Στην τελευταία συνέντευξη που παραχώρησε ενώ καταλαμβάνει το αξίωμα του επικεφαλής της UNHCR, ο 68χρονος Iταλός διπλωμάτης έκανε λόγο για «κούρσα προς τον πάτο», καθώς πολλές κυβερνήσεις σκληραίνουν τη νομοθεσία τους και τις πρακτικές τους για να εμποδίζουν την είσοδο αιτούντων άσυλο και προσφύγων. Διαπίστωσε «αυξανόμενη εχθρότητα» κι αναφέρθηκε στη «ρητορική λαϊκιστών πολιτικών που στοχοποιούν και μετατρέπουν τους ξεριζωμένους σε αποδιοπομπαίους τράγους».

«Ο γεωπολιτικός κατακερματισμός, στον οποίο οφείλονται τόσες κρίσεις, είναι πιθανόν το πιο ανησυχητικό στοιχείο», επέμεινε ακόμη ο Ιταλός στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Γαλλικό Πρακτορείο, καθώς αποχωρεί από την UNHCR έπειτα από δέκα χρόνια.

Αίσθημα ευθύνης

Μιλώντας στην έδρα της Ύπατης Αρμοστείας στη Γενεύη, ο κ. Γκράντι τόνισε πάντως πως εξακολουθεί να υπάρχει συναίσθηση της ανάγκης υποδοχής ανθρώπων που αναγκάζονται να φύγουν από τα σπίτια τους, ιδίως εξαιτίας ένοπλων συρράξεων.

«Παρά τις πραγματικές δυσκολίες που εγείρουν αυτές οι μετακινήσεις πληθυσμών», εξήγησε, υπάρχει ακόμη «βαθύ αίσθημα ευθύνης» όσον αφορά το ότι «αν κάποιος φεύγει για να σωθεί από τον κίνδυνο, έχουμε καθήκον να τον βοηθήσουμε».

Αναφέρθηκε επί παραδείγματι στο ότι ο πρώην πρόεδρος της Κολομβίας Ιβάν Ντούκε νομιμοποίησε το 2021 κάπου 1,7 εκατ. μετανάστες από τη Βενεζουέλα.

Πιο πρόσφατα, θύμισε, «στα σύνορα Λιβάνου-Συρίας, συζήτησα με ανθρώπους που επέλεξαν να επιστρέψουν στον τόπο τους μερικές εβδομάδες μόλις μετά την πτώση του καθεστώτος (του σύρου πρώην προέδρου Μπασάρ αλ) Άσαντ».

Παράλληλα, ο διπλωμάτης εξέφρασε «οργή» για την κατάσταση στη Μιανμάρ και στο Σουδάν.

«Το χειρότερο είναι να βλέπεις έξοδο που προκαλείται από τις πιο φρικιαστικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», τόνισε.

Αύριο Πέμπτη ο κ. Γκράντι θα παραχωρήσει τη θέση του στον Μπαρχάμ Σάλεχ, 65 ετών, πρώην πρόεδρο του Ιράκ (2018-2022), που υπήρξε κι ο ίδιος πρόσφυγας.

ΟΗΕ: Η εκεχειρία Ταϊλάνδης-Καμπότζης ανοίγει παράθυρο ειρήνης

«Πολύ οδυνηρό»

Είναι «πολύ οδυνηρό», παραδέχθηκε ο κ. Γκράντι, το ότι εγκαταλείπει τον θώκο του καθώς η υπηρεσία την οποία διηύθυνε για μια δεκαετία έχει πλέον βυθιστεί σε βαθιά κρίση.

Η UNHCR, όπως και πολλές άλλες υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών, επλήγη σκληρά από τις περικοπές στη διεθνή βοήθεια αφότου επέστρεψε στην εξουσία ο ρεπουμπλικάνος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, τον Ιανουάριο. Εκτός των ΗΠΑ, πολλές άλλες χώρες, στο παρελθόν μεγάλοι χορηγοί της, μείωσαν επίσης τις συνεισφορές τους.

Οι δραστικές περικοπές αυτές ανάγκασαν την Ύπατη Αρμοστεία να μειώσει τη βοήθειά της και να κλείσει υπηρεσίες της τη στιγμή που οι εκτοπισμοί πληθυσμών σε παγκόσμια κλίμακα καταγράφουν εκρηκτική αύξηση.

Τον Ιούνιο, η UNHCR εκτιμούσε ότι 117 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εξαναγκαστεί να εγκαταλείψουν τον τόπο τους· ο αριθμός σχεδόν διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία.

Πλέον η Ουάσιγκτον –παραδοσιακά ο κυριότερος χορηγός του ΟΗΕ– χαρακτηρίζει τον διεθνή οργανισμό πληθωρικό κι αναποτελεσματικό, και προειδοποίησε τη Δευτέρα ότι υπηρεσίες του πρέπει να «προσαρμοστούν, να μειώσουν το μέγεθός τους ή να καταργηθούν».

Ο κ. Γκράντι αναγνώρισε πως κάποιες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να αποδειχθούν ωφέλιμες, όμως υπογράμμισε πως «οι επικρίσεις στην πολυμερή συνεργασία και στον ΟΗΕ επικεντρώνονται σε λάθος στόχους».

«Τα κράτη έχουν ανάγκη θεσμούς οι οποίοι τα βοηθούν να συνεργάζονται», έκρινε, στηλιτεύοντας το ότι η ίδια η ιδέα της διεθνούς συνεργασίας μοιάζει να εξατμίζεται.

«Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι η ρητορική ‘πρώτα η χώρα μου’», είπε, διευκρινίζοντας πως «δεν πρόκειται μόνο για την περίπτωση της Ουάσιγκτον, είναι παγκόσμιο πρόβλημα».

Πάνω απ’ όλα, όταν «εφαρμόζεται σε διεθνή διακυβεύματα, το σύνθημα αυτό αποδεικνύεται αναποτελεσματικό», έκρινε ο Φιλίπο Γκράντι. «Καμιά χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις μόνη, ούτε καν οι ΗΠΑ», είναι ανάγκη «να συνεργαστούμε», επέμεινε.