσμιο επίπεδο» με επενδύσεις σε παγκόσμια κέντρα που θα παρακολουθούν τις εξελίξεις στις οικογένειες των μικροβίων.

Επεσήμανε δε ότι θα χρειαστούν περισσότεροι πόροι, ώστε εάν υπάρξει νέα πανδημία να έχουμε εμβόλιο πολύ πιο σύντομα. «Η λύση για την επόμενη πανδημία είναι οι συμπράξεις δημόσιου- ιδιωτικού τομέα με την προϋπόθεση ότι υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον», σημείωσε.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα – Ποια τα επικίνδυνα παθογόνα

Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες όπου οι νοσοκομειακές λοιμώξεις είναι μια πραγματική πρόκληση. Υπολογίζεται πως καταγράφονται τουλάχιστον 18.000 περιπτώσεις πολυανθεκτικών λοιμώξεων και περισσότεροι από 1.600 θανάτοι ανά έτος προκαλούμενοι από πολυανθεκτικά μικρόβια. Οι Έλληνες παραμένουν πρωταθλητές στην κατανάλωση αντιβιοτικών στην κοινότητα. Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία του ECDC, το 2022 η μέση κατανάλωση στην Ευρώπη ήταν 17 ημερήσιες δόσεις ανά 1000 κατοίκους. Την ίδια χρονιά εντός των ελληνικών συνόρων η συχνότητα κατανάλωσης αντιβιοτικών ήταν διπλάσια, φτάνοντας τις 31,2 δόσεις.

Πρόσθετα δεδομένα που δημοσίευσε το ECDC τον Μάιο και αφορούν στο 2022-2023, δείχνουν ότι το ποσοστό λοιμώξεων στο χειρουργικό πεδίο στην Ελλάδα δεν είναι τόσο μεγάλο (7,3%) σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες (για παράδειγμα την Ολλανδία με 33,9%). Αντίθετα, όμως, το ποσοστό λοιμώξεων από την κυκλοφορία του αίματος είναι ιδιαίτερα υψηλό στη χώρα μας (20,1%). Η Ελλάδα διαθέτει, επίσης, από τα υψηλότερα ποσοστά του μύκητα Candida spp. (8,8%), το παθογόνο Acinetobacter spp αντιπροσωπεύει ποσοστό μεγαλύτερο του 10% (συγκεκριμένα 14.6%) στο σύνολο των καταγεγραμμένων μικροοργανισμών.

Την ίδια στιγμή, έρευνα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) σε 50 νοσοκομεία, στην οποία συμπεριλήφθηκαν 9.707 νοσηλευόμενοι, έδειξε πως το 12,1% εξ’ αυτών εμφάνισε τουλάχιστον μία λοίμωξη την ημέρα της καταγραφής. Από το σύνολο των 1.408 καταγεγραμμένων λοιμώξεων, το 69,6% εμφανίστηκε 48 ώρες μετά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, ενώ στο 28,6% των λοιμώξεων ο ασθενής παρουσίαζε τη λοίμωξη κατά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο. Οι ήδη εκδηλωμένες λοιμώξεις κατά την εισαγωγή είχαν πιθανή προέλευση το ίδιο νοσοκομείο (επανεισαγωγή ασθενούς) στο 7,5% των περιπτώσεων, άλλο νοσοκομείο στο 8,9% και μονάδες χρονίως πασχόντων στο 2,9%.

Πάνω από 4 εκατομμύρια ασθενείς στην Ευρώπη

Η μικροβιακή αντοχή απασχολεί τις υγειονομικές αρχές όλης της Ευρώπης. Η πιο πρόσφατη έκθεση του ECDC δείχνει ότι την περίοδο 2022-2023 πάνω από 4,3 εκατομμύρια ασθενείς προσβλήθηκαν από τουλάχιστον μία λοίμωξη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους. Οι πιο συχνές ήταν οι εξής λοιμώξεις κατά σειρά.

• Του αναπνευστικού συστήματος (συμπεριλαμβανομένης της πνευμονίας και της Covid-19),
• του ουροποιητικού,των χειρουργικών τομών,
• του αίματος,
• του γαστρεντερικού συστήματος.

Παρότι η υγιεινή των χεριών αποτελεί αποδεδειγμένα την πιο απλή, οικονομική και αποτελεσματική πράξη αποφυγής των λοιμώξεων, στα ελληνικά νοσοκομεία όπου νοσηλεύονται ενήλικες, μόνο 1 στους 2 επαγγελματίες υγείας την υιοθετεί. Το 46% των γιατρών και νοσηλευτών έρχονται σε επαφή με νοσηλευόμενους χωρίς να τηρούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής των χεριών, , όπως έχει γράψει το ygeiamou.gr, αποκαλύπτοντας στοιχεία από την ψηφιακή πλατφόρμα που καταγράφει τις λοιμώξεις σε δέκα νοσηλευτικά ιδρύματα.