Αποτελεί το μοναδικό όρθιο ελληνιστικό μνημείο της Θεσσαλονίκης… Κατάφερε να επιβιώσει στα Βυζαντινά χρόνια, το σεβάστηκαν οι Τούρκοι, που απέδιδαν υπερφυσικές ιδιότητες στους αρχαίους κίονες, ενώ συνδέθηκε με το θρύλο των φιδιών που ξεπηδούν από μέσα του. Ωστόσο σήμερα είναι ξεχασμένο και σε καμία περίπτωση δεν έχει την προσοχή που του αξίζει.

Οι περισσότεροι δε θα έχετε ακούσει ποτέ για την ιστορία του, ακόμη κι αν μένετε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Άλλοι πάλι, μπορεί να περνάτε καθημερινά από μπροστά του (έξω από τα γραφεία και τον υποσταθμό της ΔΕΗ, στην Αγίου Δημητρίου) και να μην το έχετε καν προσέξει, ενώ αρκετοί θα αναρωτηθήκατε τι κάνει αυτή η στήλη, ύψους 3,5 μέτρων, στη μέση του πεζοδρομίου.

Θα μπορούσε να είναι η μια πλευρά της ιστορίας, γιατί η άλλη, η πραγματική, είναι εντελώς διαφορετική και ιδιαίτερα μυστηριώδης. Αναφερόμαστε, στη Στήλη των Οφεων, ή στήλη της Σχιστής Πέτρας, ή Γιλάν Μερμέρ. Στο σημείο που προαναφέραμε, αυτό το ελληνιστικό μνημείο δεν έχει τη λάμψη που θα του άρμοζε βάση της ιστορίας του.

Τι είναι αυτή η στήλη

Πρόκειται για ένα μαρμάρινο βάθρο που μέχρι τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 ήταν ενταγμένο σε μια πλατεία γνωστή ως πλατεία Οφεων, εξαιτίας του αρχαίου αυτού μνημείου, το οποίο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έφερε την ονομασία «Μάρμαρο του Φιδιού» (Yılan Mermer).

Σύμφωνα με κάποια λαϊκή δοξασία, ένας δαίμων, με τη μορφή φιδιού, κατοικούσε στο μνημείο. Μια σειρά από φωτογραφικές λήψεις, κυρίως των αρχών του 20ού αιώνα, το δείχνουν να υψώνεται μεγαλοπρεπές πάνω σε υψηλό βαθμιδωτό κρηπίδωμα.

Το 1975, με αφορμή τη διαπλάτυνση της οδού Αγ. Δημητρίου διενεργήθηκε από την αρχαιολογική υπηρεσία ανασκαφική έρευνα που αποκάλυψε ολόκληρο το βαθμιδωτό κρηπίδωμα, μαζί με το οποίο το βάθρο έφτανε σχεδόν τα 6 μ.. Μετά τη λεπτομερή σχεδιαστική του αποτύπωση, το βάθρο μετακινήθηκε κατά 5 μ. προς βορρά, προκειμένου να απελευθερωθεί το οδόστρωμα της οδού.
Έκτοτε, στέκει επάνω στο νέο πεζοδρόμιο, μπροστά στον τοίχο του υποσταθμού της ΔΕΗ και έχοντας στερηθεί τη βαθμιδωτή κρηπίδα και την περίοπτη θέση του.

Οπως αναφέρουν οι ιστορικοί, επάνω στο ψηλόλιγνο κυματιοφόρο βάθρο εδράζεται η βάση ενός κίονα, ο οποίος θα στήριζε ανδριάντα. Το σύνολο της κατασκευής μαζί με το άγαλμα θα έφτανε τα 15 – 16 μ., περίπου. Επρόκειτο δηλαδή για μνημείο μιας κατηγορίας, πολυάριθμα παραδείγματα της οποίας μας είναι γνωστά από την Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται για ανδριάντες αυτοκρατόρων που ήταν ιδρυμένοι επάνω σε κίονες ύψους 20 έως και 50 μ.. Δέσποζαν σε πλατείες ή οδικούς άξονες και σημάδευαν οπτικά τις συνοικίες της πόλης, ενώ ταυτόχρονα αποτελούσαν σύμβολα της εξουσίας του κάθε νέου ηγεμόνα.

Οι πιο σύγχρονες χρήσεις του

Τη στήλη αυτή, οι Τούρκοι τη χρησιμοποιούσαν ως κολώνα για το φωτισμό της περιοχής και ανάλογα την εποχή, τοποθετώντας λαδοφάναρο, λάμπα φωταερίου και ηλεκτρικό φως. Σε παλαιότερες φωτογραφίες στην άκρη του βάθρου υπήρχε δημόσια κρήνη και γούρνα για να δροσίζονται περαστικοί και υποζύγια.

Αλλά και πιο πρόσφατα, ο ΟΤΕ τη χρησιμοποιούσε ως τηλεφωνική κολώνα, ενώ οι οπαδοί των κομμάτων και των ομάδων αφήνουν πάνω της συχνά την υπογραφή τους.
Θα άξιζε να σταθείτε για λίγο, περνώντας από το σημείο, να το προσέξετε περισσότερο και να μάθετε για την ιστορία του.