Για ολόκληρους αιώνες, ο κόσμος μιλούσε για το μυστικό του μυστηριώδους «ανθρώπου με το σιδηρούν προσωπείο», που κατά την εποχή του Λουδοβίκου του 14ου έμεινε φυλακισμένος στη διαβόητη φυλακή της Βαστίλης από το 1698 έως το 1703.

Διάσημοι συγγραφείς, όπως ο Βολταίρος, προσπάθησαν να βρουν τη λύση του αινίγματος κι έγραψαν διάφορες ρομαντικές ιστορίες. Άλλοι, πάλι, ισχυρίζονταν πως ο φυλακισμένος ήταν ο νόμιμος γιος της Βασίλισσας Άννας και του Λουδοβίκου του 13ου και άλλοι πως ήταν καρπός του αμαρτωλού της έρωτα με τον Καρδινάλιο Mazarin. Πάντως, όλοι συμφωνούσαν πως επρόκειτο για μια πολιτική φυσιογνωμία υψίστης σπουδαιότητας!

Και οι διαδόσεις, φυσικά, ήταν αναρίθμητες, όσο και παράδοξες. Έλεγαν πως ο Διοικητής των φυλακών μιλούσε συχνά με τον προσωπιδοφόρο φυλακισμένο και οι σκοποί είχαν λάβει διαταγή να τον σκοτώσουν, μόλις έκανε την ελάχιστη απόπειρα να αφαιρέσει τη μάσκα του.

Μάλιστα, η φαντασία των ανθρώπων είχε φτάσει στο σημείο να δημιουργήσει τον πιο παράξενο θρύλο. Ο Ναπολέων ο Α’ ήταν, κατά τα λεγόμενά τους, απόγονος του μασκοφορεμένου φυλακισμένου κι επομένως, νόμιμος διάδοχος του θρόνου των Βουρβόνων.

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με άλλους, το προσωπείο σκέπαζε βασανιστικά την όψη ενός Ιταλού προδότη, ο οποίος ήταν υπουργός του Κόμη Charles IV Mantua, τον Ercole Antonio Mattioli. Τον είχαν συλλάβει σε ιταλικό έδαφος, τον έφεραν στη Γαλλία και τον άφησαν να ξεχαστεί για πάντα στη Βαστίλη.

Ενώ ο «άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείο» γινόταν ήρωας των πιο περίεργων διαδόσεων, ένας άλλος φυλακισμένος βρήκε την ευκαιρία και τον τρόπο να δημιουργήσει μια άλλη εκδοχή του εαυτού του, μια άλλη ιστορία, να παρουσιαστεί ως «μάρτυρας» και να παίξει περίφημα τον ρόλο του ως το τέλος της ζωής του.

Επρόκειτο για το νόθο παιδί μιας φτωχής ράφτρας, που ονομαζόταν Ντορί και που ήταν ένας απλός βοηθός σε νοσοκομείο. Ο ίδιος απέδωσε στον εαυτό του το όνομα και τον τίτλο Μαρκήσιος ντε Λατίντ, κατόρθωσε να επιτύχει την επίσημη αναγνώριση αυτού του τίτλου ευγενείας και κέρδισε άπειρα πλούτη και τιμές, δημοσιεύοντας το 1790 τα απομνημονεύματά του για την επί 39 έτη φυλάκισή του στη Βαστίλη.

Όλα, εννοείται, πως ήταν ασύστολα ψεύδη. Το «θύμα του δεσποτισμού», όπως αυτοτιτλοφορούνταν ο μέγας αυτός απατεώνας, έζησε μέχρι την ηλικία των 80 χρόνων και πέθανε περιβαλλόμενος από δόξα, τιμές και χαμόγελα ευπαρουσίαστων γυναικών. Μόνο η νεότερη έρευνα κατάφερε να του αποσπάσει τη μάσκα και να αποδείξει πως ο ξακουστός Μαρκήσιος ντε Λατίντ δεν ήταν παρά ένας από τους μεγαλύτερους απατεώνες που γνώρισε ποτέ ο κόσμος.

Στην κατηγορία των απατεώνων ανήκαν και μερικοί μεγάλοι τυχοδιώκτες του 18ου αιώνα, που εμφανίζονταν ως μάγοι και θαυματοποιοί και προκαλούσαν τον θαυμασμό των εύπιστων συγχρόνων τους με μαγγανείες και διάφορες περίτεχνες απάτες.

Μια τέτοια μορφή ήταν του διάσημου γυναικοκατακτητή Τζάκομο Καζανόβα και του Κόμη Αλεσάντρο Καλιόστρο, που ξεκίνησε την καριέρα του ως ληστής στη Σικελία, έπειτα, όμως, βρήκε έναν άλλο, πιο εύκολο και άνετο τρόπο για να ληστεύει τους συνανθρώπους του. Έπειτα από φυλακίσεις στη Βαστίλη και αλλού, πέθανε το 1795 στην ειρκτή του ιταλικού φρουρίου Σαν Λεό, χωρίς, ωστόσο, να επιτευχθεί η διευκρίνιση της πραγματικής του προσωπικότητας.

Πιο προσεκτικός, αλλά και πιο τολμηρός, ήταν ο απατεώνας, που κρυβόταν πίσω από το πασίγνωστο όνομα «Κόμης του Σεν Ζερμέν». Ως σήμερα αποτελεί μυστήριο η αληθινή καταγωγή του. Πέθανε, λένε, το 1784, σε ηλικία 99 ετών.

Άλλη παρόμοια αινιγματική προσωπικότητα υπήρξε ο Ιππότης ντ’ Εσύ. Βρισκόταν στην υπηρεσία του Βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου του 15ου και έπαιξε έναν διφορούμενο ρόλο στις Αυλές της Γερμανίας, της Ρωσίας και της Αγγλίας. Βρισκόταν πίσω από κάθε ραδιουργία και δολοπλοκία, ενώ κάθε φορά που ανατρέπονταν υπουργοί και κυβερνήσεις, ήταν γνωστό ότι εκείνος είχε βάλει το χέρι του.

Το 1761 πολέμησε ως λοχαγός των Δραγόνων και διακρίθηκε για τον ηρωισμό του, αλλά κατόπιν εμφανιζόταν… ως ωραία γυναίκα, που στα σαλόνια της -πότε στη Μόσχα και πότε στο Λονδίνο-συγκέντρωνε το άνθος της αριστοκρατίας και που για χάρη της είχαν γίνει έως και μονομαχίες!

Τελικά, ο μυστηριώδης αυτός Κόμης, που δεν ήξερε κανείς αν ήταν τελικά άντρας ή γυναίκα, πέθανε το 1810 και αποκαλύφθηκε ότι ήταν άντρας!

Τέτοιες αινιγματικές φυσιογνωμίες υπήρχαν και ανάμεσα σε ληστές, όπως ο φημισμένος πειρατής Klaus Stortebeker, που εκτελέστηκε το 1401. Κανείς δεν μπορούσε να μάθει ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος, από πού καταγόταν και αν αυτό ήταν το αληθινό του όνομα.

Μια άλλη παρεμφερής περίπτωση ήταν του Δημήτριου του Β’ της Ρωσίας, που έχει μείνει περιώνυμος ως «Ψευδοδημήτριος», διότι ουδέποτε υπήρξε το άτομο που υποστήριζε πως ήταν. Όλοι ήξεραν πως ο πραγματικός υιός του Τσάρου είχε δολοφονηθεί, μα ο Δημήτριος ισχυριζόταν πως εκείνος ήταν ο γνήσιος γιος, που τον είχαν σώσει αφοσιωμένοι φίλοι και είχαν αφήσει στους γονείς του ένα άλλο, ξένο παιδί.

Ο «Ψευδοδημήτριος» κατάφερε να μπει νικητής στη Μόσχα, να αναγνωριστεί και από τη μητέρα του ακόμα και να στεφθεί Τσάρος με κάθε επισημότητα. Εν τούτοις, η δόξα του κράτησε για λίγες μόλις εβδομάδες, καθώς εμφανίστηκαν φθονεροί συνωμότες, όπως διατράνωνε ο Δημήτριος.

Εν τέλει, κυνηγημένος ως ανελέητος απατεώνας, βρήκε τον πιο φριχτό και άδοξο θάνατο. Στην προσπάθειά του να γλιτώσει, επιχείρησε να πηδήσει από ένα παράθυρο του παλατιού και τραυματίστηκε σοβαρά, πέφτοντας άτσαλα στο πλακόστρωτο της αυλής. Οι διώκτες του τον βρήκαν βαριά λαβωμένο και τον αποτελείωσαν.

Κανείς δεν μπόρεσε να ξεκαθαρίσει εάν αυτός ήταν ο πραγματικός γιος του Τσάρου ή ένας ευφάνταστος και φιλόδοξος απατεώνας.

Ο «άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείο» και οι υπόλοιπες μυστηριώδεις φυσιογνωμίες αποτέλεσαν έναν τεράστιο ιστορικό γρίφο, που παραμένει άλυτος.

Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η ΒΡΑΔΥΝΗ», στις 04/03/1937…