Κατά τη δεκαετία του 1970, κάποιος επιτυχημένος επιχειρηματίας στην πόλη της Νέας Υόρκης αποφάσισε να προσλάβει έναν συνέταιρο, προκειμένου να επεκτείνει τις επιχειρήσεις του.Δεν πέρασε, όμως, πολύς καιρός αφότου πραγματοποίησε την απόφασή του αυτή και είδε στον ύπνο του ότι ο συνέταιρός του, που είχε κατά τα φαινόμενα κάθε λόγο να τον εμπιστεύεται, καταχράστηκε πολλές χιλιάδες δολάρια από το ταμείο της εταιρείας.Έναν χρόνο αργότερα, το όνειρό του αυτό έγινε πραγματικότητα. Όντως, ο συνέταιρός του καταχράστηκε ένα υπέρογκο ποσό και εξαφανίστηκε.Όλοι μας, λίγο-πολύ, έχουμε βιώσει κάποτε την εμπειρία ενός τόσο ζωντανού ονείρου, που ουσιαστικά είναι ο προάγγελος ενός μελλοντικού γεγονότος, είτε ευχάριστου είτε δυσάρεστου, όπως η γέννηση ενός παιδιού ή ο θάνατος ενός συγγενή.Υπάρχει κάποια λογική βάση επάνω σ’ αυτήν την εμπειρία, η οποία προέρχεται από τον μυστηριώδη και ανεξιχνίαστο κόσμο του ύπνου μας; Υπάρχει άραγε κάποια σύμπτωση των ονείρων μας με τα γεγονότα που ακολουθούν ή μήπως αυτά που φαντάζουν ως προφητικά όνειρα πηγάζουν από άγνωστες ακόμη σ’ εμάς ψυχικές δυνάμεις;Στην περίπτωση, πάντως, των προφητικών ονείρων, διάφοροι καταξιωμένοι ψυχαναλυτές μας δίνουν μερικές λογικές, αν όχι απόλυτα ικανοποιητικές απαντήσεις.Ο Γερμανός ψυχαναλυτής, ψυχολόγος, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος και ανθρωπιστής Erich Fromm μας εξηγεί στο βιβλίο του “Ο Παράξενος Κόσμος του Ονείρου” ότι τα όνειρα είναι μια απόδειξη ότι το κοιμισμένο και αναίσθητο πνεύμα του ανθρώπου, κατά την ώρα του ύπνου, μπορεί να κρίνει αυστηρότερα τον χαρακτήρα μας απ’ ό,τι ένα πνεύμα συνειδητό και ξύπνιο.Σύμφωνα, λοιπόν, με τη θεωρία του Fromm, το κοιμισμένο πνεύμα μπορεί να φέρει στην επιφάνεια, κατά τη διάρκεια του ύπνου μας, σημάδια και καταστάσεις του άλλου χαρακτήρα μας, του κρυφού, του δύστροπου και πολλές φορές του βρόμικου, που είχαν αγνοηθεί κατά τη διάρκεια του ξύπνιου μας.Αυτές, συνεπώς, οι δυσάρεστες για τον συνειδητό μας κόσμο καταστάσεις μας δημιουργούν την εντύπωση πολλές φορές της μελλοντικής απειλής, με τη μορφή κάποιου εφιαλτικού ονείρου.Ο Fromm στο βιβλίο του αυτό εξηγεί επίσης ότι το ξυπνητό πνεύμα του ανθρώπου πολλές φορές εμποδίζεται από τους διάφορους εξωτερικούς παράγοντες, όπως από τον φόβο, τη ματαιοπονία της ζωής, την προκατάληψη, την υπερσυγκέντρωση σε κάποια συνθήκη κι έτσι, δεν είναι πάντα σε θέση να ενεργεί σωστά. Δηλαδή να αποδίδει δικαιοσύνη.Μα, κατά τη διάρκεια του ύπνου, οπότε και οι εξωτερικοί αυτοί παράγοντες σταματούν να επιδρούν επάνω του, μπορεί και εργάζεται πιο σωστά. Να δίνει δηλαδή πιο σωστές και καθαρές απαντήσεις και πιο ορθές γνώμες. Και κάπως έτσι εξηγείται το γεγονός ότι μερικά όνειρα μπορούν να χαρακτηριστούν ως προφητικά. Κι αυτό γιατί το πνεύμα μας, κατά τη διάρκεια του ύπνου, θα μπορεί να εργαστεί ανεπηρέαστο και να αναπτύξει στον ανώτατο βαθμό την οξυδέρκειά του.Εν τούτοις, οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν πως ο Όνειρος ήταν ο γιος της Νύχτας και αδελφός του Ύπνου και του Θανάτου. Και ήταν ο θεός που έφερνε στους ανθρώπους το όνειρο, μια υπερφυσική έμπνευση κατά τη γνώμη τους, που προέλεγε τα μέλλοντα.Πίστευαν επίσης ότι τα προφητικά αυτά όνειρα και οράματα ήταν δημιουργήματα κάποιας υπερφυσικής δύναμης, ενός φαντάσματος, ενός θεού, αγγέλου ή ακόμη και δαίμονα.Ωστόσο, ακόμη και τότε, εδώ και 2.000 χρόνια σχεδόν, υπήρχαν μερικοί σκεπτικιστές που αναζητούσαν μέσα σ’ αυτόν τον ανεξήγητο και δαιδαλώδη κόσμο του ονείρου μια ερμηνεία περισσότερο εκλογικευμένη.Έτσι, λοιπόν, ορισμένοι φιλόσοφοι και ερευνητές της εποχής εκείνης, όπως ο Αριστοτέλης, προσπαθούσαν να ανακαλύψουν σε βάθος την ψυχολογική αιτία των διάφορων ονείρων. Το αξιοθαύμαστο είναι ότι έπειτα από τόσους αιώνες, οι θεωρίες τους εξακολουθούν να θεωρούνται αξιοσημείωτες και τελείως όμοιες με τις θεωρίες των σύγχρονων ψυχαναλυτών.Ο αρχαίος φιλόσοφος Αριστοτέλης συνήθιζε να χλευάζει τους συμπολίτες του που πίστευαν στα διάφορα όνειρα. Παραδεχόταν, όμως, ότι ήταν άξια προσοχής και μελέτης για καθαρώς επιστημονικούς λόγους.Ο ίδιος, άλλωστε, ισχυριζόταν ότι κατά την ώρα του ύπνου, το πνεύμα είναι πιο ευαίσθητο στις ασήμαντες και μικρές εντυπώσεις απ’ ό,τι κατά τη διάρκεια της μέρας, όπου ένα σωρό εξωτερικές επιδράσεις συντελούν στο να διασπούν την προσοχή του.Ο Αριστοτέλης προσπάθησε να δώσει μια απλή εξήγηση στα προφητικά όνειρα. Φρονούσε πως τα πρώτα συμπτώματα μιας ασθένειας ή κάποιας άλλης μεταβολής στο ανθρώπινο σώμα είναι τις περισσότερες φορές μικρά και αδιόρατα, που μόνο το πνεύμα μας κατά τη διάρκεια του ύπνου, το οποίο αποκτά μια ιδιαίτερη υπερευαισθησία, είναι σε θέση να συλλάβει. Και κάπως έτσι δημιουργούνται τα προφητικά όνειρα.Αξίζει να σημειωθεί πως ακόμη και σήμερα η πλειονότητα των ψυχαναλυτών συμφωνούν με τον Αριστοτέλη.Η κατωτέρω περίπτωση ενός ασθενούς του διάσημου Άγγλου ψυχιάτρου, του James Arthur Hadfield, αποτελεί μια έμπρακτη απόδειξη της θεωρίας του Αριστοτέλη.Κάποιος πελάτης του, λοιπόν, έβλεπε συνέχεια το ίδιο όνειρο. Ότι δηλαδή ξαφνικά παρέλυε το χέρι του και το στόμα του. Και πράγματι, μερικούς μήνες αργότερα, αφότου είδε για πρώτη φορά αυτό “το προφητικό όνειρο”, παρέλυσε μερικώς στο αριστερό του χέρι και στο στόμα. Μια λεπτομερής ιατρική εξέταση απέδειξε ότι η παράλυση αυτή οφειλόταν σε αρτηριακό σπασμό, που προκλήθηκε από κληρονομική σύφιλη, την οποία ούτε και υποψιαζόταν.Αυτό, επομένως, που για πολλούς θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν προφητικό όνειρο δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η απλή εξήγηση που έδωσε ο μέγας Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης πριν από 2.000 χρόνια περίπου.Ο περίφημος ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Carl Gustav Jung μας δίνει ένα μακάβριο παράδειγμα των διάφορων κρυμμένων τάσεων του ανθρώπου, που εκδηλώνονται μόνο κατά την ώρα του ύπνου.Ο Jung είχε κάποιον φίλο, ο οποίος ήταν ενθουσιώδης ερασιτέχνης ορειβάτης. Ο φίλος του αυτός είδε κάποτε ένα όνειρο. Ανέβαινε μια κορυφή των Άλπεων με σύμμαχο έναν ιδεώδη καιρό για ορειβασία. Κι ενώ πλησίαζε στην κορυφή, αισθάνθηκε ξαφνικά το αλλόκοτο συναίσθημα ότι θα μπορούσε να συνεχίσει την αναρρίχησή του και μέσα στο διάστημα.Και πράγματι, μόλις εγκατέλειψε την κορυφή, διαπίστωσε ότι μπορούσε να προχωράει βαθιά στο διάστημα. Και συνέχιζε την πορεία του, έως ότου ξύπνησε εκστατικός από το παράξενο αυτό όνειρο.Όταν ο Jung άκουσε το όνειρο αυτό από τα χείλη του φίλου του, του συνέστησε να εγκαταλείψει την ορειβασία ή να έχει πάντοτε μαζί του κάποιον πεπειραμένο οδηγό. Ο φίλος του, όμως, γέλασε με αυτή τη συμβουλή.Δυστυχώς, λίγους μήνες αργότερα, σκοτώθηκε πέφτοντας από μια βουνοκορφή των Άλπεων. Σύμφωνα δε με τη μαρτυρία του οδηγού του, ο άτυχος ορειβάτης έπεσε εντελώς ξαφνικά στο κενό, ενώ για μια στιγμή φαινόταν ότι ετοιμαζόταν να περπατήσει στο διάστημα.Η ερμηνεία του Jung ήταν ότι ο φίλος του έκρυβε μια κρυφή αυτοκτονική τάση, η οποία αργά ή γρήγορα θα έθετε τη ζωή του σε κίνδυνο.Παρόλα αυτά, όμως, η επιστήμη αναγκάζεται να παραδεχτεί την ύπαρξη ορισμένων προφητικών ονείρων, όπως αυτά που προλέγουν τον θάνατο ή την καταστροφή και υπάγονται στη μεταφυσική και την παραψυχολογία.Στις 11 Απριλίου του 1865, το απόγευμα, τρεις μόλις μέρες πριν από τη δολοφονία του Προέδρου Λίνκολν, η σύζυγός του είχε προσκαλέσει μερικούς φίλους στον Λευκό Οίκο.Αν και ήταν ένα χαρμόσυνο απόγευμα, αφού ο αμερικανικός εμφύλιος όδευε προς το τέλος του, εν τούτοις ο Πρόεδρος έδειχνε δυστυχισμένος. Όταν η σύζυγός του τον ρώτησε να μάθει γιατί ήταν κακοδιάθετος, εκείνος της απάντησε πως αιτία της άσχημης ψυχολογικής του κατάστασης ήταν ένα όνειρο που είχε δει λίγες μέρες πριν.Είχε ονειρευθεί, λοιπόν, ότι είχε ξυπνήσει απότομα από τον ήχο κάποιου θρήνου που κατέφτανε από κάπου κοντά. Σηκώθηκε τότε και προχώρησε ανάμεσα στα άδεια, αλλά κατάφωτα δωμάτια του Λευκού Οίκου, προσπαθώντας να εντοπίσει την πηγή του ανεξήγητου αυτού θρήνου.Πλησιάζοντας κατόπιν στην ανατολική πτέρυγα, ανακάλυψε μια τραγική σκηνή. Είδε ένα φέρετρο περιστοιχισμένο από την επίσημη προεδρική φρουρά.-Ποιος πέθανε στον Λευκό Οίκο; ρώτησε ο Λίνκολν κάποιον από τους φρουρούς.-Ο Πρόεδρος… Τον δολοφόνησαν, αποκρίθηκε ο φρουρός.Οι επιστήμονες διχάστηκαν για το όνειρο αυτό του Αμερικανού Προέδρου. Αλλά δεν ήταν λίγοι αυτοί που υποστήριξαν ότι επρόκειτο καταφανώς για προφητικό όνειρο. Άλλοι, πάντως, εξήγησαν πως ήταν κάτι σχετικά αναμενόμενο, αφού ο Λίνκολν είχε συχνά δεχτεί απειλές κατά της ζωής του.Εν κατακλείδι, τα όνειρα είναι η έκφραση των κρυφών επιθυμιών και αισθημάτων μας, τα οποία βρίσκουν διέξοδο κατά την ώρα του ύπνου μας, όταν η επίδραση των διάφορων εξωτερικών παραγόντων και ερεθισμάτων ατονεί κι έτσι βρισκόμαστε πιο κοντά στον αληθινό εαυτό μας.Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, στις 02/07/1980…
