Πριν από 21 χρόνια το πολεμικό πλοίο «Αδρίας», μία από τις φρεγάτες του στόλου, κλήθηκε να μεταβεί στις βραχονησίδες Ιμια έτοιμη να συνδράμει σε πιθανό θερμό επεισόδιο ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.

Ο τότε κυβερνήτης, ναύαρχος ε.α. Γιάννης Εγκολφόπουλος, και οι ναύτες του «Αδρίας» σήμερα  περιγράφουν συγκλονιστικές στιγμές από τη νύχτα των Ιμίων: για τη θλίψη και τη συντριβή τους όταν κατέπεσε το ελικόπτερο με τους τρεις αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού. Για την πικρία και την οργή τους όταν πήραν το σήμα της επιστροφής  στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Ολοι τους, όμως, καταλήγουν σε μια κοινή διαπίστωση και δηλώνουν με αυτοπεποίθηση ότι εάν ακολουθούσε σύγκρουση, χάρη στο υψηλό τους ηθικό και τη μεγάλη αίσθηση πατριωτικού χρέους η ελληνική επικράτηση θα ήταν βέβαιη. Οπως ακριβώς γράφει και ο θυρεός της φρεγάτας: «Ελεύθερον το εύψυχον». Φράση του Θουκυδίδη που συμπυκνώνει το μαχητικό τους φρόνημα και σημαίνει ότι «η ελευθερία είναι συνυφασμένη με την ανδρεία». 

Τρίτη 30 Ιανουαρίου 1996: Η κρίση στις βραχονησίδες Ιμια βρίσκεται στην αποκορύφωσή της. Στις 11 το πρωί δίνεται εντολή για απόπλου του στόλου. Ανάμεσα στα πολεμικά πλοία που εξέρχονται από τον ναύσταθμο της Σαλαμίνας και η φρεγάτα «Αδρίας». Ο τότε κυβερνήτης της, ναύαρχος ε.α. Γιάννης Εγκολφόπουλος, θυμάται εκείνες τις δραματικές ώρες. Τότε που παρά την κρισιμότητα της κατάστασης δεν έλειπε σε κανέναν ο ενθουσιασμός. Από τους ανώτατους αξιωματικούς έως τον τελευταίο ναύτη του αξιόμαχου πληρώματος. «Το σήμα του αρχηγού ΓΕΝ Ιωάννη Στάγκα έλεγε πως έπρεπε να αποπλεύσουμε άμεσα από τον ναύσταθμο της Σαλαμίνας, έχοντας πλέον το ΟΚ για τη χρήση όπλων. Ελεγε το σήμα: ‘‘Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι εάν χρειαστεί όλοι σας θα φανείτε αντάξιοι της ενδόξου ιστορίας του Π.Ν. Καλή τύχη και ο Θεός μαζί σας». Δεν ήταν εύκολες οι στιγμές, αλλά ο ενθουσιασμός όλων ήταν μεγάλος. Βγαίναμε στο Αιγαίο με την αίσθηση πως θα έπρεπε να τελειώσουμε επιτέλους με τα καμώματα των Τούρκων. Ολοι μας είχαμε πλήρη αίσθηση του καθήκοντος ότι πάμε να εκπληρώσουμε το χρέος στην πατρίδα», αναφέρει ο κ. Εγκολφόπουλος.

Καθώς η ρότα έχει χαραχθεί και οι ναύτες αντιλαμβάνονται πλέον τη σοβαρότητα της κατάστασης, το λιτό μήνυμα του κυβερνήτη επισημαίνει επιγραμματικά από τα μεγάφωνα του «Αδρίας» το αίσθημα πατριωτικής ευθύνης και το κάλεσμα στο καθήκον. «Αν και έχουν περάσει 21 χρόνια από τότε, τα λόγια του κυβερνήτη Εγκολφόπουλου είναι ακόμη στα αυτιά μου. ‘‘Παιδιά, η πατρίδα σάς καλεί να κάνετε το καθήκον σας. Εύχομαι ο Αγιος Νικόλαος να είναι στην πλώρη και η Παναγιά μαζί μας’’, ακούσαμε να λέει με τη στιβαρή φωνή του στα μεγάφωνα, ζητώντας μας να εφαρμόσουμε όσα είχαμε μάθει τους προηγούμενους μήνες στην εκπαίδευση», λέει ο κ. Στράτος Κοκκαλάς, ναύτης-ηλεκτροτεχνίτης το 1996 στο «Αδρίας», ανακαλώντας στη μνήμη του το έντονο κλίμα εκείνων των ωρών. «Ημασταν σαν μια γροθιά όλοι. Γνωριζόμασταν καλά, ταξιδεύαμε μαζί μήνες και όλοι ήμασταν ψυχωμένοι», αναφέρει.

Απόπλους με εμβατήρια: Το «Αδρίας» απέπλευσε μαζί με τον υπόλοιπο στόλο από τον ναύσταθμο της Σαλαμίνας, αν και μόλις είχε επιστρέψει από εκπαιδευτικό ταξίδι και οι περισσότεροι ναύτες βρίσκονταν εκτός φρεγάτας έχοντας έξοδο ή άδεια. Η επιστροφή τους έγινε εσπευσμένα, χωρίς κανείς έως τότε να αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης. 

«Οταν φύγαμε το πρωί με τον στόλο δεν είχαμε ακριβή αντίληψη της κατάστασης και βεβαίως πού πηγαίναμε. Το διαπιστώσαμε στην πορεία, όταν ξεκίνησαν να ακούγονται στρατιωτικά εμβατήρια -με στόχο να μας εμψυχώσουν- στα μεγάφωνα, αλλά και από τα λόγια των  ανωτέρων μας που μας έλεγαν ότι δεν πρόκειται για συνηθισμένο γυμνάσιο, αλλά για πολεμική αποστολή που ανά πάσα στιγμή θα μπορούσαμε να μπούμε στο στόχαστρο της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας και των υποβρυχίων», λέει ο δικηγόρος Γιώργος Καλλίνης, ναύτης-καμαρότος στη φρεγάτα το 1996, και συνεχίζει: «Ηρθαμε αντιμέτωποι με μια πρωτόγνωρη κατάσταση λίγο πριν από τη στρατιωτική σύγκρουση. Ημασταν πλέον ο καθένας στη θέση του με το δάχτυλο στη σκανδάλη, ακούγοντας συνεχώς στα μεγάφωνα την προειδοποίηση: ‘‘Το παρόν δεν είναι γυμνάσιο’’. Τότε συνειδητοποιήσαμε όλοι μας πόσο κοντά ήμασταν στον πόλεμο». 

«Επικρατούσε σιγή. Δεν μιλούσε κανείς, ανησυχούσαμε όλοι και δεν το λέγαμε. Ηταν ώρες αγωνίας. Σκεφτόμασταν βέβαια τα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά υπήρχε έντονο το συναίσθημα του χρέους προς την πατρίδα. Δεν θέλαμε μόνο να πολεμήσουμε, αλλά να γυρίσουμε σπίτια μας νικητές και περήφανοι», αναφέρει ο κ. Βίκτωρας Μισαηλίδης, μάγειρας τότε του «Αδρίας».  

«Παγώσαμε. Καταγράφαμε τις κινήσεις του ελικοπτέρου όταν αντιληφθήκαμε πως κάτι συμβαίνει. Λίγη ώρα μετά, και ενώ είχαμε φτάσει κοντά στα Ιμια, λάβαμε σήμα ότι πρέπει να στρίψουμε το πηδάλιο και να γυρίσουμε πίσω, υποστέλλοντας ουσιαστικά τη σημαία. Είχαμε καταρρακωθεί. Ολοι κλαίγαμε γι’ αυτό», λέει ο τότε κυβερνήτης της φρεγάτας «Αδρίας», ναύαρχος ε.α. Γιάννης Εγκολφόπουλος 

Ο τότε κυβερνήτης και οι ναύτες του «Αδρίας» συμφωνούν ότι η χειρότερη στιγμή ήταν όταν πληροφορήθηκαν την πτώση του ελικοπτέρου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού που είχε εντοπίσει τους Τούρκους καταδρομείς. Το ελικόπτερο κατέπεσε μεταξύ των βραχονησίδων Πίττα και Καλόλιμνος την ώρα που επέστρεφε στη φρεγάτα «Ναυαρίνο». Το πλήρωμα του ελικοπτέρου, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Εκτορας Γιαλοψός, είχε συνεργαστεί πολλές φορές σε ασκήσεις με τα στελέχη του «Αδρίας». Ηταν λίγο πριν τις 5 τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου 1996, όταν η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο χώρες ήθελε μόνο μια σπίθα για να ανάψει. Η άμεση παρέμβαση, ωστόσο, των ΗΠΑ με το περιβόητο «No ships, no troops, no flags» του τότε υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, είχε ως αποτέλεσμα να διαταχθεί ο στόλος να επιστρέψει στη βάση του και να υπάρξει αποκλιμάκωση. Στο «Αδρίας» τα συναισθήματα θλίψης και οργής για τον θάνατο του πληρώματος του ελικοπτέρου διαδέχτηκε η απογοήτευση για την εντολή αποχώρησής του.

«Παγώσαμε. Καταγράφαμε τις κινήσεις του ελικοπτέρου όταν αντιληφτήκαμε πως κάτι συμβαίνει. Γνώριζα το πλήρωμα και ήταν μια δύσκολη στιγμή. Τελικά δεν ήταν η μόνη. Λίγη ώρα μετά, και ενώ είχαμε φτάσει κοντά στα Ιμια, λάβαμε σήμα ότι πρέπει να στρίψουμε το πηδάλιο και να γυρίσουμε πίσω, υποστέλλοντας ουσιαστικά τη σημαία. Είχαμε καταρρακωθεί. Ολοι κλαίγαμε γι’ αυτό», αποκαλύπτει ο τότε κυβερνήτης του «Αδρίας». «Στο άκουσμα της είδησης για την πτώση του ελικοπτέρου, αναδύθηκε ένα κράμα συναισθημάτων. Θλίψη για τα παιδιά που χάθηκαν και πικρία για τη μάχη που δεν δόθηκε… Η οργή μεγάλωσε όταν διατάχθηκε το πλοίο να επιστρέψει στη βάση του», αναφέρει ο κ. Καλλίνης. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο τότε ηλεκτροτεχνίτης του «Αδρίας» κ. Κοκκαλάς: «Ημασταν σε ετοιμότητα φορώντας τις πυρίμαχες στολές, ώστε αν το πλοίο βληθεί να τρέξουμε να αποκαταστήσουμε τις ζημιές, μέχρι που ήρθε το σήμα για την πτώση του ελικοπτέρου και τον θάνατο των παιδιών που τα γνωρίζαμε και είχαμε συνεργαστεί παλαιότερα. Απόλυτη σιωπή ανάμεσά μας και στα πρόσωπα όλων έβλεπες τη στενοχώρια αλλά και την οργή. Οταν, δε, αργότερα δόθηκε η εντολή να επιστρέψουμε, όλοι μας κλαίγαμε γιατί ξέραμε τι σήμαινε αυτό». 

Τι θα γινόταν όμως εάν εκείνη τη νύχτα στα Ιμια εξελισσόταν ένα θερμό επεισόδιο ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία; O τότε κυβερνήτης Γιάννης Εγκολφόπουλος εμφανίζεται κατηγορηματικός: «Βρισκόμασταν σε πλεονεκτική κατάσταση και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανένας. Τους είχαμε στη μέση, γύρω από τα Ιμια. Θα βαράγαμε και θα πηγαίνανε στον πάτο. Είτε το ήθελαν, είτε όχι. Αλλά θα χάναμε και κόσμο. Αυτή είναι η αλήθεια. Αλλά θα είχε ξεκαθαρίσει η κατάσταση και θα τελειώναμε με τους Τούρκους για τα επόμενα 100 χρόνια», τονίζει με πικρία και συνεχίζει: «Οι Τούρκοι δεν θα ανέβαιναν στα μικρά Ιμια αν η εντολή ήταν διαφορετική από την τότε πολιτική ηγεσία».

«Υπήρχε υψηλό φρόνημα και βλέπαμε στο πρόσωπο των αξιωματικών μας τη θέλησή τους να αντιμετωπίσουν νικηφόρα τους Τούρκους. Αλλοι όμως αποφάσισαν», συμπληρώνει ο κ. Μισαηλίδης. «Εάν χρειαστεί να ξαναπάω στα Ιμια, θα το κάνω, αν και πατέρας τριών ανήλικων παιδιών. Μπορούσαμε το 1996 να φύγουμε περήφανοι. Δεν μας άφησαν», καταλήγει ο κ. Κοκκαλάς.

«Εάν χρειαστεί να ξαναπάω στα Ιμια, θα το κάνω, αν και πατέρας τριών ανήλικων παιδιών. Μπορούσαμε το 1996 να φύγουμε περήφανοι. Δεν μας άφησαν», αναφέρει ο τότε ηλεκτροτεχνίτης του «Αδρίας» κ. Στράτος Κοκκαλάς 

«Δεν θέλαμε μόνο να πολεμήσουμε, αλλά να γυρίσουμε σπίτια μας νικητές και περήφανοι. Υπήρχε υψηλό φρόνημα και βλέπαμε στο πρόσωπο των αξιωματικών μας τη θέλησή τους να αντιμετωπίσουν νικηφόρα τους Τούρκους. Αλλοι όμως αποφάσισαν», λέει ο κ. Βίκτωρας Μισαηλίδης, μάγειρας του «Αδρίας» το 1996