Την υπογραφή της για μείωση των συντάξεων ετοιμάζεται να βάλει η κυβέρνηση, υποχωρώντας στις απαιτήσεις του ΔΝΤ για να κλείσει τη συμφωνία με τους δανειστές. Αντί να αυξηθούν μετά το 2018, όπως υποσχόταν ο τέως υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, οι συντάξεις θα περικοπούν, ενδεχομένως και για όσους δεν έχουν διατηρήσει καν «προσωπική διαφορά»!
Το τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές συσκέψεις στη διαπραγμάτευση το περιγράφει ανάγλυφα Ευρωπαίος αξιωματούχος με άριστη γνώση των διαπραγματεύσεων μιλώντας στο «ΘΕΜΑ»: «Οι συνταξιούχοι θα πονέσουν και πάλι πολύ. Δεν εξαρτάται από εμάς. Το ΔΝΤ ζητάει πράγματα πέραν της συμφωνίας της κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους. Εμείς δεχόμαστε οι συντάξεις να μειωθούν από το 2020 και σταδιακά. Το ΔΝΤ, όμως, θέλει να κοπούν μια και έξω από το 2019. Το συνολικό πακέτο θα είναι πολύ-πολύ δύσκολο», τονίζει, κάνοντας για πρώτη φορά ίσως τόσο ανοιχτά λόγο για «φτωχοποίηση» των συνταξιούχων από τις απαιτήσεις του ΔΝΤ.
Η ίδια πηγή καταρρίπτει και τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης «για 1 ευρώ ελάφρυνσης για κάθε 1 ευρώ επιβάρυνσης». Σε αντίθεση με το αφήγημα περί «μηδενικής επιβάρυνσης» («net») μέτρων και αντίμετρων, Ευρωπαίος αξιωματούχος ξεκαθαρίζει ότι «αντίμετρα θα υπάρχουν μόνον αν ξεπεραστεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5%. Δεν έχει συμφωνηθεί να γίνονται ταυτόχρονα. Η ουδετερότητα, έτσι όπως την εννοεί η κυβέρνηση, δεν ισχύει, δηλαδή ότι βρέξει-χιονίσει αν ληφθούν μέτρα 3,6 δισ. για συντάξεις και αφορολόγητο, θα υπάρχουν 3,6 δισ. αντίμετρα». Αρα, αν τα νέα μέτρα φανούν αρκετά για να επιτευχθεί ο στόχος 3,5% και μόνο, χωρίς να τον ξεπεράσουν, τα αντίμετρα θα είναι μηδενικά!
Ξαφνική αγωνία για το 2017
Οπως αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» αρμόδια πηγή με άριστη γνώση των διαπραγματεύσεων, το γεγονός ότι το 2016 είχαμε ύφεση 1,1% του ΑΕΠ στο δ’ τρίμηνο (σε ετήσια βάση) εγείρει ξαφνικά ανησυχίες για την επίτευξη του στόχου το 2017, καθώς το σημείο εκκίνησης δεν είναι πια το ίδιο. Το θετικό momentum στο οποίο πόνταραν κυβέρνηση και ευρωπαϊκοί θεσμοί κλονίστηκε κυρίως εξαιτίας της βουτιάς στις επενδύσεις, λέει ο ίδιος παράγοντας. Εξηγεί δε ότι αν είχαν προχωρήσει πρότζεκτ όπως η παραχώρηση των 14 αεροδρομίων, από την πλευρά του υπουργού Μεταφορών και Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη, στη Fraport, θα είχαμε τόνωση των επενδύσεων σχεδόν κατά 1,2 δισ. ευρώ μόνο από το συγκεκριμένο παράδειγμα. «Θα κλείσουμε», λέει ο ίδιος, αλλά εκφράζει τον φόβο ότι η διαπραγμάτευση μπορεί να τραβήξει ως τον Μάιο στην περίπτωση που η κυβέρνηση θέλει να δραματοποιήσει την κατάσταση για μπορέσει να περάσει το πακέτο από τη Βουλή.
Τον Μάιο η συμφωνία
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», στα τέλη Απριλίου ή στις αρχές Μαΐου, όταν θα έχει επιστρέψει η Ντέλια Βελκουλέσκου στο «Χίλτον» (ενώ η Βουλή θα ψηφίζει συνεχώς νέα μέτρα), θα κλείσει η συνολική συμφωνία με το ΔΝΤ και τους Ευρωπαίους για το χρέος. Η κυβέρνηση κάνει ήδη τους υπολογισμούς της για έξοδο στις αγορές από τον Ιούλιο, αμέσως μετά την ένταξη της χώρας στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Το σχέδιο Τσίπρα για τη συνολική συμφωνία (global deal) θα γραφτεί με τους όρους που επιβάλλει το ΔΝΤ. Παρότι η ομάδα Χουλιαράκη – Κουτεντάκη ανάγκασε την εκπρόσωπο του Ταμείου να συνθηκολογήσει για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016, τα πράγματα άλλαξαν μετά τη διπλή γκάφα της κυβέρνησης για τον δείκτη υπολογισμού των συντάξεων που δεν υπάρχει και τα αρνητικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για την ανάπτυξη.
Γυρνάει έτσι μπούμερανγκ η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ να απομονώνει το ΔΝΤ και να αναβάλλει για το τέλος τη συζήτηση σχετικά με τις απαιτήσεις του, ενώ την ίδια στιγμή επιζητούσε διακαώς τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα προκειμένου να πιέζει τους Ευρωπαίους να δεχθούν ελάφρυνση του χρέους.
Τα επόμενα βήματα
Η κυβέρνηση κινείται με ορίζοντα 100 ημερών και ο οδικός της χάρτης για συμφωνία προβλέπει τα εξής επόμενα βήματα:
– Στις 20 Μαρτίου, στο Eurogroup, όλοι θα μιλάνε για «μεγαλύτερη πρόοδο», αλλά όχι ακόμα για συμφωνία. Συμφωνία (Staff Level Agreement) με τους Ευρωπαίους και με τις ευλογίες του ΔΝΤ φαίνεται να μπορεί να κλείσει, υπό ιδανικές συνθήκες, στο Eurogroup της 7ης Απριλίου στη Μάλτα.
– Στις 21 Απριλίου θα αποκρυσταλλωθεί η συμφωνία με το ΔΝΤ. Η ΕΛ.ΣΤΑΤ. και η Eurostat δίνουν το πράσινο φως για να μπει το Ταμείο στο πρόγραμμα.
– Στις 22-23 Απριλίου, στις εαρινές συνόδους του ΔΝΤ στην Ουάσινγκτον, θα συμφωνηθεί και η ελάφρυνση χρέους με τους Ευρωπαίους. Συγκεκριμένα: Η Eurostat θα ανακοινώσει στις 21 Απριλίου τα οριστικά αποτελέσματα του 2016 και θα πάνε για τότε τα ακανθώδη ζητήματα: δημοσιονομικά, ασφαλιστικά κ.λπ. «Τότε θα ασχοληθούμε σοβαρά με τους αριθμούς», λένε πηγές με γνώση της διαπραγμάτευσης. Ως τότε η πολιτική συζήτηση θα περιορίζεται στα Εργασιακά, στις ομαδικές απολύσεις, στις αποκρατικοποιήσεις, στα ενεργειακά, στο Μεσοπρόθεσμο του 2018 και τα ειδικά μισθολόγια.
– Η τελική συμφωνία φαίνεται πως θα κλείσει ως εξής: Τέλη Απριλίου θα συνεδριάσει το Δ.Σ. του ΔΝΤ για την Ελλάδα. Το «μεγάλο παζάρι» θα γίνει στις 22-23 Απριλίου, όπου ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και η Κριστίν Λαγκάρντ θα μετέχουν στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ.
Πληροφορίες από Ουάσινγκτον λένε ότι το Ταμείο είναι έτοιμο να κάνει τη στροφή τον Μάιο – έως τις 15 του μηνός. Στις 22 Μαΐου το Eurogroup θα επισφραγίσει τη συμφωνία. Τον Ιούνιο η ΕΚΤ θα μπορέσει να εγκρίνει την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση στοχεύοντας να βγει η χώρα στις αγορές αμέσως μετά, τον Ιούλιο. Ο ανάδοχος της έκδοσης των ομολόγων θα είναι η Rothschild.
Το ΔΝΤ, παρότι συνθηκολόγησε για το 2016, επιμένει ακόμα για μέτρα 2% του ΑΕΠ ή 3,6 δισ. ευρώ για την περίοδο από το 2019 και μετά. Ζητά εξοικονόμηση 1,8 δισ. ευρώ από τη μείωση του αφορολόγητου ορίου και άλλο 1,8 δισ. ευρώ από τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Εως και την τελευταία στιγμή πριν από την αναχώρησή τους, οι δανειστές αξίωναν την ακαριαία αφαίμαξη της προσωπικής διαφοράς το 2020, απορρίπτοντας την ελληνική πρόταση για σταδιακή περικοπή της σε βάθος 5 ετών -από το 2021 έως το 2025. Ωστόσο, παράγοντες της διαπραγμάτευσης εκτιμούν ότι οι δύο πλευρές μπορεί να συγκλίνουν κάπου στη μέση και να συμφωνήσουν σε μια 3ετή μεταβατική περίοδο, η οποία θα συνοδεύεται από σκληρές ρήτρες:
1) Να οριστεί το 2019 ως χρονική αφετηρία εφαρμογής των μέτρων και
2) Να επιτευχθούν οι στόχοι για τη μείωση των δαπανών και τα έσοδα, όπως θα περιγράφονται στην προνομοθέτηση των μέτρων.
Το παζάρι επικεντρώνεται στο ύψος της εξοικονόμησης, αν θα φτάνει δηλαδή στο 1% του ΑΕΠ (1,8 δισ.) ή χαμηλότερα (π.χ. 0,75% του ΑΕΠ ή 1,4 δισ. ευρώ).
Στο τραπέζι βρίσκεται και το ποσοστό περικοπής της προσωπικής διαφοράς (20%-50%) που μπορεί συμφωνηθεί. Βασική προϋπόθεση για κάθε σενάριο που «ποσοτικοποιείται» είναι να βγαίνει ο λογαριασμός. Για να προκύψει μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1,6 δισ. ευρώ καθαρά, η μείωση των συντάξεων, εφόσον το μέτρο αφορούσε όλες τις συντάξεις από το πρώτο ευρώ, θα είναι περίπου 6,7% κατά μέσο όρο. Ωστόσο, δεν εμφανίζουν όλες οι συντάξεις θετική προσωπική διαφορά. Από τις συνολικά 2,2 εκατομμύρια καταβαλλόμενες συντάξεις (πλην ΟΓΑ), που θα πρέπει να υπολογιστούν ξανά έως τον Σεπτέμβριο του 2017, προσωπική διαφορά εκτιμάται ότι θα προκύψει για 1,2 εκατομμύρια συντάξεις. Το συνολικό ύψος της προσωπικής διαφοράς υπολογίζεται στα 2,5 δισ. ευρώ.
Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει την περικοπή της προσωπικής διαφοράς στις κύριες συντάξεις άνω των 600-700 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η μέση σύνταξη αυτού του επιπέδου θα μειωθεί κατά περίπου 10%, ενώ η περικοπή θα αγγίξει το 30% στις συντάξεις άνω των 1.000-1.200 ευρώ.
Η ελληνική πλευρά εμμένει η μεταβατική περίοδος να αρχίσει από το 2020 ώστε οι περικοπές να έρθουν σταδιακά στους συνταξιούχους, προσδοκώντας να αντισταθμιστούν από τα «θετικά» αντίμετρα.
Απορρίφθηκαν τα αντίμετρα
Η τελευταία πρόταση Αχτσιόγλου που απορρίφθηκε προέβλεπε εξοικονόμηση 0,5% του ΑΕΠ (900 εκατ. ευρώ) από το πάγωμα της αναπροσαρμογής των συντάξεων μετά το 2018 και μόνον 0,5% (900 εκατ. ευρώ) από περικοπή της ποσοτικής διαφοράς. Αλλα μέτρα ελάφρυνσης που συζητήθηκαν αφορούν επιδόματα, π.χ. για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας και τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών. Επίσης συζητήθηκε η μείωση των εισφορών για τους μισθωτούς (το ποσοστό είχε αυξηθεί για εργοδότες και εργαζόμενους το 2015), αλλά και η μείωση της εισφοράς υπέρ ΕΟΠΥΥ (6%) για τους συνταξιούχους.
Οι αντισταθμιστικές ελαφρύνσεις όμως που πρότεινε η κυβέρνηση απορρίφθηκαν επειδή οι δανειστές θέλουν να κυριαρχεί ο αναπτυξιακός χαρακτήρας, ενώ η ελληνική πλευρά προκρίνει μέτρα με κοινωνική χροιά…
Στα αντίμετρα εντάσσεται και η πρόταση της κυβέρνησης για πρόγραμμα-μαμούθ δημιουργίας 300.000 νέων θέσεων εργασίας με δανειοδότηση από την Παγκόσμια Τράπεζα, για το οποίο επίσης οι θεσμοί υπέβαλαν ενστάσεις.
Πόσα χάνουμε
Η κυβέρνηση, όπως όλα δείχνουν, θα αρκεστεί και πάλι να υποστηρίξει ότι προστατεύει τα χαμηλά (ή πάρα πολύ χαμηλά εισοδήματα), καθώς όλοι οι συνταξιούχοι πάνω από 600 ευρώ θα υποστούν τριπλό χτύπημα: με τη μείωση του αφορολόγητου, την περικοπή των συντάξεων και την απουσία ελαφρυντικών μέτρων.
Επιπλέον, το ΔΝΤ έχει θέσει στο τραπέζι, εκτός από την περικοπή της προσωρινής διαφοράς, και τη μείωση της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ, την οποία θεωρεί γενναιόδωρη σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Εργασιακός μεσαίωνας
Στο μέτωπο των Εργασιακών οι δανειστές δεν έκαναν ούτε βήμα πίσω, απαιτώντας να εφαρμοστεί όλο το πακέτο των μέτρων ομαδικές απολύσεις, ανταπεργία, συνδικαλιστικός νόμος, καθορισμός κατώτατου μισθού από την κυβέρνηση, υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας έναντι των κλαδικών. Την ίδια ώρα έκλεισαν ερμητικά κάθε παράθυρο για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, αίτημα που αποτελούσε σημαία για Κατρούγκαλο – Αχτσιόγλου. Οι δανειστές θεωρούν κόκκινο πανί την επαναφορά στο παλαιό καθεστώς των κλαδικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων καθώς τη θεωρούν «γενεσιουργό αιτία πολλών δεινών».
Τεχνική εμπλοκή εκδηλώθηκε τέλος και στα Ενεργειακά, λόγω παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού που αλλάζει τα δεδομένα, ενώ συμφωνία καταγράφεται μόνο στο θέμα του εξωδικαστικού συμβιβασμού, με τη βάση εκκίνησης για ένταξη στη ρύθμιση να ξεκινά από τα 20.000 ευρώ οφειλής.
Πρέπει να ξαναγυρίσει η τρόικα για να κλείσει η συμφωνία, ξεκαθαρίζουν Κομισιόν – ΔΝΤ
Παρότι δεν εκφράζεται δημόσια, έντονος είναι ο προβληματισμός που επικρατεί στο υπουργείο Οικονομικών μετά το «ταμείο» των 10 ημερών της τρόικας στην Αθήνα, η οποία αναχώρησε την Πέμπτη χωρίς συμφωνία και δεν φαίνεται να γυρίζει εύκολα πριν το Πάσχα που φέτος πέφτει στις 16 Απριλίου. Ο βασικός λόγος είναι ότι το ΔΝΤ δεν κάνει βήμα πίσω για την περικοπή του αφορολόγητου και των συντάξεων από 1.1.2019 (συνολικά μέτρα 3,6 δισ. ευρώ) και δεν δέχεται την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Σε αυτές τις δυσκολίες προστίθενται το άδειασμα κύκλων της Κομισιόν προς το οικονομικό επιτελείο για τα ισοδύναμα αντίμετρα (τα οποία, όπως λένε, απλά δεν υπάρχουν όπως τα παρουσιάζει η ελληνική πλευρά) αλλά και η ανάγκη επιστροφής των Θεσμών στην Ελλάδα για να κλείσει το μετέωρο πρώτο βήμα της αξιολόγησης, ή αλλιώς το λεγόμενο τεχνικό ντιλ (staff-level agreement). Δεν γίνεται δια τηλεφώνου, ξεκαθαρίζουν αρμόδιες πηγές από την ΕΕ και το ΔΝΤ.
Ας τα πάρουμε με τη σειρά:
-Το αφορολόγητο γκρεμίζεται στα 5.600 ευρώ. Η κυβέρνηση ζυγίζει τις δύο επιλογές που της έχουν απομείνει για την εξεύρεση 1,8 δισ. ευρώ. Έτσι καλείται είτε να ισοπεδώσει το αφορολόγητο ακόμη και κάτω από τα 5.000 ευρώ με σχετικά χαμηλότερο συντελεστή κοντά στο 15% είτε να δεχτεί την πρόταση των δανειστών για αφορολόγητο από 5.600 ευρώ για τον άγαμο με αρχικό συντελεστή 22%. Για την ώρα κλίνει προς τη δεύτερη επιλογή.
-Για τις συντάξεις η τελευταία πρόταση της υπουργού Εργασίας Έφης Αχτσιόγλου προς τους Θεσμούς προέβλεπε εξοικονόμηση 900 εκατ. ευρώ από το πάγωμα των αυξήσεων και άλλα 900 εκατ. από τη μείωση της προσωπικής διαφοράς σε βάθος χρόνου από το 2020. Η πρόταση αυτή συνάντησε την άρνηση του ΔΝΤ που επιμένει στην περικοπή 1,8 δισ. ευρώ μια κι έξω από το 2019, κάτι που μπορεί να επιφέρει απώλειες από 700 ευρώ το χρόνο για τους χαμηλοσυνταξιούχους.
-Και σαν να μην έφταναν αυτά, έγινε πλέον γνωστό ότι τα αντίμετρα δεν θα εφαρμόζονται όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση. Σε αντίθεση με το αφήγημα περί «μηδενικής επιβάρυνσης» («net») μέτρων και αντιμέτρων, Ευρωπαίος αξιωματούχος ξεκαθαρίζει ότι «αντίμετρα θα υπάρχουν μόνον αν ξεπερνιέται ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% του ΑΕΠ. Δεν έχει συμφωνηθεί να γίνονται ταυτόχρονα. Η ουδετερότητα, έτσι όπως την εννοεί η κυβέρνηση, δεν ισχύει, δηλαδή ότι «βρέξει-χιονίσει» αν ληφθούν μέτρα 3,6 δισ. για συντάξεις και αφορολόγητο, θα υπάρχουν 3,6 δισ. αντίμετρα». Άρα αν τα νέα μέτρα φτάνουν μόνο για να πιαστεί και όχι για να ξεπεραστεί ο στόχος του 3,5% τότε τα αντίμετρα θα είναι μηδενικά.
-Στα εργασιακά το ΔΝΤ δεν θέλει ούτε να ακούσει για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και η ελληνική πλευρά διαπίστωσε με έκπληξη στο Χίλτον ότι η στήριξη από την πλευρά του εκπροσώπου της Κομισιόν στην τρόικα Ντέκλαν Κοστέλο, δεν ήταν αυτή που ανέμενε. Δεδομένη πρέπει να θεωρείται, τέλος, η αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων από 5% σε 10%.
Οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν τις επαφές τους από σήμερα μέσω τηλεδιασκέψεων, e-mail και τηλεφωνημάτων ως το Eurogroup της 20ης Μαρτίου στις Βρυξέλλες. Εκεί, για δεύτερη φορά μέσα σε 30 ημέρες το καλύτερο που μπορεί να περιμένει η κυβέρνηση είναι -εκτός από την καταγραφή… προόδου- μια απόφαση για να γυρίσουν οι Θεσμοί στην Αθήνα και να υπάρξει staff level agreement πριν το Eurogroup της 7ης Απριλίου.
Ουσιαστικά το μόνο θέμα που έκλεισε στις δέκα μέρες των διαπραγματεύσεων στο Xίλτον ήταν το νομοσχέδιο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό των χρεών των επιχειρήσεων, το οποίο όμως δεν αποτελούσε βασικό αγκάθι και ήταν εν πολλοίς έτοιμο εδώ και καιρό. Όπως έγινε γνωστό θα κουρεύεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο ΦΠΑ αλλά όχι ο Φόρος Μισθωτών Υπηρεσιών και οι ασφαλιστικές εισφορές.
