Το Κόμμα των ακροδεξιών Ελευθέρων της Αυστρίας FPÖ για πρώτη φορά στην ιστορία του κατέκτησε την πρώτη θέση στις εκλογές για την ανάδειξη της ομοσπονδιακής Βουλής με ποσοστό 29,1% σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της κρατικής τηλεόρασης και δημιουργεί ένα νέο πολιτικό τοπίο, με απρόβλεπτες εξελίξεις για την Αυστρία. Eνθουσιώδεις οι πρώτες δηλώσεις των εκπροσώπων τους που μίλησαν για «νίκη του λαού ενάντια στο κατεστημένο και σε πολλά εχθρικά ΜΜΕ».

Στη  δεύτερη θέση με πτώση πάνω από 11 μονάδες και ποσοστό 26,3% οι Χριστιανοδημοκράτες του Λαϊκού Κόμματος (ÖVP) του μέχρι σήμερα καγκελάριου, Καρλ Νέχαμερ. Σημαντική πτώση και για τους έως τώρα συγκυβερνώντες Πράσινους, που έπεσαν στην πέμπτη θέση με 8,7%, περίπου 5 μονάδες κάτω από το αποτέλεσμά τους το 2019. Τρίτο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Αυστρίας (SPÖ) με ποσοστό 20,9% και τέταρτο το Φιλελεύθερο NEOS με 8,8%.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα άγγιξε την είσοδο του στη Βουλή με ποσοστό 2,5%, όμως δεν κατάφερε να ξεπεράσει το εκλογικό σκαλοπάτι του 3% που απαιτείται,  ενώ το Κόμμα της Μπύρας του Ντόμινικ Βλάζνυ, που είχε συγκεντρώσει 8,3% ως υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2022 τελικά δεν δικαίωσε τις αρχικές δημοσκοπήσεις και έμεινε στο 2,1%.

Με βάση αυτά τα αποτελέσματα η κατανομή των εδρών στη Βουλή των 183 εδρών θα είναι η ακόλουθη

FPÖ: 57, ÖVP:51, SPÖ:40, NEOS:18, Πράσινοι: 17

Το ακροδεξιό κόμμα του Χέρμπερτ Κικλ κερδίζει για πρώτη φορά από το 1945 την πρωτιά, αφήνοντας στη δεύτερη θέση το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) του καγκελάριου Καρλ Νεχάμερ και στην τρίτη το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SPÖ). Ο σχηματισμός κυβέρνησης ωστόσο δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.

Γρίφος ο σχηματισμός κυβέρνησης

Ο σχηματισμός κυβέρνησης φαίνεται να αποδεικνύεται ένας δύσκολος γρίφος, αφού όλα τα πιθανά σχήματα που θα εξασφαλίζουν μια πλειοψηφία των 92 εδρών  έχουν τα «υπέρ» τους, αλλά τα «κατά» τους μοιάζουν περισσότερα. Ο Χέρμπερτ Κικλ έχει τονίσει ότι θα απαιτήσει την καγκελαρία, αλλά το μόνο κόμμα που θα μπορούσε με βάση την εμπειρία να συνεργαστεί μαζί του είναι το κεντροδεξιό ÖVP, που όμως έχει δηλώσει ότι δεν θα τον αποδεχτεί ως καγκελάριο. 

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που το FPÖ κατακτά την πρώτη θέση και η πρώτη που τα δύο πάλαι ποτέ μεγάλα κόμματα SPÖ και ÖVP μαζί δεν ξεπερνούν το 50%. Mένει να φανεί αν μετά την επίσημη καταμέτρηση θα παραμείνουν με σύνολο 91 εδρών κάτω από την οριακή κυβερνητική πλειοψηφία των 92 εδρών. Η εμπειρία ανάλογων συνασπισμών πάντως από το παρελθόν δεν έχει αφήσει τις καλύτερες αναμνήσεις στους πολίτες της χώρας, ενώ εκτιμάται ότι θα φούσκωνε περισσότερο τα πανιά των Ελευθέρων, που θα αναλάμβαναν τον ρόλο της αντιπολίτευσης ως νικητές των εκλογών. Την ετοιμότητά τους να συμμετάσχουν για πρώτη φορά σε κυβέρνηση εξέφρασαν πάντως και οι εκπρόσωποι του NEOS.

Ποιος είναι ο Χέρμπερτ Κικλ

Ο Χέρμπερτ Κικλ (γεννημένος στις 19 Οκτωβρίου 1968) είναι αυστριακός πολιτικός και ηγείται του Κόμματος Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ) από τον Ιούνιο του 2021. Προηγουμένως διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών από το 2017 έως το 2019 και γενικός γραμματέας του FPÖ από το 2005 έως το 2018. 

Ήταν καλός μαθητής. Του άρεσαν οι Beatles και τα cargo παντελόνια που αγόραζε από το κατάστημα του αμερικανικού στρατού στο Spittal. Ο παππούς του Φλόριαν ήταν ναζιστής, αλλά αυτό συνέβαινε με πολλούς από τη γενιά του στην Καρινθία, σύμφωνα με το Politico. 

Παρά τις ακαδημαϊκές του ικανότητες, ο Κικλ δεν ολοκλήρωσε ποτέ το πτυχίο φιλοσοφίας του στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ούτε τη στρατιωτική του θητεία. Αντ' αυτού εντάχθηκε στο fpö και γοητεύτηκε από τον Γιοργκ Χάιντερ, του χαρισματικού ηγέτη του κόμματος από το 1986 έως το 2000. Ο Χάιντερ εντόπισε το ταλέντο του Κικλ στο μάρκετινγκ και την επικοινωνία -και τον άφησε να κάνει τη «βρώμικη» δουλειά της επινόησης μερικών από τις πιο άσχημες αλλά δυστυχώς πιασάρικες φράσεις του fpö. 

Όταν ο Χάιντερ εγκατέλειψε το fpö για να ιδρύσει ένα νέο κόμμα το 2005, όλοι περίμεναν ότι ο Κικλ θα τον ακολουθούσε και ο Στράχε θα αναλάβει την ηγεσία. Ωστόσο, ο δεύτερος παραλίγο να καταστρέψει το fpö με ένα σκάνδαλο που αφορούσε ένα βίντεο που γυρίστηκε κρυφά στο νησί της Ίμπιζα, στο οποίο εμφανιζόταν να υπόσχεται κυβερνητικές συμβάσεις με αντάλλαγμα δωρεές του κόμματος σε μια γυναίκα που ισχυριζόταν ότι ήταν ανιψιά ενός ολιγάρχη που πρόσκειται στον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο θριαμβευτής των εκλογών είναι ίσως ο πιο πολωτικός πολιτικός στην Αυστρία. Η προκλητική ρητορική και οι τουλάχιστον αμφιλεγόμενες δηλώσεις του δεν επιτρέπουν να περάσει απαρατήρητος, παρότι ο 55χρονος ηγέτης του FPÖ θεωρείται μάλλον ακοινώνητος.

«Οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει στο εξής να συγκεντρώνονται όλοι σε ένα σημείο», έχει πει αναφερόμενος στο μεταναστευτικό, κάτι που ερμηνεύθηκε ως έμμεση αναφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ δηλώσεις του τύπου «περισσότερο θάρρος για το βιεννέζικο αίμα μας — οι πολλοί ξένοι δεν κάνουν καλό σε κανέναν», μάλλον δεν χρειάζονται σχολιασμό, ούτε η τοποθέτησή του ότι «οι νόμοι πρέπει να ακολουθούν την πολιτική και όχι η πολιτική τους νόμους» και ότι οι μετανάστες θα πρέπει να απελαύνονται ακόμη και χωρίς δικαστική διαδικασία.

Στο ίδιο πνεύμα, κατά την διάρκεια μάλιστα της θητείας του ως υπουργού Εσωτερικών, έχει δηλώσει ότι οι συμφωνίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα «μας εμποδίζουν να κάνουμε αυτό που πρέπει». Τα πρόσφατα περιστατικά, με την ακύρωση των συναυλιών της Τέιλορ Σουίφτ στην Βιέννη, λόγω ισλαμιστικής απειλής και τον βοσνιακής καταγωγής Αυστριακό που βρέθηκε ένοπλος μπροστά στο ισραηλινό προξενείο του Μονάχου, έριξαν απλώς περισσότερο νερό στον μύλο του.

Ενόψει των εκλογών, ο Χέρμπερτ Κικλ φρόντισε επίσης να «εξαφανίσει» οτιδήποτε κινείτο ακόμη δεξιότερά του, «υιοθετώντας» το «Κίνημα της Ταυτότητας» του Μάρτιν Ζέλνερ, το οποίο περιέγραψε ως «ενδιαφέρον εγχείρημα που αξίζει να στηριχθεί» και ως «μη-κυβερνητική οργάνωση».

Ανεξαρτήτως πάντως του πώς τον βλέπει ο κ. Κικλ, ο Μάρτιν Ζέλνερ είναι ηγετική προσωπικότητα του νεοναζιστικού ακτιβισμού στην Ευρώπη, εμπνευστής του «Σχεδίου Μαδαγασκάρη» (προβλέπει υποχρεωτική απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών σε κάποια χώρα που θα τους υποδεχτεί, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων), το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε, συζητούσε πριν από έναν χρόνο με γερμανούς ομοϊδεάτες του από την Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD), σε μυστική συνάντηση στο Βρανδεμβούργο. Έκτοτε του έχει επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στην Γερμανία.

Ο κ. Κικλ υποστηρίζει τον Βλαντίμιρ Πούτιν και την συνέχιση των προμηθειών ενέργειας από την Ρωσία. Τον Μάρτιο του 2022 είχε δηλώσει ότι ευθύνονται και οι δύο πλευρές για τον πόλεμο στη Ουκρανία και ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Ρωσία συνιστούν παραβίαση της ουδετερότητας της Αυστρίας, η οποία είναι γεγονός ότι δυσανασχετεί για την αποχώρηση του ρωσικού χρήματος. Όταν ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι μίλησε στο αυστριακό κοινοβούλιο, ο Χέρμπερτ Κικλ βγήκε επιδεικτικά από την αίθουσα.

Η στάση του εντάσσεται με συνέπεια στην προσπάθεια να «πουλήσει» τον εαυτό του ως αδιάφθορο και αντισυστημικό. Ο Χέρμπερτ Κικλ, ο οποίος σπούδασε Φιλοσοφία και Ιστορία, αλλά δεν πήρε ποτέ πτυχίο, θήτευσε ως λογογράφος στο πλευρό του Γεργκ Χάιντερ και τελικά κατάφερε να ξεπεράσει τον δάσκαλό του.

Αντιδράσεις

Με την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων, στη Βιέννη διοργανώθηκαν αμέσως διαδηλώσεις κατά της ακροδεξιάς.

Η Διεθνής Επιτροπή του Άουσβιτς, η οποία ιδρύθηκε από επιζώντες του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς-Μπιρκενάου, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία επισημαίνεται ότι «η άνοδος της ακροδεξιάς προσθέτει ένα νέο, ανησυχητικό κεφάλαιο» στους φόβους και τις ανησυχίες των επιζώντων του Ολοκαυτώματος. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κρίστοφ Χόιμπνερ εξέφρασε την ελπίδα ότι «οι αυστριακοί δημοκράτες θα αντιταχθούν στη λήθη της ιστορίας και στην ιδεολογία των παλαιών και νέων ακροδεξιών εξτρεμιστών, για το καλό της χώρας και της Ευρώπης».