Τα πάνω κάτω αναμένεται να φέρει το υπουργείο Παιδείας στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ όλης της χώρας. Συμβούλια χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες, έμμεση σύνδεση της χρηματοδότησης των ιδρυμάτων με την αξιοποίηση της περιουσίας τους, «μπόνους» σε όσα ιδρύματα προσφέρουν δωρεάν μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών είναι μεταξύ που προωθεί το υπουργείο Παιδείας στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης.
Ειδικότερα, το υπουργείο Παιδείας ετοιμάζεται να προχωρήσει στην κατάργηση των επίμαχων Συμβουλίων που θεσμοθετήθηκαν σε κάθε ΑΕΙ με τον νόμο 4009 και την αντικατάστασή τους από τα «light» Περιφερειακά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΠΣΑΕ) σε καθεμιά από τις 13 περιφέρειες της χώρας. Τα ΠΣΑΕ θα έχουν αναπτυξιακό και συντονιστικό ρόλο για τα πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα της περιφέρειάς τους, αλλά όχι διοικητικές αρμοδιότητες όπως τα Συμβούλια του Ν. 4009.
Τα βασικά σημεία της πρότασης του υπουργείου προβλέπουν τα εξής:
• Κάθε ΠΣΑΕ θα απαρτίζεται από μέλη, ορισμένα από τα οποία θα εκλέγονται από το ή τα πανεπιστήμια, ΤΕΙ και ερευνητικά κέντρα της περιοχής. Στο ΠΣΑΕ θα συμμετέχει εκπρόσωπος από την τοπική αυτοδιοίκηση – περιφέρεια, τα υπουργεία Παιδείας και Ανάπτυξης και το Περιφερειακό Συμβούλιο Ερευνας και Καινοτομίας.
• Υποψηφιότητα για το ΠΣΑΕ θα μπορεί να θέσει το προσωπικό του ιδρύματος, αλλά και ακαδημαϊκοί και ερευνητές από το εξωτερικό.
• Η κοινότητα των ΑΕΙ και των ερευνητικών κέντρων θα εκλέγουν τα μέλη που θα στέλνουν στο ΠΣΑΕ, ενώ στην επιλογή θα συμμετέχουν και οι φοιτητές.
• Κάθε ΠΣΑΕ θα έχει στη διάθεσή του ένα συγκεκριμένο κονδύλι, όχι λιγότερο από ένα εκατομμύριο ευρώ. Επίσης, με βάση συγκεκριμένες προτάσεις και με σύμφωνη γνώμη των ιδρυμάτων κάθε περιφέρειας, θα διεκδικούν χρηματοδοτήσεις από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και από διεθνείς φορείς, όπως για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Καθώς τον Αύγουστο ολοκληρώνεται η θητεία των Συμβουλίων υπό τη σημερινή τους μορφή, οι τελικές αποφάσεις του υπουργείου Παιδείας για τα ΠΣΑΕ αναμένεται να ληφθούν έως το τέλος Ιουνίου. Θα συνδυαστούν δε, με αλλαγές ως προς την εκλογή αντιπρυτάνεων οι οποίοι θα αναδεικνύονται μέσα από ξεχωριστή λίστα και δεν θα επιλέγονται από τον πρύτανη όπως ισχύει σήμερα.
Σύνδεση χρηματοδότησης με αξιοποίηση της περιουσίας των ΑΕΙ
Εκτός από τη διοίκηση, αλλαγές θα υπάρξουν και στον τρόπο χρηματοδότησης των ΑΕΙ. Είναι ενδεικτικό ότι, κατά την πρόσφατη σύνοδο των πρυτάνεων, ο υπουργός Παιδείας, Κώστας Γαβρόγλου ζήτησε από τα ΑΕΙ να καταθέσουν, εντός του πρώτου τριμήνου του 2017, σχέδιο για την ανάπτυξη των ίδιων εσόδων – πόρων και για την αξιοποίηση της περιουσίας τους (ακίνητα, κληροδοτημάτα, έσοδα από την παροχή υπηρεσιών κ.λπ.), προσθέτοντας ότι η χρηματοδότηση συνδέεται και με την υποβολή και εφαρμογή του σχεδίου αξιοποίησης και ανάπτυξης των πόρων κάθε ιδρύματος.
Επίσης, ανέφερε ότι για τους Ειδικούς Λογαριασμούς Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ) θα υπάρχει ενιαίος οικονομικός προϋπολογισμός και απολογισμός του ιδρύματος από όλους τους πόρους. Στους ΕΛΚΕ εισέρχονται κονδύλια από τα ερευνητικά προγράμματα που υλοποιούν τα ΑΕΙ και από υπηρεσίες που προσφέρουν προς τρίτους, όπως επιχειρήσεις, τοπική αυτοδιοίκηση κ.ά.
«Μπόνους» στα ΑΕΙ με δωρεάν μεταπτυχιακά
Παράλληλα, ο κ. Γαβρόγλου παρουσίασε στους πρυτάνεις το σχέδιό του για τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών το οποίο ορίζει ότι η επιβολή διδάκτρων είναι δυνατή, αλλά θα πρέπει να τεκμαίρεται από μελέτη κοστολόγησης και ότι οι απολαβές των διδασκόντων στα μεταπτυχιακά δεν θα ξεπερνούν το 25% του μισθού τους.
Σύμφωνα με το σχέδιο, θα πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια όχι μόνο να συνεχίσουν τη λειτουργία τους τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών που δεν έχουν τέλη εγγραφής, αλλά και να αυξηθεί ο αριθμός τους σε κάθε ίδρυμα.
Μάλιστα, θα δίνεται «μπόνους» σε όσα ΑΕΙ έχουν δωρεάν μεταπτυχιακά, αφού η ύπαρξή τους θα συνυπολογίζεται «θετικά» στην κατανομή των κρατικών πιστώσεων από το υπουργείο στα ιδρύματα.
Νέα δομή στο πρώτο έτος σπουδών των ΑΕΙ
Τη δημιουργία ενός πρώτου προπαρασκευαστικού έτους σπουδών στα ανώτατα ιδρύματα της χώρας σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας, σε συνδυασμό με τις αλλαγές που θα γίνουν στη δομή του Λυκείου και το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Σύμφωνα με το σχέδιο, το οποίο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της επεξεργασίας, το πρώτο έτος κάθε τμήματος ΑΕΙ θα αποτελείται σε ποσοστό έως και 80% από μαθήματα κοινά για όλη τη σχολή. Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου, προπαρασκευαστικού έτους σπουδών, οι φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν σε ποιο τμήμα θα συνεχίσουν τις σπουδές τους.
Για παράδειγμα, ένας φοιτητής θα εισάγεται στη Φυσικομαθηματική Σχολή και αφού παρακολουθήσει το πρώτο, προπαρασκευαστικό έτος και τα γενικής κατεύθυνσης μαθήματα θα αποφασίζει εάν θα συνεχίσει τις σπουδές του στο τμήμα της Φυσικής ή των Μαθηματικών.
Σημειώνεται ότι οι τελικές αποφάσεις για το νέο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αναμένονται να ανακοινωθούν έως τον Μάρτιο του 2017. Οι πρώτοι που θα «δοκιμάσουν» το νέο εξεταστικό σύστημα το 2020 είναι οι μαθητές της επόμενης Α΄ Λυκείου, δηλαδή του σχολικού έτους 2017-2018. Μέχρι τότε, θα ισχύει το σημερινό σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων.
