Στο άκουσμα της λέξης «κουνούπια» οι πιο πολλοί σκεφτόμαστε έναν ενοχλητικό θόρυβο είτε ενώ κοιμόμαστε είτε μέσα στην υπόλοιπη μέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδη των κουνουπιών που είναι καταγεγραμμένα στην Ελλάδα είναι περίπου 60. Από αυτά ελάχιστα (<10 είδη) αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία (κουνούπια-διαβιβαστές). Όμως, ποιες είναι οι κυριότερες ασθένειες που εντοπίζονται στην Ελλάδα και σχετίζονται με τα κουνούπια; Ποια μέτρα μπορεί να λάβει ο πολίτης για να προστατευτεί από το τσίμπημα τους;

Ιός του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ) στην Ελλάδα

Ο Ιός του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ) είναι μια ζωονόσος, που κυκλοφορεί κυρίως μεταξύ πτηνών και κουνουπιών. Τα πτηνά αποτελούν τη φυσική δεξαμενή του ιού, ενώ τα κουνούπια (ιδίως του γένους Culex) μολύνονται, όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά και, στη συνέχεια, μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλα πτηνά ή τυχαία σε ανθρώπους και άλογα. Ο άνθρωπος δε μεταδίδει τον ιό περαιτέρω και θεωρείται «αδιέξοδος ξενιστής».

Στην Ελλάδα, ο ιός εμφανίστηκε το 2010 και έκτοτε καταγράφονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο, κυρίως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική, αλλά ένα μικρό ποσοστό μπορεί να εμφανίσει σοβαρή νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Η πρόληψη βασίζεται στην αποφυγή των τσιμπημάτων κουνουπιών και στον έλεγχο των πληθυσμών τους από τις αρμόδιες αρχές. Ο ΕΟΔΥ επιτηρεί την επιδημιολογική εικόνα και παρεμβαίνει με ενημερώσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και του κοινού συστηματικά.

Ελονοσία στην Ελλάδα

Η ελονοσία είναι μια παρασιτική νόσος που μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος του κουνουπιού Anopheles. Η νόσος δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα, αλλά εισάγεται από μολυσμένα άτομα, που προσβλήθηκαν σε χώρα του εξωτερικού (ενδημικές χώρες). Τα κουνούπια του γένους Anopheles μπορούν να τσιμπήσουν ένα μολυσμένο άτομο και να μεταδώσουν την ελονοσία σ’ άλλους ανθρώπους (που δεν ταξίδεψαν) προκαλώντας τοπική μετάδοση.

Στην Ελλάδα η ελονοσία εξαλείφθηκε ή εκριζώθηκε το 1974, εφαρμόζοντας ένα εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης για πολλές δεκαετίες (1946-1960). Έκτοτε καταγράφονται μόνο εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας. Ωστόσο, από το 2009 καταγράφονται κυρίως σποραδικά κρούσματα τοπικής μετάδοσης με εξαίρεση τα έτη 2011-2012 όπου καταγράφηκαν συρροές.

Η πρόληψη περιλαμβάνει επιτήρηση των ευάλωτων πληθυσμών, έγκαιρη διάγνωση και καταπολέμηση των κουνουπιών. Ο ΕΟΔΥ εφαρμόζει συστηματικά σχέδια δράσης για την αποτροπή της επανεγκατάστασης της νόσου στη χώρα.

Κυριότερα ατομικά μέτρα προστασίας

-Το βασικότερο μέτρο είναι ο περιορισμός ή εξάλειψη στάσιμου νερού γύρω από τις κατοικίες μας. Οποιαδήποτε ποσότητα νερού, μικρή ή μεγάλη είναι δυνατόν να γίνει εστία αναπαραγωγής των κουνουπιών.

-Τοποθέτηση σίτας σε παράθυρα και άλλα ανοίγματα. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός εμποδίζει τα κουνούπια (και άλλα έντομα) να εισέλθουν στο εσωτερικό του σπιτιού μας.

-Χρήση εγκεκριμένων εντομοαπωθητικών (έγκριση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων-ΥπΑΑΤ). Η σωστή χρήση τους μας προστατεύει από δήγματα αιμομυζητικών εντόμων.

-Χρήση κλιματιστικών ή ανεμιστήρων. Γενικότερα ο αέρας εμποδίζει τα έντομα να είναι δραστήρια.