Ο εγκέφαλός είναι το πιο πολύπλοκο και μη αποκρυπτογραφήσιμο όργανο που έχει εμφανιστεί πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, οι νευροφυσιολογικές πτυχές του οποίου θα χρειαστούν πολύ πολύ καιρό ακόμη για να διαλευκανθούν και εξηγηθούν, αν ποτέ επιτευχθεί κάτι τέτοιο.

Κάπου εκεί, βαθιά μέσα στα δίκτυα και τις δομές αυτής της γκρίζας μάζας κρύβονται πολλά μυστικά που αφορούν το φαινόμενο της ζωής, της ανάδυσης της συνείδησης, της εμπειρίας όλων των πραγμάτων, ακόμη και του θανάτου.

Αυτή την τελευταία, την εμπειρία του θανάτου και ειδικότερα την επιθανάτια εμπειρία (αυτό δηλαδή που αναφέρουν αρκετοί ασθενείς, οι οποίοι «γύρισαν» στη ζωή από τον παραλίγο θάνατό τους) επιχειρεί να εξηγήσει μία νέα επιστημονική μελέτη ερευνητικής ομάδας από τις ΗΠΑ, η οποία ανέλαβε να εξετάσει ενδελεχώς το νευροφυσιολογικό καθεστώς του εγκεφάλου ακριβώς μετά την ανακοπή της καρδιακής λειτουργίας. Όταν δηλαδή θεωρείται κανείς… νεκρός.

Η ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Φυσιολογίας και Νευρολογίας Jimo Borjigin της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, μελέτησε επί μακρόν πειραματόζωα, εν προκειμένω αρουραίους, τη στιγμή του θανάτου τους έπειτα από πρόκληση τεχνητού καρδιακού επεισοδίου, και τα πορίσματα της έρευνάς τους δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS).

Πολύ χονδρικά το ζήτημα έχει ως εξής: κατά τα πειράματα, αμέσως μετά την παύση της καρδιακής λειτουργίας, διαπιστώθηκε στον εγκέφαλο μια απότομη έξαρση της ηλεκτρικής δραστηριότητας. Η έντονη αυτή ηλεκτρική δραστηριότητα εκτιμάται πως «γεννά» τη συνείδηση των επιθανάτιων εμπειριών, κάτι όμως που άλλοι επιστήμονες εμφανίζονται διστακτικοί να αποδεχθούν.

Πιο συγκεκριμένα, αυτό που παρατήρησαν οι επιστήμονες ήταν ότι ο θνήσκων εγκέφαλος των πειραματόζωων παρουσίαζε μία απότομη ενεργοποίηση ηλεκτρικών εγκεφαλικών κυμάτων, η οποία, στην περίπτωση των ανθρώπων, θα μπορούσε να εξηγήσει συνήθη επιθανάτια οράματα, όπως ένα τούνελ με φως στο βάθος, η συνάντηση με ήδη νεκρά πρόσωπα, η αίσθηση ότι κανείς υπερίπταται πάνω από το σώμα του, οράματα τα οποία αναδύονται στη συνείδηση πολλών ανθρώπων που έχουν υπάρξει για λίγο… νεκροί και έχουν επανέλθει.

Σύμφωνα με την επικεφαλής της ομάδας, είναι εσφαλμένη η εδραία πεποίθηση πως μετά την επέλευση του κλινικού θανάτου ο εγκέφαλος είναι αδρανής ή υπολειτουργεί. Τουναντίον: στην πραγματικότητα, «στη φάση του θανάτου, είναι πιο δραστήριος και από όταν είναι κανείς ζωντανός».

Κατά τη διάρκεια των 30 δευτερολέπτων μετά την παύση της λειτουργίας της καρδιάς των πειραματόζωων – διάστημα κατά το οποίο ο εγκέφαλός τους σταματούσε να τροφοδοτείται με αίμα – καταγραφόταν, υπό μορφή ηλεκροεγκεφαλογραφήματος, μια ξαφνική έξαρση των υψηλής συχνότητας κυμάτων γάμμα του εγκεφάλου, τα οποία συνδέονται άμεσα με τη συνείδηση. Ακριβέστερα, αυτά υπερδιπλασιάζονταν.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στους ανθρώπους, σύμφωνα με την έρευνα, όταν φτάνουν στο κατώφλι του θανάτου, ενεργοποιώντας, σαν σε όνειρο, τις επιθανάτιες εμπειρίες, που βιώνονται ως «πιο πραγματικές και από την πραγματικότητα». Για να επαληθευτεί, ωστόσο, αυτή η εκτίμηση, θα πρέπει να διεξαχθεί ανάλογη έρευνα σε ανθρώπους που βίωσαν τον κλινικό θάνατο και επιβίωσαν.