Είναι γνωστό ότι Μ. Βρετανία έχοντας την ιδιότητα Μονίμου Μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της εγγυήτριας δύναμης στην Κύπρο, βάση της ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτος το 1960, διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στις εξελίξεις στην Μεγαλόνησο, στην οποία διατηρεί στρατιωτικές βάσεις της.
Την ώρα που το Κυπριακό διανύει μια πολύ δύσκολη περίοδο, με τους Ερντογάν -Τατάρ να επιθυμούν ως μόνη λύση την δημιουργία δύο ξεχωριστών κρατών στο νησί, αρνούμενη η τουρκοκυπριακή κοινότητα να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η θέση της Μ.Βρετανίας στο Κυπριακό, έχει σημαίνουσα βαρύτητα.
Η Μ.Βρετανία δεν θα κάνει απευθείας εισαγωγές προϊόντων από το ψευδοκράτος στην Κύπρο το οποίο δεν αναγνωρίζει
Ενδεικτικό είναι άρθρο σύμφωνα με το οποίο "Υπουργός Η.Β., δήλωσε ότι δεν υπάρχει "καμία πρόθεση" για άμεσες εισαγωγές από την τουρκοκρατούμενη Κύπρο", επισημαίνοντας:
"Το Ηνωμένο Βασίλειο «δεν έχει καμία πρόθεση να ξεκινήσει απευθείας εισαγωγή προϊόντων» από το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, δήλωσε ο υπουργός Επικρατείας για τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, τη Νότια Ασία και τα Ηνωμένα Έθνη, ο Λόρδος Ahmad, απαντώντας σε ερώτηση στη Βουλή των Λόρδων.
Το ερώτημα έθεσε ο συντηρητικός Λόρδος Hannah, ο οποίος ήθελε να μάθει εάν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σκόπευε «να αρχίσει να εισάγει απευθείας τουρκοκυπριακά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των φρέσκων προϊόντων από την «ΤΔΒΚ»» σε μια αναφορά στο παράνομο καθεστώς που έχει εγκαθιδρύσει η Τουρκία στην κατεχόμενες περιοχές του νησιού.
Απορρίπτοντας μια τέτοια προοπτική, ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι «σύμφωνα με την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα, με μόνη εξαίρεση την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αναγνωρίζει την αυτοανακηρυχθείσα «ΤΔΒΚ» ως ανεξάρτητο κράτος».
Επεσήμανε πολλά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και άλλες πολυμερείς συμφωνίες που επίσης «περιορίζουν τους δεσμούς μεταξύ του ΗΒ και του Βορρά».
Εν κατακλείδι, ο Λόρδος Ahmad δήλωσε: «Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι μια δίκαιη και διαρκής διευθέτηση στην Κύπρο είναι το καλύτερο μέσο για την επίλυση των δυσκολιών που προκάλεσε η διαίρεση του νησιού».
Η Κύπρος είναι διχασμένη από το 1974, όταν η Τουρκία εισέβαλε και κατέλαβε το βόρειο τρίτο της. Οι επαναλαμβανόμενοι γύροι ειρηνευτικών συνομιλιών υπό την ηγεσία του ΟΗΕ δεν έχουν μέχρι στιγμής αποφέρει αποτελέσματα. Ο τελευταίος γύρος διαπραγματεύσεων, τον Ιούλιο του 2017 στο ελβετικό θέρετρο Crans-Montana έληξε χωρίς αποτέλεσμα."
Οι σχέσεις Μ. Βρετανίας-Τουρκίας μετά το BREXIT
Η Μ. Βρετανία επανέρχεται δριμύτερη μετά το Brexit, προσπαθώντας να βρεί το "γεωπολιτικό χώρο της", ανάλογο της βαρύτητάς της ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ως πυρηνική δύναμη και ως μεγάλη ναυτική δύναμη.
Η Τουρκία προσβλέπει στη Μ.Βρετανία και στην πολιτκοστρατιωτική και οικονομική συνεργασία μαζί της, ενώ το Λονδίνο μπορεί να χρησιμοποιήσει ως όχημα χώρα την Τουρκία, προκειμένου να επανακάμψει γεωπολιτικά στη ΝΑ Μεσόγειο, όπου θέση και ρόλο έχουν μέσω της Κύπρου ΕΕ και ΗΠΑ.
Σε σύγκριση με άλλα ισχυρά δυτικά κράτη, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι σαφώς ο πιο στενός και πιο δεκτικός σύμμαχος της Τουρκίας, η οποία δημιουργεί το πλαίσιο για μια ακόμη ισχυρότερη συμμαχία
Η Τουρκία γενικά θα λέγαμε ότι χρειάζεται την Μ. Βρετανία για απόκτηση τεχνολογικών γνώσεων ιδιαίτερα στον τομέα αμυντικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και αιχμής, αλλά και οπλικών συστημάτων-μέσων.
Στην παρούσα φάση η Βρετανική Rolls Royce είναι εκείνη που συνδράμει αποφασιστικότατα στην ανάπτυξη του τουρκικού μαχητικού αεροσκάφους 5ης γενιάς KAAN , με την ΤΑΙ να ισχυρίζεται ότι το 2028 θα είναι σε θέση να παραδώσει τα πρώτα μαχητικά στην Τουρκική Πολεμική αεροπορία.
Παράλληλα η Τουρκία εξέτασε από πολύ κοντά την πιθανή αγορά βρετανικών μαχητικών αεροσκαφών Typhoon, ως εναλλακτική λύση σε περίπτωση μη πώλησης των F-16 BLOCK-70 από τις ΗΠΑ.
Κύριο όχημα συνεργασίας και των δύο είναι η οικονομία και το εμπόριο, με πιυανή εμβάφυνση της συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία και την εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Ειδικά πιθανή συνεργασία Μ. Βρετανίας -Τουρκίας σε αυτούς τους δύο τομείς μέσω εταιρειών των δύο χωρών αλλά και διακρατικών συμφωνιών, θα έχουν τη δυναμική να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα σε Ελλάδα και Κύπρου τόσο σε θέματα αμύνης όσο και σε θέματα οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών (ΑΟΖ) στη ΝΑ Μεσόγειο
Τον Δεκέμβριο του 2020, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψε την πρώτη εμπορική συμφωνία με την Τουρκία.
Και οι δύο χώρες συμφώνησαν σε μια ιστορική εμπορική συμφωνία στις 29 Δεκεμβρίου, πριν από την επίσημη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, την οποία ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χαρακτήρισε την σημαντικότερη εμπορική συμφωνία της Τουρκίας από την τελωνειακή ένωση του 1995 με την ΕΕ.
Πριν από τη συμφωνία, η υπουργός Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου Liz Truss είπε ότι ελπίζει να ακολουθήσει «δασμολογικές ρυθμίσεις χωρίς δασμούς και θα βοηθήσει στην υποστήριξη της εμπορικής μας σχέσης», προσθέτοντας ότι η επερχόμενη συμφωνία θα «παρέχει βεβαιότητα για χιλιάδες θέσεις εργασίας σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο στη μεταποίηση, βιομηχανίες αυτοκινήτων και χάλυβα."
Η συμφωνία εξασφαλίζει υφιστάμενους εμπορικούς δεσμούς αξίας 25,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ το έτος συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών της Τουρκίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία είναι κυρίως πολύτιμα μέταλλα, οχήματα, υφάσματα και ηλεκτρικός εξοπλισμός.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Τουρκίας μετά τη Γερμανία, αλλά η τελωνειακή ένωση της ΕΕ με την Τουρκία σήμαινε ότι η ΣΕΣ δεν θα μπορούσε να οριστικοποιηθεί έως ότου επιτευχθεί συμφωνία για το Brexit.
Η Βρετανία τέλος προσέφερε στην Τουρκία τη συμπάθειά της μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, την οποία επέκρινε ως «επίθεση κατά της δημοκρατίας της Τουρκίας», ενώ άλλα κράτη της ΕΕ δεν προσέφεραν τέτοια υποστήριξη.
Γενικά θα λέγαμε ότι η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ του επιτρέπει να έρθει πιο κοντά με την Τουρκία.
Οι σχέσεις Αθήνας-Λονδίνου
Ως γνωστόν τον Φεβρουάριο 2023 οι Βρετανοί υπέγραψαν αμυντική συμφωνια με την Ελλάδα.
Η Βρετανική στροφή προς την Ελλάδα με την υπογραφή της "Δήλωσης Κοινού Οράματος", έρχεται ως επιστέγασμα της αναγνώρισης ότι η χώρα μας αποτελεί πυλώνα ασφαλείας και σταθερότητας του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια και την ΝΑ Μεσόγειο και αποστασιοποίησης Ευρωπαϊκών κρατών από την Τουρκία λόγω της διπρόσωπης στάσης της στη Συμμαχία, της φιλίας του Τούρκου Προέδρου με τον Πούτιν και της μη αποδοχής τότε της εισόδου Φινλανδίας-Σουηδίας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο.
Οι αναφορές Ελλάδας-Μ. Βρετανίας στον από κοινού σεβασμό των προβλέψεων του Δικαίου της θάλασσας, πλήτουν το αυθαίρετο και ανυπόστατο τουρκικό ιδεολόγημα της "Γαλάζιας Πατρίδας" στην ΝΑ Μεσόγειο και την Κύπρο.
Από την άλλη βεβαίως εκτιμούμε ότι με την υπογραφή της "Δήλωσης Κοινού Οράματος "Αθήνας-Λονδίνου, ανοίγει διάπλατα η πόρτα για την Μ. Βρετανία μέσω πετρελαϊκών εταιρειών της να μετάσχει μελλοντικά σε εξορύξεις πετρελαίου-φυσικού αερίου στην Ελληνική και Κυπριακή ΑΟΖ.
Συμπέρασμα
Η Μ. Βρετανία και ο ρόλος της ως εγγυήτριας δύναμης στην Κύπρο θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα, αφού ενδέχεται να μπεί "σφήνα" διεκδικώντας με την σειρά της μερτικό από το φυσικό αέριο της ΑΟΖ της Μεγαλονήσου, λόγω των στρατιωτικών βάσεών της σε αυτήν , ενώ όπως προαναφέραμε Λονδίνο και Άγκυρα διατηρουν άριστες σχέσεις, έχοντας συνάψει μεγάλη εμπορική συμφωνία, με την Rolls-Royce να συνδράμει αποφασιστικά την Τουρκία στο πρόγραμμα ανάπτυξης του μαχητικού αεροσκάφους της 5ης γενιάς KAAN.
Η Μ. Βρετανία μετά την αποχώρησή της από την ΕΕ, επιθυμεί να παίξει τον δικό της ρόλο στην Διεθνή σκηνή, με την ΝΑ Μεσόγειο λόγω των βάσεων της στην Κύπρο, να βρίσκεται στον πυρήνα του σκεπτικού της γεωπολιτικού επαναπροσδιορισμού της.
Η ΕΕ από την πλευρά της έχει κάθε όφελος λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της διακοπής προμηθειών φυσικού αερίου από την Ρωσία, στην ευόδωση της εκμεταλλευσιμότητας του φυσικού αερίου της Κύπρου και γιαυτό διαφαίνεται ότι δραστηριοποιείται έντονα στην επίλυση του Κυπριακού.
Η διαφορά με την πονηρή πρόταση ου Τούρκου ΥΠΕΞ Φιντάν, είναι ότι η ΕΕ βλέπει ότι πρώτα θα πρέπει να λυθεί το Κυπριακό στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και στη συνέχεια να γίνει η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, εν αντιθέσει με αυτόν που θέλει εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κυπριακής ΑΟΖ χωρίς επίλυση του Κυπριακού, με καθορισμό θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, κάτι που φυσικά θα συνιστά έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους από την Κυπριακή Δημοκρατία
Όσον αφορά τη θέση της Κύπρου, είναι ότι το φυσικό αέριο είναι εντός της ΑΟΖ της και μπορεί να το εκμεταλλευθεί άμεσα, ωστόσο δεν μπορεί να υλοποιήσει στην πράξη αυτή τη θέση, αφού αναμένεται στρατιωτική αντίδραση της Τουρκίας.
