Σε εγκαταστάσεις ελαιουργείου που λειτουργεί χωρίς περιβαλλοντική άδεια και βάσει επίσημων ελέγχων αποτελεί μεγάλη εστία ρύπανσης ξενάγησαν τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στην Κρήτη.
Μάλιστα, εν όψει της παρουσίας του πρωθυπουργού στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Κριτσάς, με τη ρακή να ρέει άφθονη και τις μαντινάδες και τα παραδοσιακά εδέσματα να δημιουργούν σκηνικό ευφορίας, όπως αποτυπώθηκε και στον φακό του προσωπικού φωτογράφου του κ. Αλέξη Τσίπρα, ματαιώθηκε και ένας αιφνίδιος έλεγχος από το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΚΕΠΠΕ) της Περιφέρειας Κρήτης. Ο έλεγχος επρόκειτο να γίνει στις υπαίθριες δεξαμενές του ελαιουργείου του συνεταιρισμού όπου χύνεται ο κατσίγαρος, ελαιουργικό απόβλητο με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον και όχι μόνο. Η αυτοψία από το ΚΕΠΠΕ θα γινόταν για να διαπιστωθεί αν οι υπεύθυνοι του Αγροτικού Συνεταιρισμού είχαν συμμορφωθεί με τις υποδείξεις προκειμένου να δοθεί λύση στο χρόνιο περιβαλλοντικό πρόβλημα που προκαλεί η λειτουργία των υπαίθριων δεξαμενών. Τελικά, ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε δύο ημέρες μετά την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα και αυτό «προς αποφυγή τυχόν απροόπτων», όπως εξήγησαν τοπικοί παράγοντες.
Προκαλεί ωστόσο εντύπωση και είναι δύσκολο να εξηγηθεί με την απλή λογική πώς τα στελέχη ενός κόμματος που πρωταγωνιστούσε σε δράσεις υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις κινητοποιήσεις ενάντια στη λειτουργία των μεταλλείων εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές Χαλκιδικής, έκριναν σκόπιμο -και για ποιον λόγο άραγε;- ότι ο πρωθυπουργός έπρεπε να επισκεφθεί το ελαιουργείο, μέρος των εγκαταστάσεων του οποίου ευθύνεται για περιβαλλοντική ρύπανση στην περιοχή.
Στην Κριτσά, κατά τη θερινή περίοδο, και συγκεκριμένα από τις αρχές Μαΐου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, κάτοικοι αναφέρουν πως αναγκάζονται να ζουν κλεισμένοι στα σπίτια τους με σφραγισμένα τα παράθυρα και τους ιονιστές αέρα να δουλεύουν ακατάπαυστα μέρα και νύχτα προκειμένου να αντιμετωπιστεί η έντονη δυσοσμία που αναδύεται από την έγχυση των ελαιουργικών αποβλήτων στις υπαίθριες δεξαμενές του ελαιοτριβείου. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, δε, σύμφωνα πάντα με τις επώνυμες καταγγελίες των κατοίκων, το πρόβλημα της δυσοσμίας δεν είναι το μοναδικό που έχουν να αντιμετωπίσουν, αφού υπάρχει κίνδυνος να καταστραφούν μεγάλες αγροτικές εκτάσεις εξαιτίας της ανεξέλεγκτης υπερχείλισης των δεξαμενών του ελαιουργείου.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι τα τοπικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ο βουλευτής Λασιθίου Μανώλης Θραψανιώτης και το παλιό στέλεχος του κόμματος και πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Κριτσάς Νίκος Αφορδακός, είπαν τη μισή αλήθεια στον πρωθυπουργό για το περίφημο λάδι της Κριτσάς. Ναι μεν η ποιότητά του είναι εξαιρετική, αλλά οι εγκαταστάσεις παραγωγής του δεν είναι οι πιο περιβαλλοντικά σωστοί, καθώς λειτουργούν παράνομα τέσσερις δεξαμενές εξάτμισης του ελαιουργείου που βρίσκονται σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου από αυτό, με μέγεθος ίσο με ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, όπως αποτυπώνεται και στη δορυφορική απεικόνιση μέσω της εφαρμογής Google Earth.
Οι τέσσερις παράνομες δεξαμενές εξάτμησης του κατσίγαρου βρίσκονται σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από το ελαιουργείο, έχοντας μέγεθος ίσο με γήπεδο ποδοσφαίρου, όπως αποτυπώνεται και στη δορυφορική απεικόνιση μέσω του Google Earth
Μάλιστα στην ομιλία του στον Αγροτικό Συνεταιρισμό ο κ. Τσίπρας εξήρε την πρότυπη λειτουργία του. Κρατώντας στο χέρι του ένα μπουκάλι εμφιαλωμένου ελαιόλαδου έκανε λόγο για «προϊόν πυρηνικής δύναμης για την Κρήτη και για την Ελλάδα ολόκληρη» αγνοώντας ότι για την παραγωγή της συγκεκριμένης ποιότητας ελαιολάδου ακολουθείται μια παρωχημένη διαδικασία και αρκετά ρυπογόνα για το περιβάλλον.
Ζουν κλεισμένοι στα σπίτια τους
Στον κάμπο της Κριτσάς, σε υψόμετρο 400 μέτρων, δεσπόζει το ελαιουργείο του ομώνυμου Αγροτικού Συνεταιρισμού. Εδώ παράγεται μία από τις καλύτερες και πολυβραβευμένες ποιότητες ελαιολάδου στον κόσμο. Το βασικό συστατικό της άριστης ποιότητάς του, λένε οι ειδικοί, είναι το κλίμα και ο τρόπος παραγωγής του, με τους περίπου 1.900 μετόχους του συνεταιρισμού να φροντίζουν με μοναδική επιμέλεια τα χωράφια και τις ελιές τους.
Ωστόσο λίγοι γνωρίζουν ότι πίσω από τα βραβεία και τις διεθνείς διακρίσεις κρύβονται επιμελώς άγνωστα μυστικά. Μυστικά που αφορούν στη διαδικασία της παραγωγής του λαδιού, δηλαδή από τη στιγμή που τα τσουβάλια με τις ελιές θα μπουν στα μηχανήματα μέχρι να στάξει η πρώτη σταγόνα στα ειδικά δοχεία.
Το εν λόγω ελαιουργείο λειτουργεί με τριφασικό τρόπο, που σημαίνει ότι το τελικό ελαιουργικό απόβλητο, ο κατσίγαρος, οδηγείται σε μεγάλες υπαίθριες και ανοιχτές δεξαμενές όπου εκεί υποτίθεται ότι εξατμίζεται. Οι συγκεκριμένες όμως υπαίθριες δεξαμενές βρίσκονται πολύ κοντά σε κατοικημένη περιοχή, με το πρώτο σπίτι να απέχει μόλις 200 μέτρα. Οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για την έντονη δυσοσμία που αναδίνεται από τις δεξαμενές, γεγονός που, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, τους αναγκάζει να ζουν με κλειστά παράθυρα και με τη βοήθεια ειδικών μηχανημάτων που φιλτράρουν τον αέρα. Το καλοκαίρι, δε, η έντονη δυσοσμία εισχωρεί στα σπίτια δημιουργώντας μια αποπνικτική ατμόσφαιρα, ειδικά όταν επικρατούν άπνοια και υψηλή υγρασία. Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι το γεγονός ότι οι οδηγοί που κατευθύνονται από τον Αγιο Νικόλαο προς την Κριτσά μόλις πλησιάσουν στον κάμπο κλείνουν αμέσως τα παράθυρα των αυτοκινήτων τους, μη μπορώντας να αντέξουν τη μυρωδιά του κατσίγαρου. Να σημειωθεί ότι γύρω από τις ρυπογόνες δεξαμενές υπάρχουν καλλιέργειες, κυρίως με ελαιόδεντρα, οι οποίες την περίοδο του χειμώνα σε περίπτωση υπερχείλισης των δεξαμενών κινδυνεύουν με ολοκληρωτική καταστροφή.
Στις 18/6/2013 έπειτα από καταγγελίες κατοίκων της Κριτσάς μεταβαίνει στην περιοχή κλιμάκιο του Τμήματος Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου.
Πραγματοποιείται επιτόπια αυτοψία όπου διαπιστώνεται ότι οι τέσσερις αυτές δεξαμενές δεν διαθέτουν άδεια περιβαλλοντικών όρων που είναι απαραίτητη για τη συνέχιση της λειτουργίας του ελαιουργείου. Παράλληλα τα μέλη του κλιμακίου ζητούν από τους υπεύθυνους του συνεταιρισμού να λάβουν μέτρα προστασίας, τα οποία ωστόσο, σύμφωνα με καταγγελίες, δεν εφαρμόστηκαν παρά μόνο για ένα έτος, όπως θα διαβάσετε και παρακάτω.
Την 1η Μαρτίου 2016 δημοσιεύεται από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης επιστολή κατοίκου που ενημερώνει τους μετόχους του συνεταιρισμού για τα ευρήματα των αρμόδιων υπηρεσιών. Τρεις ημέρες μετά η Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου απαντά στα σχετικά δημοσιεύματα επιβεβαιώνοντας το περιεχόμενο της επιστολής. Ζητά δε από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Κριτσάς να εφαρμόσει άμεσα τα προαπαιτούμενα, αλλά και περισσότερα μέτρα προστασίας προκειμένου να αντιμετωπιστεί μια και καλή το περιβαλλοντικό ζήτημα που απασχολεί τους κατοίκους. Από τη μεριά τους, οι υπεύθυνοι του ελαιουργείου επέδειξαν διάθεση συμμόρφωσης κατά την ελαιοκομική περίοδο 2014-2015 μειώνοντας το σύστημα παραγωγής από τρεις φάσεις σε δύο, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά και το μέγεθος του προβλήματος.
Επειτα από έναν χρόνο, όμως, επέστρεψαν στο παλιό σύστημα θεωρώντας ότι η διαδικασία αποβολής των ελαιουργικών αποβλήτων είναι σχετικά δαπανηρή. Δεν είχαν πρόθεση να συνεχίσουν να πληρώνουν τα ειδικά βυτιοφόρα που μεταφέρουν το απόβλητο στα πυρηνελαιουργεία για την απαραίτητη επεξεργασία. Την ίδια περίοδο και για το ίδιο θέμα επεμβαίνουν κατόπιν εντολής εισαγγελέα οι αστυνομικές αρχές του Αγίου Νικολάου ζητώντας από όλους τους εμπλεκόμενους να καταθέσουν όλα όσα γνωρίζουν για την παράνομη λειτουργία των δεξαμενών.
Μόλις συμπληρώνεται η δικογραφία, το ΚΕΠΠΕ στέλνει στις 20/4/2016 στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Κριτσάς έγγραφο το οποίο αναφέρεται σε καθυστερήσεις στην προετοιμασία του χώρου σχετικά με τον καθαρισμό των στερεών καταλοίπων, αλλά και σε μια σειρά από παρανομίες. Για παράδειγμα, δεν είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Το «ΘΕΜΑ» επικοινώνησε με την αντιπεριφεριάρχη του Νομού Λασιθίου Πελαγία Πετράκη η οποία επιβεβαίωσε το ρεπορτάζ της εφημερίδας. Οπως δηλώνει, «Πράγματι ισχύει ότι οι δεξαμενές λειτουργούν χωρίς άδεια. Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν επισκεφτεί πολλές φορές τον χώρο κι έχουν κάνει συστάσεις. Τώρα έχουμε περάσει στο στάδιο των διοικητικών ενεργειών με την επιβολή προστίμων».
Πώς ο κατσίγαρος καταστρέφει το περιβάλλον
Ο κατσίγαρος είναι ένα ελαιουργικό απόβλητο που εμπεριέχει φαινόλες, μέταλλα και οργανικά οξέα σε μεγάλες ποσότητες. Διαθέτει υψηλό ρυπαντικό οργανικό φορτίο (45-50 φορές μεγαλύτερο απ’ ό,τι αυτό των αστικών αποβλήτων) και φυτοτοξικές ιδιότητες προκαλώντας βλάβη στο οικοσύστημα, μέχρι και θάνατο φυτών, μικροοργανισμών, εντόμων και ευαίσθητων υδρόβιων ζώων. Συχνά ο κατσίγαρος καταλήγει σε θαλάσσια ύδατα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τους λουόμενους, τους αλιείς αλλά και τους θαλάσσιους οργανισμούς που κινδυνεύουν από ασφυξία.
