1. Εἰσαγωγή.

Σὲ λίγες ἡμέρες, στὶς 24 Φεβρουαρίου 2025, συμπληρώνονται τρία ἔτη ἀπὸ ὅταν ἡ Οὐκρανία ἔγινε ἡ σκηνή τοῦ παγκόσμιου δράματος ποὺ παρακολουθεῖ ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα μέχρι σήμερα. Ἡ πυρηνικὴ ἀπειλή ἦρθε σὲ πολλὲς στιγμὲς τοῦ πολέμου πρὸ τῶν θυρῶν καὶ μὲ κομμένη τὴν ἀνάσα ὁ κάθε λογικὰ σκεπτόμενος πολίτης σὲ ὅλο τὸν πλανήτη ἀντιλαμβανόταν ὅτι τὰ πράγματα μπορεῖ ἀνὰ πάσα στιγμὴ νὰ πάρουν ὀλέθρια τροπή. Παρακολουθήσαμε τὸν προηγούμενο πρόεδρο Ἀμερικῆς σὲ συνεργασία μὲ τοὺς Εὐρωπαίους νὰ ἐνισχύουν ἐπίμονα τὴν οὐκρανικὴ κυβέρνηση, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ μένει ὄρθια στὸ μέτωπο τῆς ἀντίστασης κατὰ τῆς ρωσικῆς ἐπέλασης ἐπὶ αὐτὰ τὰ τρία ἔτη. Ἐνῶ ὅμως τὰ ἐφόδια καὶ ὁ ἐξοπλισμὸς ἀντικαθιστοῦνταν καὶ ἐκσυγχρονίζονταν συνεχῶς, οἱ ἄνθρωποι ποὺ χάνονταν δὲν μποροῦν πιὰ νὰ ξαναγυρίσουν.

Οἱ κυρώσεις ποὺ ἐφάρμοσαν στὴ δύση κατὰ τῆς Ρωσίας μόνο τὸ ἀναμενόμενο ἀποτέλεσμα δὲν εἶχαν, καθὼς ἐνῶ ἡ Ρωσία παρέκαμψε ἐπιτυχῶς τὸ ἀδιέξοξο ποὺ ἤθελαν νὰ τὴν ὁδηγήσουν, συνάπτοντας συνεργασίες μὲ πρόθυμες χῶρες τῆς ἀνατολῆς. Ὡστόσο αὐτὰ τὰ μέτρα γύρισαν μπούμερανκ. Ἐκτὸς ὅλων αὐτῶν, καὶ ἡ πληροφόρηση τῶν λαῶν γιὰ ὅλα αὐτὰ γινόταν μέσα σὲ ἕνα προπαγανδιστικὸ πλαίσιο, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο ὅσα λέγονταν κατηγορῶντας γιὰ ὅλα τοὺς Ρώσους καὶ  ὑπερασπίζοντας ὑπὸ κάθε συνθήκη τὴν οὐκρανικὴ κυβέρνηση, τὸν πόλεμο ὑπὲρ τῆς ἀντίστασής της καὶ τὴν βοήθεια τῶν δυτικῶν, ἦταν σωστὰ καὶ ἀξιέπαινα. Ἀντιθέτως ὁτιδήποτε λεγόταν ποὺ δικαιολογοῦσε στὸ παραμικρὸ τοὺς Ρώσους, ἐπιρρίπτοντας κάποιες εὐθύνες καὶ στὴν οὐκρανικὴ κυβέρνηση, καὶ συνεπῶς καὶ στοὺς δυτικοὺς ἑταίρους καὶ προστάτες της, χαρακτηριζόταν μὲ τὸν πιὸ ἀπόλυτο τρόπο πληρωμένη ρωσικὴ προπαγάνδα, ὅπως καὶ οἱ δημοσιογράφοι καὶ οἱ ἀναλυτὲς ποὺ τολμοῦσαν καὶ ἔκφραζαν αὐτὲς τὶς ἀπόψεις κατηγοροῦνταν ὅτι εἶναι πουλημένα ὄργανα τῶν Ρώσων.

2. Ὁ ρόλος τῆς νέας ἀμερικανικῆς ἡγεσίας.

Ὅμως ἀπὸ τὶς 20 Ἰανουαρίου, ποὺ ὀρκίστηκε ὁ νέος πρόεδρος τῆς Ἀμερικῆς τὰ πράγματα φαίνεται νὰ παίρνουν μιὰ ἄλλη τροπή. Ὁ Ντόναλντ Τράμπ, ποὺ ἤδη προεκλογικὰ εἶχε τεθεῖ κατὰ τοῦ πολέμου, δείχνει νὰ ἐργάζεται ἀποφασιστικὰ ὑπὲρ τῆς λήξης του σχεδὸν ἀμέσως ἀπὸ ὅταν ἀνέλαβε τὴν ἡγεσία. Γενικά, σημαντικὰ πράγματα ἀλλάξαν στὴν Ἀμερική, ἀλλὰ καὶ παγκοσμίως, ὅταν ἀνέλαβε γιὰ δεύτερη φορὰ μετὰ ἀπὸ τέσσερα χρόνια ὁ συγκεκριμένος πρόεδρος, ὅπως κυρίως εἶναι θὰ λέγαμε ἡ καταστολὴ τῆς καταστροφικῆς woke ἀντζέντας καὶ ἡ ἐκεχειρία στὴ Γάζα. Ἐκτὸς αὐτῶν ὅμως, χάρη στὸν Τράμπ βγήκε στὴν φόρα καὶ ὁ ἐλεεινὸς ρόλος ποὺ διαδραμάτιζε ἡ ἀμερικανικὴ USAID στὶς τύχες τοῦ κόσμου: πολλὰ δισεκατομμύρια ξοδεύονταν γιὰ νὰ ἐπηρεάζονται κυβερνήσεις, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀνατρέπονται πραξικοπηματικὰ κατὰ τὴν βούληση κάποιων ἰσχυρῶν, γιὰ νὰ διαμορφώνεται ἡ κοινὴ γνώμη κατὰ τὴν κρίση τους καὶ νὰ χειραγωγοῦνται ἀπὸ αὐτοὺς οἱ λαοί.

Καὶ εἶναι ἐδῶ ἀκριβῶς ποὺ ἀποκαλύφθηκε ἀναμφισβήτητα πλέον ποιοὶ ἦταν αὐτοὶ ποὺ ὄντως πληρώνονταν γιὰ νὰ παραπληροφοροῦν σχετικὰ μὲ τὸν πόλεμο στὴν Οὐκρανία. Ἡ στυγνὴ λοιπὸν ἐπέμβαση της USAID στὴν πληροφόρηση ὑπὲρ τῆς οὐκρανικῆς κυβέρνησης καὶ τοῦ πολέμου εἶναι πιὰ ἀποδεδειγμένο γεγονός, ἐνῶ ἀντίθετα μέχρι τώρα τίποτα ἀντίστοιχο δὲν ἔχει ἀποδειχθεῖ νὰ συνέβαινε σὲ τέτοια κλίμακα ὑπὲρ τῆς πλευρᾶς τῆς Ρωσίας καὶ τῆς λήξης τοῦ πολέμου. Ἀντιθέτως ὑπάρχουν πολλοὶ καὶ στὴν δύση ἀκόμα ποὺ συμφωνοῦν μὲ κάποια δίκαια τῆς Ρωσίας καὶ βέβαια ὑπερασπίζονται τὴν ιδέα τῆς λήξης τοῦ πολέμου μὲ κάποιες ἐκατέρωθεν ὑποχωρήσεις. Δὲν εἶναι πράγματι σοφὸ νὰ τάσσεσαι μὲ κάποιες λογικὲς  ὑποχωρήσεις ὑπὲρ τῆς εἰρήνης, ἀντὶ τοῦ πολέμου, ὅπου καταστρέφονται ὑποδομές, σπαταλοῦνται ἄσκοπα πόροι, ἐξαφανίζονται περιουσίες καὶ πάνω ἀπὸ ὅλα χάνονται ἀνεκτίμητες ἀνθρώπινες ζωές; «Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται», Μτ. 5, 9.

3. Ἡ στάση τῶν Εὐρωπαίων Ἡγετῶν.

Καὶ ὅμως ἡ ἄνοδος τοῦ νέου Ἀμερικανοῦ προέδρου, ποὺ
τουλάχιστον ὡς τώρα παρουσιάζεται νὰ ὑπερασπίζεται τὴν ἰδέα τῆς εἰρήνης, ἔναντι τῆς καταστροφικῆς λαίλαπας τοῦ πολέμου, ποὺ σύρει μαζί της στὶς μέρες μας καὶ τὴν ἀπειλή τοῦ πυρηνικοῦ ὁλοκαυτώματος ἄν ὑπάρξουν κάποιες σοβαρὲς λάθος κινήσεις ἀπὸ τὴν μιὰ ἥ τὴν ἄλλη πλευρά, φαίνεται νὰ ἔχει ἐπιφέρει σύγχυση καὶ ἀπογοήτευση στοὺς Εὐρωπαίους ἡγέτες. Ἔχοντας κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς προσχωρήσει κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ πολέμου, πέρα ἀπὸ τὴν θέση τῆς ἁπλῆς στήριξης στὴν Οὐκρανία μὲ πόρους καὶ ἐξοπλισμό, στὴν ἰδέα τῆς ἄμεσης στρατιωτικῆς ἐμπλοκῆς στὸν πόλεμο κατὰ τῆς Ρωσίας, στέλνοντας στρατὸ στὴν Οὐκρανία (ἄν καὶ ἀνεπίσημα ἔχει γίνει καὶ αὐτὸ σὲ μικρὴ κλίμακα), δὲν φαίνονται πρόθυμοι νὰ δεχθοῦν τὴν ἱδέα τῆς εἰρήνης. Παρουσιάζονται λοιπὸν φιλοπόλεμοι, χωρὶς ὅμως νὰ ρωτήσουν τὴν βούληση τοῦ λαοῦ τους γι’ αὐτό, ὁ ὁποῖος βέβαια τὸν τελευταῖο καιρὸ σὲ πολλὲς χῶρες τοὺς ἀμφισβητεῖ ὅλο καὶ περισσότερο.

Ὅπως ἔχουν ἐξηγήσει ἔγκριτοι στρατιωτικοὶ ἀναλυτές, ὅπως ὁ κ. Ἱ. Μάζης, ὁ κ. Ἱ. Μπαλτζώης καὶ ὁ κ. Σ. Καλεντερίδης, κανεῖς ἀπὸ ὅλους αὐτοὺς δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ ἐμπλακεῖ μὲ τὴν Ρωσία ὄχι μόνο μόνος του, ἀλλὰ καὶ ὅλοι μαζὶ ὡς Εὐρώπη, γιατὶ οὔτε σὲ μέσα, οὔτε καὶ σὲ στρατό, μποροῦν νὰ ἀντιπαραταχθοῦν ἀπέναντί της, καὶ ὡς πρὸς τὴν ποσότητα, καὶ ὡς πρὸς τὸν ἐκσυγχρονισμό, καὶ ὡς πρὸς τὴν ἀποτελεσματικότητα τῆς διοίκησης καὶ ὀργάνωσης. Ὁ μόνος τρόπος γιὰ νὰ τὴν ἀντιμετωπίσουν εἶναι μὲ τὴν βοήθεια τῆς Ἀμερικῆς, ἡ ὁποία ὅμως ἀκόμα καὶ μὲ τὸν προηγούμενο πρόεδρο ἦταν τελείως ἀρνητικὴ στὸ ἐνδεχόμενο μιὰς ἄμεσης ἐμπλοκῆς αὐτῆς στὸν πόλεμο. Κατ’ ἀρχὴν γιὰ νὰ στείλει ἡ Ἀμερικὴ τὸ στρατὸ ποὺ χρειάζεται ἄν γίνει μιὰ τέτοια σύρραξη στὴν Εὐρώπη χρειάζεται νὰ στείλει ἐκατοντάδες καράβια μέσω τοῦ Ἀτλαντικοῦ σὲ μιὰ ἀπόσταση μερικῶν χιλιάδων μιλίων, ὅπου θὰ τοὺς περιμένουν τὰ ὑποβρύχια τῶν ἀντιπάλων τους.

Ὅμως τὶ προξενεῖ αὐτὸ τὸ ἄτοπο πολεμικὸ παραλήρημα τῶν Εὐρωπαίων ἡγετῶν κατὰ τῆς Ρωσίας; Αὐτὸ ὅπως ὁμολογοῦν οἱ ἴδιοι εἶναι ὁ φόβος του ὅτι ἄν γίνει ειρήνη τώρα μὲ τὴν Ρωσία, παραχωρῶντας σὲ αὐτὴ τὰ ἐδάφη τῆς Οὐκρανίας ποὺ κέρδισε στὸ πόλεμο, ἀποκλείοντας τὴν Οὐκρανία ἀπὸ τὴν νατοϊκή συμμαχία καὶ συμφωνῶντας τὴν μερικὴ ἀποστρατικοποίησή της, μετατρέποντάς την σὲ ουδέτερη ζώνη μὲ ἐγγυήσεις ἀσφαλείας, τότε ἡ Ρωσία θὰ τὸ ἐκμεταλλευτεῖ αὐτὸ γιὰ νὰ ἐμπλακεῖ ξανά σὲ πόλεμο μὲ τὴν Εὐρώπη ἄμεσα στὸ μέλλον. Ὁ φόβος τους λοιπόν λένε ὅτι εἶναι πίσω από τὴν ἀντίδρασή τους στὴν νέα εἰρηνευτικὴ ἀμερικανικὴ πολιτικὴ στὸ θέμα τῆς Οὐκρανίας. Ὁπότε ἀφοῦ φοβάται τὸ ποντίκι τὸν ἐλέφαντα, τοῦ ὁρμάει πρῶτο…! Αὐτὴ λοιπὸν εἶναι ἡ «λογική» τῶν ἡγετῶν τῆς Εὐρώπης.
Καὶ φυσικὰ μόνο στὴν ὁλοσχερὴ καταστροφὴ μπορεῖ νὰ μᾶς ὁδηγήσει.

4. Τὶ θὰ ἔπρεπε νὰ γίνει καὶ τὶ ὄχι.

Ἀκόμα καὶ ἄν ἡ Ρωσικὴ ἡγεσία εἶχε τέτοιο κακὸ σκοπό, ἡ λογικὴ λύση γιὰ τοὺς Εὐρωπαίους δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ εἶναι νὰ ξεκινήσουν τὸν γενικὸ πόλεμο μιὰ ὥρα ἀρχύτερα. Αὐτὸ εἶναι βέβαια σκέτος παραλογισμός, ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ ἡ ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ τὸν χριστιανικὸ Θεὸ τῶν πατέρων τους, τοὺς ἔχει κάνει νὰ χάνουν τὰ λογικά τους. Ἀντιθέτως  ὁ Τρὰμπ μέσα στὴν φαινομενικὴ «τρέλα» του εἶναι πολὺ πιὸ λογικός, γιατὶ πιστεύει καὶ ἐπικαλεῖται τὸ Θεό: ὑπερασπίζεται τὸ δικαίωμα στὴν ζωὴ τῶν ἀγέννητων παιδιῶν, τὸν φυσιολογικὸ γάμο μεταξὺ ἀνδρός καὶ γυναικὸς μὲ δικαίωμα υἱοθεσίας παιδιῶν μόνο ἀπὸ αὐτούς, τὴν εἰρήνη τῶν λαῶν, ὅπου μπορεῖ νὰ εὐδοκιμήσει μὲ ἀσφάλεια τὸ πολυτιμότερο ἀγαθὸ ποὺ εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ζωή.                        

Ἀντὶ οἱ εὐρωπαϊκὲς ἡγεσίες νὰ κρύβουν τὴν ἀνεπάρκεια καὶ ἀνικανότητα τους πίσω ἀπὸ τὴν «ἐνοχή» καὶ «ἀπειλή» τῆς Ρωσίας, θὰ μποροῦσαν νὰ κοιτάξουν νὰ βροῦν τὸν δρόμο ποὺ ἔχουν χάσει πρὸς τὴν πρόοδο, καλλιεργῶντας τὴν εἰρηνικὴ συνύπαρξη μὲ τὸν ἰσχυρὸ γείτονά τους. Ἡ λύση στὴν ἀμηχανία καὶ στὶς φοβίες τους μὲ τὴν Ρωσία εἶναι νὰ ἀναπτύξουν τὸν στρατό τους, μὲ σκοπὸ τὴν κοινὴ ἄμυνα σὲ περίπτωση ποὺ προσβληθοῦν ἀπὸ ξένες δυνάμεις. Ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι λύση βέβαια ἕνας ἐπιθετικὸς πόλεμος, πολὺ περισσότερο μάλιστα ὅταν δὲν διαθέτουν τὸν ἰκανὸ στρατὸ ποὺ χρειάζονται. Καὶ δὲν μπορεῖ μὲ κανένα τρόπο νὰ παρουσιάζεται ὡς ἄμυνα ἡ ἐμπλοκή τους στὸν πόλεμο τῆς Οὐκρανίας.  Τὸ τὶ ἔγινε ἐκεῖ θὰ ἔπρεπε καὶ πρέπει νὰ μείνει ἀνάμεσα στὶς δυο χῶρες ποὺ ξεκίνησε. Καὶ ἡ ἀρχὴ τῶν ὀδυνῶν δὲν ἦταν φυσικὰ μόνο ἡ εἰσβολὴ τῆς Ρωσίας, ἀλλὰ καὶ ἡ οὐκρανικὴ πρόκληση γιὰ ἔνταξη στὸ ΝΑΤΟ καὶ ἡ πολεμικὴ σφοδρότητα τῆς οὐκρανικῆς κυβέρνησης μετὰ τὸ πραξικόπημα του Euromaidan κατὰ τῶν αὐτονομιστῶν τοῦ Ντονμπᾶς. Εἶναι θέματα ποὺ πρέπει νὰ λυθοῦν καθαρὰ μεταξὺ τῶν δύο χωρῶν, λαμβάνοντας ὑπόψη καὶ τὰ κοινὰ στὴν ἱστορία τους.

5. Ἡ δίωξη τῆς Οὐκρανικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.

Βασικὴ παράμετρο τοῦ ὅλου ζητήματος εἶναι καὶ ἡ τύχη τῆς Ὀρθόδοξης Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, ποὺ ἄν καὶ φέρει μιὰ χιλιόχρονη ἱστορία καὶ βρίσκεται σὲ κοινωνία μὲ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες τοπικὲς Ἐκκλησίες τῆς οἰκουμένης, διώκεται σφόδρα ἀπὸ τὴν οὐκρανικὴ κυβέρνηση, ὡς φιλορωσική, καὶ ἔχει ἀπαγορευτεῖ ἐπισήμως ἀπὸ τὶς 24 Αὐγούστου 2024. Θεωρεῖται ἔγκλημα γιὰ τὴν οὐκρανικὴ κυβέρνηση νὰ ἔχουν καλὲς σχέσεις οἱ Οὐκρανοὶ Ὀρθόδοξοι μὲ μιὰ ἄλλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία - γιατὶ εἶναι Ὀρθόδοξοι ἀδελφοὶ καὶ οἱ Ρώσοι.  Καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ πρόβλημα καὶ ὄχι ὅτι ἡ διοίκησή της Ὀρθόδοξης Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας εἶναι στὴν Ρωσία, ὅπως ἰσχυρίζεται ἡ οὐκρανικὴ κυβέρνηση, ἐφόσον ἡ Ἐκκλησία αὐτὴ ἀπὸ τὶς 27 Μαΐου τοῦ 2022 ἄλλαξε τὸ καταστατικό της καὶ αὐτονομήθηκε πλήρως ἀπὸ τὴν ἐπιρροὴ τῆς ρωσικῆς διοίκησης. Καὶ βέβαια δὲν μπορεῖ κανεῖς νὰ πάρει στὰ σοβαρὰ τὸ κατὰ παραγγελία (!) πόρισμα τῆς ἐπιτροπῆς τῆς DESS στὶς 27 Ἰανουαρίου 2023, ποὺ στήθηκε προκατειλημμένα γιὰ νὰ ἀμφισβητήσει αὐτὴν τὴν πλήρη αὐτονόμηση.

Ὅμως, ἐνῶ ἀπὸ τὴν μιὰ ἡ αὐτονόμηση εἶναι δυνατή, ἀπὸ τὴν ἄλλη οἱ ἀδελφικὲς σχέσεις μεταξὺ τῶν Ὀρθόδοξων Ἐκκλησιῶν δὲν μποροῦν να διακοποῦν. Αὐτὰ ὡστόσο γιὰ τὴν μὴ χριστιανικὴ οὐκρανικὴ κυβέρνηση εἶναι ψιλὰ γράμματα καὶ ἀκατανόητα, καὶ ἔτσι ψήφισε τὸν νόμο τῆς ἀπαγόρευσης, παραβιάζοντας φυσικὰ ἔτσι τὴν θρησκευτικὴ ἐλευθερία τῶν Οὐκρανῶν πολιτῶν. Καὶ ὅλα αὐτὰ κάτω ἀπὸ τὸ προσωπεῖο τῆς φιλοχριστιανικῆς στάσης, ἀφοῦ προβάλλονται ὡς φίλοι καὶ προστάτες τῆς αὐτοκέφαλης ἐκκλησίας, ποὺ ὑπάρχει στὴν Οὐκρανία ἀπὸ τὸ 2018, ἡ ὁποία ὡστόσο παραμένει μὴ ἀναγνωρισμένη ἀπὸ τὴν μεγάλη πλειοψηφία τῶν τοπικῶν Ὀρθόδοξων Ἐκκλησιῶν. Τελικὰ λοιπὸν ἄν θέλουμε νὰ εἴμαστε δίκαιοι δὲν θὰ πρέπει νὰ μιλάμε μόνο γιὰ εἰσβολὴ τῶν Ρώσων στὴν Οὐκρανία, ἀλλὰ καὶ εἰσβολὴ τῆς σημερινῆς οὐρκανικῆς κυβέρνησης (ποὺ ἐν τω μεταξὺ ἀπὸ τὸ Μάιο τοῦ 2024 εἶναι καὶ παράνομη, γιατὶ ἔχει λήξει ἡ θητεία τοῦ Οὐκρανοῦ προέδρου της) στὴν ἱστορικὴ τοπικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ποὺ βρίσκεται σὲ κοινωνία μὲ ὅλο τὸν Ὀρθόδοξο Χριστιανικὸ κόσμο, καταλαμβάνοντας  καὶ βεβηλώνοντάς ναούς της, διώκοντας καὶ φυλακίζοντας μέλη της καὶ ἱερεῖς της, γενικὰ διαπομπεύοντάς την καὶ συκοφαντώντας την.

6. Ἐπίλογος.

Ἄν οἱ ἐμπλεκόμενοι ἰθύνοντες δὲν ἔβαζαν τὶς ἰδεοληψίες τους καὶ τὰ συμφέροντά τους πάνω ἀπὸ ὅλα, ἐμφορούμενοι ἄλλοτε ἀπὸ ἀλαζονικὴ ἔπαρση καὶ ἄλλοτε ἀπὸ κοντόφθαλμο πείσμα, ἀλλὰ λογάριαζαν τὴν ἀνθρώπινη ἀξία, τὸν πολιτισμό, τὸ κοινὸ ἀγαθό, σέβονταν τοὺς λαούς καὶ τὴν δημοκρατία τους, θὰ εἶχαν πάρει ἄλλη τροπὴ τὰ πράγματα ἐξ ἀρχῆς στὴν Οὐκρανία καὶ ἡ χώρα τώρα θὰ ἀναπτυσσόταν, ἀντὶ νὰ ἔχει καταστραφεῖ σὲ πολὺ μεγάλο βαθμό, καὶ ἑκατοντάδες χιλιάδες ἀνθρώπινες ζωὲς θὰ εἶχαν σωθεῖ, συνεχίζοντας τὴν πορεία τους. Ἄς εὐχηθοῦμε αὐτὴν τὴν ὥρα νὰ ρθοῦν οἱ δυνατοὶ στὰ λογικά τους καὶ νὰ μπορέσουν νὰ κοιτάξουν πιὸ μακριά, νὰ θελήσουν νὰ μὴν ἐπαναλάβουν τὴν λάθος στάση τοῦ παρελθόντος, ὅσο εἶναι καιρός, πρὶν εἶναι πολὺ ἀργά. Ὁ Θεὸς νὰ τοὺς φωτίσει καὶ νὰ μᾶς σκεπάσει μὲ τὴ θεία χάρη Του!