Τα σαλάχια έχουν τη φήμη ενός άγριου, σαρκοφάγου ψαριού που τσιμπά τους εχθρούς του με την μακριά, σαν μαστίγιο ουρά του, η άκρη της οποίας σε μερικά είδη φέρει δηλητήριο και σε άλλα ηλεκτρισμό.
Αν και συγγενεύουν με τους καρχαρίες και θεωρούνται επιθετικά, στην πραγματικότητα είναι πολύ ντροπαλά, αναφέρουν ειδικοί από το μη κερδοσκοπικό Κέντρο Δηλητηριάσεων (NCPC) στην Ουάσινγκτον. Γίνονται, όμως, επιθετικά όταν νιώσουν πως απειλούνται, όπως συμβαίνει όταν κάποιος τα πατήσει κατά λάθος.
Το δηλητήριό τους προκαλεί έντονο πόνο, αλλά ο αληθινός κίνδυνος είναι η ανοιχτή πληγή που δημιουργείται από το κτύπημά τους.
Τα σαλάχια είναι γνωστά από την αρχαιότητα. Ο θρυλικός βασιλιάς της Ιθάκης Οδυσσέας σκοτώθηκε από τον γιό του Τηλέγονο, ο οποίος τον τρύπησε με ακόντιο που είχε βουτήξει σε δηλητήριο από σαλάχι.
Άλλο διάσημο θύμα των σαλαχιών είναι ο «Κροκοδειλάκιας» Steve Irwin (Στιβ Έργουϊν). Ήταν ένας Αυστραλός φυσιοδίφης και τηλεπαρουσιαστής, ο οποίος αιχμαλώτιζε κροκόδειλους. Στην πατρίδα του ήταν πόλος έλξης για τους τουρίστες. Ήταν επίσης διάσημος ανά τον κόσμο χάρη στις τηλεοπτικές εκπομπές και τα ντοκιμαντέρ που είχε γυρίσει.
Σκοτώθηκε το 2006 στη διάρκεια των γυρισμάτων ενός υποβρύχιου ντοκιμαντέρ στην Αυστραλία. Κολυμπούσε πάνω από ένα τεράστιο σαλάχι μεγέθους 2,4 μέτρων, όταν το ζώο τίναξε ξαφνικά την ουρά του και τον χτύπησε πολλές φορές στην καρδιά.
Στις ΗΠΑ τα σαλάχια τσιμπούν κάθε χρόνο περίπου 1.500-2.000 ψαράδες και λουομένους, που κατά λάθος έρχονται σε επαφή μαζί τους. Το τσίμπημα γίνεται με την ουρά τους, που αποτελεί δυνατό όπλο. Η ουρά τους καλύπτεται από σειρές αιχμηρών προεξοχών σαν κεντριά, οι οποίες αποτελούνται από χόνδρο και είναι αρκετά δυνατές ώστε να διαπεράσουν το δέρμα του θύματός τους.
Τα συμπτώματα
Το τσίμπημά τους δεν προκαλεί μόνο ανοικτή πληγή και πόνο που εντείνεται από το δηλητήριό τους. Υπάρχει κίνδυνος και για λιγότερο συχνές αντιδράσεις όπως:
Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Επένδυση 126,9 εκατ. σε 26 νέα έργα για την προστασία και την αποκατάσταση της υγείας των ωκεανών
- Πονοκέφαλος
- Ναυτία και έμετος
- Απώλεια των αισθήσεων
- Πτώση της αρτηριακής πίεσης
- Καρδιακή αρρυθμία
- Ακόμα και σπασμοί
Τα σημεία του σώματος όπου τα σαλάχια τσιμπούν συχνότερα τους ανθρώπους είναι τα πόδια, ιδίως οι άκροι πόδες. Οι περισσότεροι τραυματίες συνήθως αντιμετωπίζουν μόνο έντονο πόνο, που καταπραΰνεται όταν το πονεμένο άκρο εμβαπτισθεί σε ζεστό νερό. Υπάρχει όμως και κίνδυνος επιπλοκών όπως:
- Μολύνσεις
- Σοβαρή αιμορραγία
- Σωματικός τραυματισμός
Μπορεί επίσης να παραμείνει μέσα στην πληγή τμήμα της σπονδυλικής στήλης του σαλαχιού και να απαιτηθεί ιατρική βοήθεια για να αφαιρεθεί.
Οι θάνατοι από τα τσιμπήματα των σαλαχιών είναι πολύ σπάνιοι. Όταν συμβαίνει κατά κανόνα δεν οφείλεται στο δηλητήριο καθαυτό, αλλά στην πληγή. Πιο απειλητικά είναι τα τσιμπήματα από τα σαλάχια που συμβαίνουν στο στήθος, την κοιλιά ή τον αυχένα. Έχουν επίσης αναφερθεί θάνατοι από λοιμώξεις, όπως ο τέτανος.
Οι πρώτες βοήθειες
Επειδή το τραύμα που προκαλούν τα σαλάχια συχνά είναι βαθύ και βρώμικο, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μόλυνσης. Είναι σημαντικά να πλυθεί και να απολυμανθεί γρήγορα η περιοχή. Επιπλέον, ο ασθενής μπορεί να χρειασθεί αντιτετανικό ορό ή εμβόλιο.
Η πληγή πρέπει επίσης να ελεγχθεί προσεκτικά μη τυχόν και έχουν απομείνει μέσα τα κεντριά από χόνδρο της ουράς του σαλαχιού. Αν υπάρχουν, το θύμα πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Το ίδιο και εάν η πληγή είναι βαθιά ή έχει γίνει στο στήθος, στην κοιλιά ή στον αυχένα.
Αν η πληγή είναι ρηχή, καθαρή και στο πόδι, ο πόνος θα καταπραϋνθεί όπως προαναφέρθηκε με εμβάπτισή του σε ζεστό νερό.
Προσοχή, όμως: σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι παρευρισκόμενοι να προσπαθήσουν να ρουφήξουν με το στόμα τους το δηλητήριο από την πληγή. Υπάρχει κίνδυνος να μολυνθεί η πληγή με βακτήρια από το στόμα του άλλου ατόμου, όπως συνέβη το 2018 σε 47χρονο Δανό.
Συμβουλές προστασίας
Τα σαλάχια συχνά κρύβονται στην άμμο και είναι εύκολο να τα πατήσει ένας λουόμενος που περπατάει μέσα στο νερό. Για να προστατευθείτε, μην βαδίζετε κανονικά αλλά σέρνοντας τα πόδια σας. Καθώς θα ανακατεύετε την άμμο και θα την σπρώχνετε μπροστά σας, το σαλάχι είναι πιθανό να βγεί από αυτήν και να απομακρυνθεί.
Αν βρίσκεστε σε παραλία όπου είναι γνωστό ότι έχει σαλάχια, μπορείτε να ανακατεύετε την άμμο μπροστά σας με ένα καλάμι.
Οι κολυμβητές πρέπει επίσης να αποφεύγουν να κολυμπούν πολύ κοντά στον πυθμένα της θάλασσας. Είναι, τέλος, σημαντικό να ενημερώνεστε που υπάρχουν σαλάχια και να μην τα προκαλείτε.
