Το ρωμαϊκό δωδεκάεδρο είναι μια μικρό και κούφιο αντικείμενο από μπρούντζο και -πιο σπάνια- από πέτρα.
Το σχήμα του αποτελείται από δώδεκα επίπεδες επιφάνειες, σε σχήμα πεντάγωνου και με μια κυκλική οπή στο μέσο τους η κάθε μια. Όλες οι πλευρές συνδέονται σε ένα κοίλο κέντρο. Κάθε γωνιά του πενταγώνου διακοσμείται με μικρά σβωλάκια. Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 4 έως 11 εκατοστά. Χρονολογείται κάπου στο 200 π.Χ..
Πάνω από 100 τέτοια αντικείμενα έχουν βρεθεί σε διάφορες ευρωπαϊκές περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, σε χώρες όπως, Βρετανία, Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Αυστρία, Ελβετία και Ουγγαρία.
Μιας και δεν έχουν βρεθεί αφηγήσεις που να τα αναφέρουν, ο σκοπός τους παραμένει μυστήριο που έχει μπερδέψει τους αρχαιολόγους από την πρώτη ανακάλυψή τους. Όλα αυτά τα χρόνια, έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες, προσπαθώντας να διευκρινίσουν τη χρήση τους.
Μνημείο στην γερμανική πόλη Σάαρλαντ
Άλλοι πιθανολογούν ότι ήταν κηροπήγια (βρέθηκε κερί σε ένα απ’ αυτά), άλλοι ζαρντινιέρες, κάποιοι ότι ήταν κάποιο διακοσμητικό, ή μαντικές συσκευές, ρόπαλο, παιχνίδι για παιδιά, ζάρια ή συσκευή μέτρησης (συγκεκριμένα στα πεδία των μαχών).
Ωστόσο, η πιο ευρέως διαδεδομένη θεωρία είναι ότι ήταν θρησκευτικά αντικείμενα, με βάση το γεγονός ότι τα περισσότερα από αυτά έχουν βρεθεί σε Γαλλο-ρωμαϊκά μνημεία -ένα τέτοιο βρέθηκε στον τάφο μιας γυναίκας. και όμως, ακόμη δεν έχει δοθεί κάποια ικανοποιητική εξήγηση.
Παιχνίδι των λεγεωνάριων;
Μια άλλη εικασία είναι ότι τα δωδεκάεδρα ήταν θρησκευτικά αντικείμενα των Καληδόνιων ιερέων στη Βρετανία.
Αλλά και για αυτή την ερμηνεία δεν υπάρχουν καταγραφές σε γραπτά κείμενα. Θα μπορούσε να είναι ένα παιχνίδι των λεγεωνάριων κατά την διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Οι υποστηρικτές αυτής της εκδοχής ισχυρίζονται ότι στόχος του παιχνιδιού ήταν οι παίκτες να πετύχουν τις τρύπες με πέτρες.
Ίσως να μην μάθουμε ποτέ την ακριβή χρήση αυτών των ρωμαϊκών αντικειμένων
