Ο πρώτος φοιτητικός δορυφόρος στην Ευρώπη είναι εδώ και μάλιστα σχεδιάστηκε στη Θεσσαλονίκη! Η κατασκευή του AcubeSAT έγινε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του, ενώ το δίκτυο των «συνεργατών» του εκτείνεται πλέον σε ολόκληρη την Ευρώπη και 10 πανεπιστήμια.

Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα ορόσημο για τη χώρα μας στον τομέα της αεροδιαστημικής, με το γεγονός να λαμβάνει ιδιαίτερη αξία από το ότι τα «κλειδιά» του νέου νανοδορυφόρου κρατούν φοιτητές και φοιτήτριες, οι οποίοι θα πρωτοστατήσουν σε ένα μεγάλο βιολογικό πείραμα στο Διάστημα.

«Νομίζω ότι κανένας μας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα φτάναμε έως εδώ» λέει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» το μέλος της ομάδας Ορέστης Ουσουλτζόγλου. «Υστερα από μήνες δουλειάς, η ομάδα έγινε οικογένεια και γεννήθηκαν φιλίες, γαλουχήθηκαν χαρακτήρες. Νιώθω εξαιρετικά τυχερός που είχα την ευκαιρία να βρεθώ ανάμεσα σε σπουδαίους επιστήμονες και, προπαντός, ανθρώπους. Ανθρώπους που σε καθημερινή βάση υπερβαίνουν και παραμερίζουν τον εαυτό τους για να βάλουν το δικό τους λιθαράκι σε ένα όραμα μερικών φοιτητών σε μια μικρή κουκίδα της Γης», διηγείται συγκινημένος. 

Οπως εξηγούν στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» οι υπεύθυνοι για την κατασκευή του νέου νανοδορυφόρου, πρόκειται για ένα ανεξάρτητο ερευνητικό έργο στελεχωμένο εξ ολοκλήρου από φοιτητές, αλλά και ταυτόχρονα ένα έργο που συνδέει και το ίδρυμά τους με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (European Space Agency – ESA). Πώς έφτασαν όμως οι νέοι του ΑΠΘ θα κοιτούν προς τα άστρα; Ο επιστημονικά υπεύθυνος της ομάδας Αλκιβιάδης Χατζόπουλος λέει ότι «οι φοιτήτριες και οι φοιτητές προέρχονται από διάφορα τμήματα του πανεπιστημίου και εργάστηκαν τελείως εθελοντικά, με ιδιαίτερο ζήλο και πάθος, οργανώνοντας αυτή τη διαστημική αποστολή. Εκτός όμως από την τεχνική οργάνωση του έργου, η ομάδα έχει καταφέρει να προσελκύσει και χορηγίες από εταιρείες, για να υποστηρίζει οικονομικά κάθε στάδιο της ολοκλήρωσής του. Κάτι στο οποίο βοηθούσαν, βέβαια, διαρκώς και αμέριστα οι πρυτανικές Αρχές και οι καθηγητές». 

Πώς λειτουργεί

Οπως εξηγούν οι φοιτητές του ΑΠΘ, ως CubeSats – συντομογραφία του «κυβικός δορυφόρος» – ορίζονται οι δορυφόροι που αποτελούνται από μία έως 12 επιμέρους μονάδες κυβικού σχήματος και διαστάσεων 10x10x10 cm. Τα CubeSats χρησιμοποιούνται ευρέως από πανεπιστημιακές και ερευνητικές ομάδες για επιστημονικά πειράματα καθώς και για δοκιμές νέων τεχνολογιών, λόγω των χαμηλών οικονομικών απαιτήσεων και της ευχέρειας εκτόξευσής τους.

Τελικά, ο νανοδορυφόρος  AcubeSAT αποσκοπεί στην εκτέλεση ενός βιολογικού πειράματος στο Διάστημα σε συνθήκες μικροβαρύτητας. Το πείραμα περιστρέφεται γύρω από το καίριο ερώτημα «πώς επιδρούν οι συνθήκες του Διαστήματος σε ζώντες οργανισμούς και, ειδικά, στον άνθρωπο».

Προγραμματίζεται να τεθεί σε τροχιά περί τα τέλη του 2023, μετά την επιτυχή σχεδιαστική και κατασκευαστική υλοποίησή του. Η εκτόξευσή του καλύπτεται εξ ολοκλήρου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, ο οποίος παρέχει τεχνική και επιστημονική υποστήριξη στην ομάδα από το 2019. Πρόκειται, δε, για το πρώτο εγχείρημα ελλήνων φοιτητών που θα τεθεί σε τροχιά με την υποστήριξη του εκπαιδευτικού προγράμματος «Fly Your Satellite» του ESA.

Ο υπεύθυνος της επιστημονικής «παρέας» Θεόδωρος Παπαφωτίου προσθέτει ότι η ομάδα που ξεκίνησε με 40 μέλη τον Φεβρουάριο του 2020 και αριθμούσε περισσότερα από 60 μέλη τον Αύγουστο του 2021. «Και αυτό είναι μόνο η αρχή» λέει με νόημα και συμπληρώνει: «Μένει τώρα να επιβεβαιώσουμε και με δοκιμές ότι αυτό που αναπτύξαμε σε 1.500 σελίδες μπορεί να ταξιδέψει στο Διάστημα. Και αυτή η επιβεβαίωση θα έρθει με δοκιμές σε διάφορες γωνιές της Ευρώπης, από τις εγκαταστάσεις του ΑΠΘ μέχρι και τα εργαστήρια ερευνητικών κέντρων σε Ελβετία, Βέλγιο και Κρήτη!». 

«Από τη στιγμή που ξεκινήσαμε να προετοιμάζουμε το υλικό που έπρεπε να κατατεθεί στην επιτροπή των ειδικών, μέχρι την αποδοχή της, μεσολάβησε περίπου ενάμισι έτος επίμονης, αδιάκοπης προσπάθειας. Το τελευταίο πρωί, όπου και καταφέραμε να υποβάλουμε τα απαιτούμενα έγγραφα που πλέον αριθμούσαν πάνω από χίλιες σελίδες, δεν μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τι είχε μόλις γίνει λόγω της κούρασης» περιγράφει ο Ορέστης Ουσουλτζόγλου και συνεχίζει συγκινημένος:

«Αν και ο ESA μάς έδωσε μια ιδιαίτερα θετική απάντηση, υπήρχαν ακόμα κάποια ανοιχτά σημεία στον σχεδιασμό. Επειτα από πολλή ακόμα δουλειά και συναντήσεις με τους ειδικούς, μάθαμε ότι θα συνεχίσουμε στο πρόγραμμα στα τέλη Αυγούστου, σχεδόν έναν χρόνο μετά. Αυτή ήταν και η στιγμή όπου εισπράξαμε και την ανταμοιβή για όλον αυτόν τον κόπο, μαζεμένη. Δεν μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματα εκείνων των ημερών».

Από την πλευρά του, ο Μανώλης Μυλωνάς λέει ότι «ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός δορυφόρου, με τη συνδρομή της ESA μου φαινόταν κάτι ακραίο, που ξεφεύγει αρκετά από τις δυνάμεις ενός φοιτητή. Οταν τελικά μπήκα στην ομάδα κατάλαβα πως γίνεται αυτό. Η δουλειά που βγήκε, αν και πλέον έχω εικόνα από μέσα, συνεχίζει να με εκπλήσσει. Κάτι που ξεκίνησε ως ένα όραμα μερικών φοιτητών, κατέληξε με τη δουλειά περισσοτέρων από 70 ατόμων». 

Ευστράτιος Στυλιανίδης: Στόχος μας να επενδύσουμε στο ταλέντο των νέων

Το πανεπιστήμιό μας σημειώνει τεράστια δυναμική στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της Αεροδιαστημικής. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές μας προχωρούν δυναμικά μπροστά, ανοίγοντας νέους ερευνητικούς δρόμους. Η επιτυχία της φοιτητικής ομάδας SpaceDot του ΑΠΘ είναι ένα παράδειγμα για την εξαιρετική δουλειά που γίνεται στο πανεπιστήμιό μας. Για το ταλέντο των νέων παιδιών.

Στόχος μας είναι να επενδύσουμε στο ταλέντο των νέων ανθρώπων. Να ενισχύσουμε την έρευνά τους αναπτύσσοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, το οποίο μετατρέπει το πανεπιστήμιό μας σε φορέα ενίσχυσης των κινήτρων για τις νέες και τους νέους που επιθυμούν να δημιουργήσουν. Οχι μόνο για να βρεθούν στην αιχμή των ερευνητικών εξελίξεων, αλλά και για να χαράξουμε και νέους δρόμους αξιοποίησης της έρευνας αυτής.

Ο Ευστράτιος Στυλιανίδης είναι αντιπρύτανης Ερευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης ΑΠΘ