«Βλέπω υπέροχα πράγματα» ήταν η περίφημη φράση του Βρετανού αρχαιολόγου Χάουαρντ Κάρτερ όταν άνοιξε τον τάφο του Τουταγχαμών, φέρνοντας στο φως ένα σπουδαίο εύρημα που έκανε τον ίδιο διάσημο και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά πλουσιότερη. Γιατί η αποκάλυψη του τάφου, που είχε παραμείνει ασύλητος για περισσότερα από 3.000 χρόνια έφερε για πρώτη φορά στο φως την τελευταία κατοικία ενός Φαραώ με όλους τους θησαυρούς που τον συνόδευαν.
Ο Κάρτερ ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μπήκε στον τάφο του Τουταγχαμών 33 αιώνες μετά από το θάνατό του, ενώ χρειάστηκε έναν χρόνο προκειμένου να καταγράψει τα 5.398 αντικείμενα που βρέθηκαν σ΄ αυτόν: Από όπλα και άρματα μέχρι μουσικά όργανα, ρούχα, καλλυντικά, ακόμη και μια πολύτιμη τούφα από τα μαλλιά της γιαγιάς του Φαραώ.
Σχέδιο του τάφου
Ο Κάρτερ δεν έκανε τυχαία την ανακάλυψή του. Βρισκόταν στην Αίγυπτο από 17 χρονών προκειμένου να βοηθήσει στην ανασκαφή και καταγραφή αιγυπτιακών αρχαιοτήτων. Ήξερε τους λόφους, τα μονοπάτια και μπορούσε να εντοπίσει τις πιο πιθανές τοποθεσίες όπου βρίσκονταν θαμμένοι οι τάφοι.
Ο Κάρτερ γεννήθηκε το 1874 στο Λονδίνο και αρχικά είχε εκπαιδευτεί σαν ζωγράφος. Το 1899 διορίστηκε ως ο πρώτος κύριος έφορος αρχαιοτήτων της Αιγυπτιακής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων και επέβλεψε τις ανασκαφές στις Θήβες - σημερινό Λούξορ - πριν μετατεθεί, το 1904 στην Εφορεία Κάτω Αιγύπτου. Το 1907 μάλιστα είχε προσληφθεί από τον λόρδο Καρνάρβον για να επιβλέπει τις ανασκαφές του τελευταίου στην Αίγυπτο. Οι πιέσεις για να φτάσουν σε μια μεγάλη αρχαιολογική ανακάλυψη ήταν μεγάλες.
Η ιστορία των ανασκαφών στην Αίγυπτο ξεκινά από τον 19ο αιώνα, όταν συνέρρεαν αρχαιολογικές εταιρείες από όλο τον κόσμο. Οι ανακαλύψεις ήταν πολλές αλλά οι περισσότεροι τάφοι, περίτεχνοι και με μεγάλο πλούτο κτερισμάτων ήταν σε κακή κατάσταση ή συλημένοι. Οι μεγάλες ποσότητες χρυσού και τα έργα τέχνης έφταναν σε πλούσιους συλλέκτες σε όλο τον κόσμο. Ο Κάρτερ είχε πάντα την πεποίθηση ότι θα έβρισκε έναν τουλάχιστο ανέπαφο τάφο, αυτόν του βασιλιά Τουταγχαμών, ή King Tut, που έζησε γύρω στο 1400 π.Χ. και πέθανε σε εφηβική ηλικία. Σύμφων με τη συμβατική χρονολόγηση, γεννήθηκε το 1341 π.Χ., και πέθανε σε ηλικία 18 ετών.
Η σφραγισμένη πόρτα που ανακάλυψε με το όνομα Τουταγχαμών, οδηγούσε στον ανέπαφο τάφο του. Η εξερεύνηση που έγινε οδήγησε τον Κάρτερ και την ομάδα του να ανοίξουν την πόρτα του τελευταίου θαλάμου του τάφου και να βρεθούν μπροστά σε μια σαρκοφάγο με τρία φέρετρα τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο. Το τελευταίο, από ατόφιο χρυσάφι ήταν αυτό που περιείχε το μουμιοποιημένο σώμα του νεαρού Τουταγχαμών.
Ήταν η σπουδαιότερη ανακάλυψη που έκανε ο Κάρτερ, βγάζοντας από τη σιωπή και το σκοτάδι το θαμμένο πριν 3.000 χρόνια σώμα του νέου. Ο τάφος ήταν γεμάτος πολύτιμα χρυσά κειμήλια, δείγματα τέχνης, αγάλματα, όπλα και ενδύματα. Η τέλεια διατηρημένη μούμια ήταν η πρώτη που είχε ανακαλυφθεί. Με την είδηση να κάνει το γύρο του κόσμου και την ανακάλυψη των θησαυρών να εντυπωσιάζει κάθε τυχοδιώκτη σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, στην Αίγυπτο συνέρρευσαν επαγγελματίες και ερασιτέχνες αρχαιολόγοι από όλο τον κόσμο, αρχαιοκάπηλοι και έμποροι έργων τέχνης. Η φήμη της "κατάρας της Μούμιας" ήρθε και αυτή στο προσκήνιο και τροφοδότησε επί δεκαετίες τη λαϊκή κουλτούρα.
Οι περίεργοι θάνατοι και το αίνιγμά τους
Λίγο μετά την σπουδαία ανακάλυψη, ο λόρδος Κάρναρβον, ο χρηματοδότης και «προστάτης» της ανασκαφής πεθαίνει από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού στο μάγουλό του. Δε χρειαζόταν κάτι περισσότερο για να σκορπίσει η κατάρα της μούμιας φόβο σε όποιον είχε αναμειχθεί στην ανακάλυψη. Ο ύπνος και η ησυχία του νεκρού είχε διαταραχθεί και μια αλυσίδα θανάτων ξεκίνησε. Πολλοί εργάτες έχασαν τη ζωή τους, ένα φίδι έφαγε το καναρίνι του Κάρτερ, μάλιστα ήταν κόμπρα, σύμβολο της θεάς Ουατζέτ. Η Ουατζέτ ως κόμπρα και η Νεκμπέτ ως γύπας έγιναν γνωστές ως οι Δύο Κυρίες και μαζί ήταν οι προτάτιδες της ενοποιημένης Αιγύπτου. Τις εικόνες τους φορούσαν οι Φαραώ.
Οι θάνατοι που τότε ήταν μυστηριώδεις βρήκαν λύση πολλές δεκαετίες αργότερα όταν οι επιστήμονες εντόπισαν στους τάφους βακτήρια, που προκαλούσαν τους θανάτους των ανθρώπων. Ο Κάρτερ πέθανε από λέμφωμα το 1939, σε ηλικία 64 ετών, έχοντας τελειώσει την ανασκαφή. Σε αντίθεση με πολλούς δεν πίστεψε ποτέ την κατάρα των Φαραώ ή της μούμιας και τη θανατική καταδίκη όσων αναμιγνύονταν σε ανασκαφές. Το πλήρες αρχείο του από την ανασκαφή φυλάσσεται στα Αρχεία του Ινστιτούτου Γκρίφιθ στην Οξφόρδη, ενώ τα ευρήματα βρίσκονται στο μουσείο του Καΐρου.
