του αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη

Η μέριμνα της Εκκλησίας δεν σταματά σε θέματα Πίστεως που προσεγγίζονται  μόνο ως θεωρητικές αλήθειες, αλλά αφορά στους τρόπους με τους οποίους τα δόγματα θα γίνουν βιωμένες αλήθειες στην καθημερινή ζωή.

Μέσα στην ζωή των ανθρώπων προκύπτουν ζητήματα πού,  ή υπήρχαν από παλαιότερα και εμφανίζονται με καινούργια μορφή ή είναι πρωτοεμφανιζόμενα. Για όλα αυτά η Εκκλησία έχει λόγο και συχνά καλείται να τον εκφράσει για να διαφωτίσει όλους όσοι την σέβονται και ακολουθούν την διδασκαλία της, ή απλώς ενδιαφέρονται να την ξέρουν γνωσιολογικά.

Ένα ζήτημα από αυτά, για το οποίο  οι νέοι κυρίως άνθρωποι ζητούν απαντήσεις, είναι το θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Πρόκειται για θέμα σύνθετο από το οποίο δημιουργούνται πολλοί προβληματισμοί πού αφορούν στα πρόσωπα, στις μεταξύ τους σχέσεις, στην οικογένεια, αλλά και γενικότερα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Θα γίνει μια σύντομη αναφορά περί του θέματος

Είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής πού οδηγεί τους ανθρώπους σε μια εσωτερική σύγχυση με βασικό γνώμονα τον εγωκεντρισμό και τον υλικό ευδαιμονισμό. Ο σύγχρονος άνθρωπος, και ειδικά ο νέος, τα θέλει όλα και με το λιγότερο κόστος. Συχνά αποφασίζει ή πολύ αργά ή πολύ γρήγορα. Θέλει να σπουδάσει, να προχωρήσει στα επαγγελματικά του, να αναγνωριστεί κοινωνικά και όταν αυτό θεωρεί ότι  το καταφέρνει έχει «ξεχάσει» ότι θέλει να κάνει και οικογένεια. Έτσι, σε μια μεγαλύτερη ηλικία, επιθυμεί να τεκνοποιήσει,  αλλά πλέον αυτό είναι δύσκολο. Αυτή η πορεία σκέψης και ζωής απαντά στην πλειονότητα των νέων ανθρώπων στις μέρες μας. Έτσι, κάπου εκεί, προκύπτει το ζήτημα της εξωσωματικής γονιμοποίησης ως λύση.

Όταν σήμερα στην ιατρική επιστήμη μιλάμε για εξωσωματική γονιμοποίηση, μιλάμε για μία ιδέα, αλλά ταυτόχρονα και για πολλές και διαφορετικές παραμέτρους. Ως ορισμό πάντως μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για την εκτός του σώματος της γυναίκας γονιμοποίηση ωαρίων. Σε άλλες περιπτώσεις έχουμε μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων στην ίδια την μητέρα, ενώ σε άλλες σε άλλη γυναίκα. Πρόκειται πάντως για «συνένωση εργαστηρίου».

Οι περιπτώσεις εξωσωματικής γονιμοποίησης, όπως προείπαμε, ποικίλουν και υπάρχουν ιατρικά εγχειρίδια πού κάνουν εκτενή αναφορά περί αυτών. Όμως χωρίς την χρήση όρων της ιατρικής επιστήμης αλλά με απλότητα, μπορούμε να πούμε  πού έχει φθάσει η δυνατότητα των σημερινών επιστημονικών δυνατοτήτων. Έτσι, σήμερα, μιλούμε για «κατάψυξη εμβρύων», για «παρένθετη μητέρα», για «άχρηστα» γονιμοποιημένα ωάρια λόγω πολλαπλής κύησης και για τόσα άλλα, που δημιουργούν μύρια κοινωνικά, ψυχικά και ηθικά διλλήματα.

Για όλα αυτά τι λέει η Εκκλησία;

Η Εκκλησία νοιάζεται για όλα αυτά και μάλιστα επίσημα, διά της Ιεράς Συνόδου, ασχολείται με μεγάλο ενδιαφέρον περί των θεμάτων αυτών. Το πρώτο πού έχει εξαγγείλει είναι ότι η οικογένεια και η συζυγία είναι ιεροί θεσμοί, τους οποίους οφείλουμε να τονίζουμε, να ενισχύουμε και να καλλιεργούμε με κάθε τρόπο. Ειδικά για την εξωσωματική γονιμοποίηση η Εκκλησία επίσημα έχει δια εγκυκλίων σημειωμάτων της αναφέρει ότι δημιουργία ανθρώπινης ύπαρξης έχουμε με την σύλληψη του ανθρώπου, εκφράζοντας έτσι την Πατερική προσέγγιση, αλλά και την πεποίθηση των συγχρόνων επιφανών εμβρυολόγων, γενετιστών και καθηγητών της Ιατρικής. Λαμβάνοντας το παράδειγμα του Χριστού, όπου την ημέρα του Ευαγγελισμού, η Θεοτόκος τον συλλαμβάνει στα σπλάχνα της,  κατανοούμε ότι το ίδιο ισχύει σε κάθε άνθρωπο. Η ημέρα της σύλληψης είναι και ημέρα της ύπαρξης, της δημιουργίας. Αυτό τονίζεται ιδιαιτέρως γιατί με τις διάφορες μεθόδους  εξωσωματικής ενώ «δημιουργείται» ένας άνθρωπος καταστρέφονται και χάνονται άλλες ψυχές. Εδώ πρέπει να σταθούμε, γιατί φαίνεται ότι η φυσική επιθυμία να αποκτήσει κάποιος παιδί τον οδηγεί σε οποιαδήποτε λύση προκειμένου να πετύχει αυτόν τον σκοπό, μην λογαριάζοντας τα αρνητικά του εγχειρήματος, ούτε καν και το ζήτημα της πιθανής απώλειας κάποιας άλλης ζωής. Παρόμοιο είναι και το ζήτημα της προτίμησης φύλλου ή χαρακτηριστικών του εμβρύου, απαιτήσεις πού δηλώνουν το ύψος του εγωισμού και του παραλογισμού. Σε όλη αυτήν την προσέγγιση απουσιάζει παντελώς ο Θεός, το θέλημά Του, για το σοβαρό αυτό θέμα. Ορισμένοι βέβαια που έχουν κάποια πνευματική ζωή ερωτούν τον πνευματικό τους πατέρα, ο οποίος όμως χρειάζεται και οφείλει να είναι ιδιαιτέρως ενημερωμένος για το θέμα. Να συμβουλεύει ορθά και μάλλον να καλλιεργεί την εμπιστοσύνη στο Θεό, πού είναι ο χορηγός της ζωής, χωρίς φυσικά να αποκλείει την επιστήμη, εντός των ορίων που δεν δημιουργούνται πνευματικές ζημιές. Πριν κλείσουμε την παράγραφο αυτή να σημειώσουμε ότι μια σημαντική λύση  στην αδυναμία απόκτησης τέκνου είναι η υιοθεσία. Πρόκειται για μέγιστη και θεάρεστη πράξη.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση παρέχει την δυνατότητα απόκτησης τέκνων σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια,  σε άγαμες μητέρες, γονιμοποίηση με σπέρμα αποθανόντος συζύγου, υπερήλικων μητέρων κ.α. πού οδηγεί σε δρόμους μάλλον  άγνωστους και επικίνδυνους, σε αχαρτογράφητη πνευματική περιοχή. Η Εκκλησία στέκεται με σοβαρότητα και σοφία σε όλα τα θέματα και στα θέματα αυτά και μέσω της ζωής της, των Μυστηρίων της οδηγεί στην ιερότητα του ανθρωπίνου προσώπου και των ανθρωπίνων σχέσεων. Διδάσκει ότι η δημιουργία ανθρώπου είναι συνδημιουργία  ανθρώπου και Θεού. Έτσι τον κάθε άνθρωπο τον βλέπουμε και τον αντιμετωπίζουμε ως μοναδικό άνθρωπο, ως ανεπανάληπτη ύπαρξη.  Τον σεβόμαστε από την στιγμή της σύλληψής του μέχρι την στιγμή της αναχώρησής του από τον παρόντα κόσμο.

Το θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι ένα δύσκολο θέμα για το οποίο η Εκκλησία και οι ποιμένες της ενδιαφέρονται και προσπαθούν να το βλέπουν από μέσα με ενδιαφέρον, αλλά και απέξω με σύνεση, φωτισμό και νηφαλιότητα. Το σοβαρό αυτό θέμα αφορά στο πώς γενικότερα βλέπει και προσεγγίζει ο άνθρωπος τον Θεό του, τον εαυτό του και τον διπλανό του. Έτσι γίνεται κατανοητό και πόσο σημαντική είναι η σωστή αντιμετώπισή του.

Για περισσότερα περί του θέματος, σημαντική, ευσύνοπτη και ενδιαφέρουσα μελέτη κυκλοφόρησε προσφάτως ο Αρχιμ. Ειρηναίος Λαφτσής, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως. Σε αυτήν ο λόγιος κληρικός αναπτύσσει το θέμα επαρκώς και με σαφήνεια καταγράφει τις θέσεις τόσο της επιστήμης, όσο και της Ορθόδοξης Εκκλησίας.