Η μάχη της Κύπρου το 1974 κρίθηκε στο διήμερο 20-22 Ιουλίου, όταν οι ελληνικές δυνάμεις, απέτυχαν να εξαλείψουν το τουρκικό προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι της Κερύνειας.

Η αποτυχία αυτή ήταν συνάρτηση πολλών παραγόντων, αλλά βασικά είχε να κάνει με την ανεπάρκεια των διατιθέμενων για τον σκοπό μέσων. Βασικός πρωταγωνιστής στην προσπάθεια αυτή υπήρξε το 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού (ΜΚΤΠ).

Το 286 ΜΚΤΠ συγκροτήθηκε το 1965. Εφοδιάστηκε με ελαφρά θωρακισμένα, τροχοφόρα οχήματα BTR σοβιετικής κατασκευής. Το τάγμα συγκροτήθηκε με τρείς μηχανοκίνητους λόχους τυφεκιοφόρων, έναν λόχο υποστήριξης (βαρέων όπλων) και λόχο διοίκησης.

Ο λόχος υποστήριξης διέθετε διμοιρία όλμων (τέσσερις σωλήνες των 81 χλστ.), αντιαρματική διμοιρία με έξι ΠΑΟ των 106 χλστ. και ΠΑΟ των 57 χλστ. Το 1973 ο λόχος υποστήριξης διαλύθηκε

Το τάγμα διέθετε παλαιό οπλισμό και ήταν υπό-επανδρωμένο. Οι άνδρες έφεραν επαναληπτικά τυφέκια Lee- Enfield Mk.4 του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και παλιά υποπολυβόλα Sten.

Οι λόχοι δεν διέθεταν πολυβόλα, εκτός αυτών που ήταν τοποθετημένα στα οχήματα BTR. Κάθε διμοιρία διέθετε ένα οπλοπολυβόλο Bren και έναν όλμο των 60 χλστ. Κάθε λόχος διέθετε διμοιρία βαρέων όπλων με τρείς όλμους των 81 χλστ. ένα ΠΑΟ των 57 χλστ. και παλιά γερμανικά πολυβόλα MG 42 του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, των 7,92 χλστ.

Ο εφοδιασμός του τάγματος με πυρομαχικά αποτελούσε εφιάλτη για τον υπεύθυνο αξιωματικό, αφού όφειλε να τηρεί απόθεμα για τα σοβιετικά πολυβόλα SGMB Goryonov των 7,62χλστ. που υπήρχαν στα 19 οχήματα ΒTR-152 V1 που διέθετε το τάγμα, απόθεμα φυσιγγίων των 7,92 χλστ. για τα γερμανικά πολυβόλα, των 0.303 in. για τα τυφέκια Lee- Enfield και των 9 χλστ. για τα υποπολυβόλα Sten. Επίσης όφειλε να τηρεί απόθεμα για τα δύο είδη όλμων. Και όλα αυτά για μια μονάδα 300 ανδρών.

Κάθε λόχος τυφεκιοφόρων διέθετε έξι BTR-152. Τα σοβιετικά αυτά οχήματα δεν ήταν παρά τροχοφόρα οχήματα αναγνώρισης, ανοικτά στο άνω τμήμα τους. Είχαν αγοραστεί το 1965 και λόγω έλλειψης ανταλλακτικών, το 1974, η κατάστασή τους δεν ήταν καλή. 

Χάρη στις προσπάθειες του διοικητή του, αντισυνταγματάρχη Γεωργίου Μπούτου και στο φιλότιμο των ανδρών, κατέστη δυνατή η αξιοποίηση όλων των οχημάτων του τάγματος, στην κρίσιμη μέρα.

Κινούμενο προς το τουρκικό προγεφύρωμα, στις 20 Ιουλίου 1974, το τάγμα δέχτηκε επίθεση από την τουρκική αεροπορία και αποδεκατίστηκε. Τελικά έφτασαν έναντι του τουρκικού προγεφυρώματος μόλις έξι οχήματα με 100 περίπου άνδρες.

Εκεί ενώθηκαν με 40 άνδρες, που είχαν απομείνει υπό τα όπλα, του 316 Τάγματος Εθνοφυλακής και 46 άνδρες του 281 Τάγματος Πεζικού. Οι δυνάμεις αυτές σχημάτισαν συγκρότημα, υπό τον αντισυνταγματάρχη Μπούφα, ο οποίος διατάχθηκε να αντεπιτεθεί κατά των Τούρκων και να τους ρίξει στη θάλασσα, αν και διέθετε λιγότερους από 200 άνδρες.

Ήταν προφανές ότι η αποστολή αυτή δεν είχε καμία πιθανότητα επιτυχίας. Παρόλα αυτά, αξιωματικοί και στρατιώτες την ανέλαβαν! Αυτό ήταν και το μεγαλείο της, ότι δηλαδή βρέθηκαν 200 «τρελοί» Έλληνες να την εκτελέσουν. Η αντεπίθεση θα εκτελούνταν επί δύο, συγκλίνουσες κατευθύνσεις. Βόρεια θα ενεργούσε το 286 και νότια το 281 με σκοπό να ενωθούν στην ακτή Πεντεμίλι.

Το 286 κινήθηκε με ένα BTR-152 ως εμπροσθοφυλακή, το οποίο υποστήριζαν τα ΠΑΟ των 106 χλστ. Πίσω ακολουθούσαν τα υπόλοιπα BTR-152. O θόρυβος των κινητήρων των οχημάτων συνέγειρε τους Τούρκους οι οποίοι άρχισαν να βάλλουν με κάθε διαθέσιμο όπλο, στα τυφλά!

Οι τουρκικές τροχιοδεικτικές βολίδες καταδείκνυαν και τις θέσεις των τουρκικών όπλων, τα οποία ανέλαβαν να σιγήσουν τα ελληνικά ΠΑΟ. Οι ελληνικές δυνάμεις προωθήθηκαν ικανοποιητικά στον τομέα του 286.

Το προπορευόμενο BTR-152 μάλιστα κατάφερε να περάσει πίσω από τις τουρκικές γραμμές, αλλά υποχρεώθηκε να υποχωρήσει για να μην αποκοπεί. Στον τομέα επίθεσης του 281 αντίθετα η κατάσταση ήταν πιο δύσκολη.

Το τάγμα υποχρεώθηκε να προχωρήσει χωρίς υποστήριξη, δεχόμενο πυρά στα πλευρά του. Παρόλα αυτά πέτυχε να ενωθεί με το 286. Ένα ακόμα άλμα και η τύχη της Κύπρου θα ήταν διαφορετική. Όλα όμως τελείωσαν εκεί.

Η επίθεση σταμάτησε περί τις 04.00 όταν κατέστη εμφανές ότι δεν μπορούσε να επιτύχει, όταν τα ελάχιστα ελληνικά στρατεύματα είχαν εξαντληθεί – 200 άνδρες! Αν υπήρχε ένα πλήρες τάγμα στη διάθεση του Συγκροτήματος Μπούφα, τα πράγματα θα ήταν εντελώς διαφορετικά. Το αναμενόμενο στην περιοχή 366 Τάγμα Εθνοφυλακής δεν έφτασε ποτέ στην Κερύνεια.

Μετά την αποτυχία της νυκτερινής αντεπίθεσης, νωρίς το απόγευμα της 21ης Ιουλίου, αποφασίστηκε η εκτέλεση νέας αντεπίθεσης, με σκοπό τουλάχιστον την αγκίστρωση των τουρκικών δυνάμεων στα χείλη του επιτευχθέντος προγεφυρώματος.

H εκτέλεση επίθεσης στο φως της μέρας, υπό τα πυρά των τουρκικών αντιτορπιλικών και υπό την απόλυτη υπεροχή της τουρκικής αεροπορίας ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Παρόλα αυτά εκτελέστηκε!

Αυτή τη φορά το 286 σήκωσε το βάρος του αγώνα, καθώς το 281 είχε σχεδόν εξολοκλήρου διαλυθεί, μετά τις απώλειες που είχε υποστεί στη νυκτερινή επίθεση.

Η επιθετική δύναμη του 286 κινήθηκε σε δύο φάλαγγες με τους υπολοχαγούς Συλλιγάρδο και Φαντίδη επικεφαλής, αντίστοιχα, υποστηριζόμενες από την ακαταπόνητη διμοιρία των ΠΑΟ του ήρωα ανθυπολοχαγού Γεώργιου Κάλβαρη, ο οποίος αν και τραυματίας από το πρωί της προηγούμενης μέρας, παρέμεινε δίπλα στους άνδρες του.

Η επίθεση εξελίχθηκε άσχημα εξ αρχής. Τα κατευθυνόμενα αντιαρματικά βλήματα των Τούρκων άρχισαν να πλήττουν τα ΒTR-152. Μέσα σε μια κόλαση βλημάτων το 286 προσπάθησε να κινηθεί, αλλά δεν το κατόρθωσε. Εξάλλου οι Τούρκοι είχαν ήδη ενισχύσει τις δυνάμεις τους στο προγεφύρωμα και εκτέλεσαν με την σειρά τους αντεπίθεση.

Οι ελάχιστες ελληνικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να τους συγκρατήσουν. Σύντομα το μέτωπο έσπασε και οι Τούρκοι βρέθηκαν στα νώτα του 286, κυριεύοντας και τον σταθμό διοίκησης του αντισυνταγματάρχη Μπούφα. Η μάχη της Κερύνειας είχε χαθεί.