Γύρω από την ύπαρξη ή όχι της θρυλικής πόλης Zazzua (σημερινή πόλη της Zaria), υπάρχουν διάφορες ιστορίες. Τι όμως ισχύει πραγματικά για την πατριαρχική αυτή αφρικανική κοινωνία του 16ου αιώνα;
Παρότι οι ιστορικές πηγές είναι αντικρουόμενες, τα τείχη και τα ερείπια που υπάρχουν στην περιοχή και χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα, καταμαρτυρούν πως στην περιοχή υπήρχε πράγματι ένα Βασίλειο, πέρα από τις μυθολογικές διαστάσεις που μπορεί να πήρε.
Μυθολογικές προεκτάσεις υπάρχουν και για τη ζωή της Amina, της βασίλισσας του Zazzua, η οποία φέρεται να γεννήθηκε 1533, όντας παιδί του βασιλιά Nikatau και της βασίλισσας Bakwa Turunku, μέλη της φυλής Hausa που επιβιώνει ακόμη στη Zaria και στη βόρεια Νιγηρία.
Η βασίλισσα φέρεται ακόμη να είχε έναν αδερφό, τον Karama και μια αδερφή, τη Zaria, από την οποία οι Βρετανοί βάφτισαν με το ίδιο όνομα και την πόλη, όταν την κατέλαβαν, για να τιμήσουν τη μνήμη της.
Η Amina ορίστηκε ως διάδοχος του θρόνου στα 16 της χρόνια από τη μητέρα της, και σύμφωνα με τις προφορικές παραδόσεις που διασώζονται στη χώρα, ζούσε με 40 σκλάβες. Σε αυτές τις προφορικές παραδόσεις βασίζεται και η ιστορία της. Η βασιλική της "προίκα" την έκανε επιθυμητή για πολλούς μνηστήρες της εποχής της. Όλοι τους της προσέφεραν δώρα, σκλάβους, ρούχα, όμως εκείνη απέρριπτε όλες τις προτάσεις.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Karama (1566-1576), εκείνη ανέλαβε να συγκυβερνήσει μαζί του και ηγήθηκε τεσσάρων στρατιωτικών εκστρατειών, όπου πολέμησε δίπλα στους άνδρες της εποχής. Έτσι, διορίστηκε αρχιστράτηγος, ηγέτιδα του στρατού του βασιλείου της, ενώ μετά τον θάνατο του αδερφού της το 1576, ανέλαβε και επίσημα τον θρόνο περί τα 43 της χρόνια.
Κατά τη διακυβέρνησή της, φέρεται να ήταν πολεμοχαρής, αυξάνοντας το στράτευμά της και κυριαρχώντας έναντι των γειτονικών εδαφών, πολλαπλασιάζοντας τα εδάφη που ήταν υπό τον έλεγχό της. Αυτές οι στρατιωτικές κατακτήσεις οδήγησαν σε μεγάλο πλούτο για το βασίλειο, καθώς άνοιξαν περισσότερες εμπορικές διαδρομές, ενώ οι κατακτημένες περιοχές έπρεπε να αποτίσουν βαρύτατο φόρο προς τον κατακτητή.
Κυβέρνησε 34 χρόνια και κατά την ηγεμονία της απαρνήθηκε την ιδέα του γάμου. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, για να ικανοποιεί τις ερωτικές της επιθυμίες, επέλεγε εραστές από τις περιοχές απ' όπου περνούσε, έκανε έρωτα μαζί τους και το επόμενο πρωινό διέταζε τον αποκεφαλισμό τους. Συνήθως επέλεγε άνδρα από τον εκάστοτε εχθρό της.
Η Amina πιστεύεται πως έχτιζε τείχη γύρω από τις κατακτήσεις της, που έγιναν γνωστοί ως "οι τοίχοι της Amina". Τα περισσότερα τείχη καταστράφηκαν μετά το 1904, όταν οι Βρετανοί κατέκτησαν τα εδάφη του Zazzau.
Η Amina πέθανε το 1610 σε μάχη, μετά από 34 χρόνια ηγεμονίας στη Zazzua. Το όνομά της σήμερα έχει συνδεθεί με τη γυναικεία χειραφέτηση στην αφρικανική παράδοση. Στο Λάγος, στο Εθνικό Θέατρο Τεχνών, υπάρχει ένα άγαλμα αφιερωμένο σε εκείνη, ενώ πολλά σχολεία έχουν το όνομά της. Στη ποπ κουλτούρα, η ιστορία της Amina παρουσιάζεται στο πέμπτο επεισόδιο του Small Axe του Steve McQueen, όπου ο 12χρονος Kingsley Smith διαβάζει με υπερηφάνεια τα κατορθώματά της στην οικογένειά του.
Όπως σημείωσε ο Βρετανός ιστορικός Michael Crowder, μετά το θάνατο της Amina οι γυναίκες Hausa της περιοχής, έχασαν την επιρροή και τη δύναμη που είχαν στην κοινωνία τους. Μάλιστα, κατά τη διακυβέρνηση της Amina, οι γυναίκες της φυλής της έχαιραν σημαντικής αυτονομίας, ενώ είχαν καταλάβει πολλές διοικητικές θέσεις, σε μια κατά βάση πατριαρχική περιφέρεια.
Αξίζει να σημειωθεί πως από το 1808 και μετά στην περιοχή καθιερώθηκε ο ισλαμισμός, ενώ τα τελευταία χρόνια στην περιοχή ήταν έντονη η δράση της Μπόκο Χαράμ.
