Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία υπέγραψαν τελικά τη συμφωνία τους για τους ορυκτούς πόρους την 1η Μαΐου, μετά από πάνω από δύο μήνες διαπραγματεύσεων. Οι κύριες παρατηρήσεις που μπορούν να γίνουν σχετικά με αυτό αφορούν το τι δεν περιλαμβάνεται στο έγγραφο. Δεν υπάρχει εγγύηση ασφάλειας των ΗΠΑ για την Ουκρανία, την οποία ήθελε το Κίεβο. Η συμφωνία επίσης δεν ισχύει για την αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία πριν από την υπογραφή της, ούτε για την υπάρχουσα παραγωγή ορυκτών και ορυκτών καυσίμων. Η τελευταία είναι πολύ πιο ευνοϊκή για την Ουκρανία από ό,τι μιλούσε ο Πρόεδρος Τραμπ πριν από δύο μήνες - όπου η Ουκρανία ουσιαστικά θα ξεπλήρωνε τις Ηνωμένες Πολιτείες για προηγούμενη βοήθεια.
Τι περιέχει, λοιπόν, η συμφωνία; Η ουσία είναι ουσιαστικά η προνομιακή μεταχείριση των Ηνωμένων Πολιτειών σε μελλοντικά έργα που αφορούν φυσικούς πόρους, τα οποία ορίζονται με πολύ ευρύ τρόπο. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο τις σπάνιες γαίες, τις οποίες η Ουκρανία φαίνεται να έχει μικρό δυναμικό να παράγει, αλλά και τα βασικά και πολύτιμα μέταλλα και τα ορυκτά καύσιμα. Η μελλοντική βοήθεια των ΗΠΑ θα θεωρηθεί ως συνεισφορά σε ένα κοινό επενδυτικό ταμείο, με την Ουκρανία να εξακολουθεί να κατέχει τον τίτλο των δικαιωμάτων εξόρυξης ορυκτών του υπεδάφους.
Η τελευταία μπορεί να δει κάποιες ευκαιρίες. Η Ουκρανία παράγει μόνο μια μικρή ποσότητα αργού πετρελαίου - περίπου 55.000 bpd - αλλά μια πιο σημαντική ποσότητα φυσικού αερίου - περίπου δεκαεννέα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (Bcm) ετησίως. Οι εισαγωγές από τη Ρωσία έληξαν στα τέλη του 2024, όταν η Ουκρανία αποφάσισε να μην ανανεώσει τη συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου που επέτρεπε στην τελευταία σταγόνα φυσικού αερίου να διασχίσει το έδαφός της από τη Ρωσία στην Ευρώπη. Η κατανάλωση έχει μειωθεί κατά περίπου στο ένα τρίτο ως αποτέλεσμα των οικονομικών αναταραχών του πολέμου με τη Ρωσία και της έλλειψης διαθεσιμότητας εισαγωγών, γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη μιας πιθανής δεξαμενής λανθάνουσας ζήτησης που θα ικανοποιηθεί εάν τα πράγματα επιστρέψουν στο φυσιολογικό.
Bloomberg: Η Ουκρανία έτοιμη να υπογράψει συμφωνία για τα ορυκτά με τις ΗΠΑ
Μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η BP και η Shell δραστηριοποιούνταν στην Ουκρανία στο παρελθόν, αλλά αποχώρησαν λόγω των αντιληπτών κινδύνων λόγω της σύγκρουσης με τη Ρωσία μετά την κατάληψη της Κριμαίας το 2014. Η Shell είχε υπογράψει συμφωνία το 2013 αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Ουκρανία, αλλά το έργο δεν ξεκίνησε ποτέ. Η εταιρεία εκποίησε τις τελευταίες συμμετοχές της στην Ουκρανία - πρατήρια καυσίμων λιανικής - στα τέλη του 2024.
Εκτός από το φυσικό αέριο, ωστόσο, υπάρχει σχετικά μικρό ενδιαφέρον για μεγάλης κλίμακας ξένες επενδύσεις στις ουκρανικές εξορυκτικές βιομηχανίες. Τα ορυχεία που υπάρχουν ανήκουν ως επί το πλείστον σε κρατικές οντότητες που χρονολογούνται από τη σοβιετική εποχή. Εν μέρει αυτό οφείλεται στην αντίληψη των κινδύνων γύρω από την Ουκρανία. Ακόμα κι αν υπάρξει μια διαπραγματευμένη κατάπαυση του πυρός και ο τερματισμός του τρέχοντος πολέμου, θα εξακολουθεί να υπάρχει μια αντιληπτή ρωσική απειλή που αιωρείται πάνω από την Ουκρανία στο μέλλον.
Οι εταιρείες που επενδύουν σε ορυκτά καύσιμα και εξόρυξη λαμβάνουν τις αποφάσεις τους με βάση ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, αλλά αναζητούν τις καλύτερες αποδόσεις κεφαλαίου προσαρμοσμένες στον κίνδυνο. Με το επίπεδο κινδύνου, μια ευκαιρία στην Ουκρανία πιθανότατα θα πρέπει να είναι ασυνήθιστα επικερδής από άποψη κόστους παραγωγής για να φαίνεται ελκυστική. Η συμφωνία με την Ουάσιγκτον προσθέτει κάτι σε αυτό το μέτωπο, με τις αμερικανικές επενδύσεις να είναι αφορολόγητες και όλα τα αναπτυξιακά έργα να εξαιρούνται από τυχόν δασμούς. Αλλά εξακολουθεί να φαίνεται ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να πουληθεί για πιθανούς επενδυτές, δεδομένων των κινδύνων.
Ζελένσκι: Θέλουμε κατάπαυση πυρός τώρα – Πρόοδος στις διαπραγματεύσεις με ΗΠΑ για τα ουκρανικά ορυκτά
Η ειρωνεία όλων αυτών είναι ότι η συζήτηση για μια προτιμησιακή συμφωνία για τις εξορυκτικές βιομηχανίες μεταξύ Ουκρανίας και Ηνωμένων Πολιτειών ξεκίνησε με Ουκρανούς αξιωματούχους να αναφέρουν μια αξιολόγηση της σοβιετικής εποχής για πιθανά κοιτάσματα σπάνιων γαιών. Αυτό περιλάμβανε ουσιαστικά την τοποθέτηση ενός λαμπερού αντικειμένου μπροστά στον Πρόεδρο Τραμπ, το οποίο θα μπορούσε να σχετίζεται με τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας. Ωστόσο, οι δυνατότητες για σημαντική ανάπτυξη είναι στην πραγματικότητα αρκετά χαμηλές - οι περισσότερες χώρες έχουν κοιτάσματα σπάνιων γαιών, αλλά λίγες έχουν συνθήκες που τα καθιστούν εμπορικά βιώσιμα. Η συζήτηση που ξεκίνησε μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ουκρανίας οδήγησε τελικά σε μια συμφωνία που πιθανώς έχει πολύ περιορισμένη εμπορική ή οικονομική σημασία.
Αυτό που πέτυχε, ωστόσο, είναι να βελτιώσει λίγο τον τόνο του διαλόγου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ουκρανίας μετά την καταστροφική συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Ζελένσκι. Η διατύπωση στη συμφωνία επιρρίπτει την ευθύνη για τον πόλεμο στη Ρωσία και θέτει ως στόχο «μια ειρηνική, κυρίαρχη και ανθεκτική Ουκρανία». Δημιουργώντας τουλάχιστον την αντίληψη ενός κατεστημένου αμερικανικού οικονομικού συμφέροντος στην Ουκρανία, ίσως επηρεάσει λίγο την προσέγγιση του Προέδρου Τραμπ, ακόμη και αν αυτή η αντίληψη είναι ως επί το πλείστον μια οφθαλμαπάτη.
