Και αυτό, διότι δεν έχουν ξεχάσει, ούτε θα ξεχάσουν, ότι ο Αναστάσιος, από το 1992 έως σήμερα, ήταν ο Αρχιεπίσκοπος, που τους βοήθησε να βγουν από τον θάνατο και να περάσουν στη ζωή και την Ανάσταση:
Ο ίδιος αναφέρει: «Είχαμε και άλλοτε διωγμούς της θρησκείας, αλλά αυτό που συνέβη στην Αλβανία ήταν κάτι το μοναδικό. Η Εκκλησία διαλύθηκε εντελώς. Ανάλογα φαινόμενα δεν έχουμε στην ιστορία. Δεν υπάρχει άλλο κράτος, που να ανακηρύχθηκε με το Σύνταγμά του αθεϊστικό. Ο Ενβέρ Χότζα ήθελε να πρωτοτυπήσει. Οι περισσότεροι ναοί γκρεμίστηκαν ή μετατράπηκαν σε στάβλους, αχυρώνες, μηχανουργεία, κινηματογράφους κ.ά. Όλοι οι κληρικοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το έργο τους. Το χειρότερο δεν ήταν πως οι ναοί κατεδαφίστηκαν, αλλά ότι οι διώκτες προσπάθησαν να ξεριζώσουν από τις καρδιές των ανθρώπων τη δυνατότητα να πιστεύουν. Από τα παιδικά έως τα πανεπιστημιακά χρόνια, η εκπαίδευση ήταν συστηματικά αθεϊστική. Ο ανελέητος διωγμός οδήγησε τη χώρα σε πνευματική κατάρρευση. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ντοστογιέφσκι, αν δεν υπάρχει Θεός, όλα επιτρέπονται. Στη χώρα αυτή είχαν σταυρώσει και είχαν θάψει τον Χριστό για 23 χρόνια. Τελικά, όμως, ο Χριστός Ανέστη».
Το αθεϊστικό καθεστώς είχε διώξει και τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες της Αλβανίας. Ο Αναστάσιος, συνεπής στη χριστιανική πίστη του, που σέβεται την ελευθερία του άλλου, άπλωσε χέρι συνεργασίας και σεβασμού σε όλους τους θρησκευόμενους της Αλβανίας, καθώς πίστευε ότι «κάθε ανθρώπινο πρόσωπο είναι Εικόνα του Θεού, άρα πρόσωπο σεβαστό».
Είναι πολύ σοφή η ερμηνεία που δίνεται από τον Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαο στην οικουμενικότητα της προσωπικότητάς του Μακαριωτάτου και στη σχέση που είχε με τις θρησκείες: «Ήταν σαφής στην πίστη του, δεκτικός στις σχέσεις του, οικουμενικός στην ομολογία του, ανοιχτός σε άλλους πολιτισμούς, σε ξένες νοοτροπίες, σε ποικίλες θρησκείες, όχι σχετικοποιώντας την πίστη του, αλλά εμπνεόμενος από τη βίωσή της, μπόρεσε να ταπεινωθεί στην ποικιλότητα, που οικονομεί ο Θεός και στη διαφορετικότητα, που ανέχεται. Ο οικουμενικός λόγος του δεν είναι συγκρητιστικός· Είναι ιεραποστολικός, είναι λόγος μαρτυρίας. Η τόλμη του στο αντίκρισμα της παγκόσμιας πρόκλησης δεν γεννάται από κενό πίστεως, που πρέπει να καλυφθεί, αλλά από πλήρωμα ορθόδοξου βιώματος, που πρέπει να διαδοθεί, να μοιραστεί. Η οικουμενική αγάπη του δεν προδίδει έλλειμμα Ορθόδοξης ευαισθησίας, αλλά αγάπη εκκλησιαστικής ευθύνης και ομολογίας».
Αγαπούσε, αδιάκριτα, όλους τους ανθρώπους, γιατί όλους τους θεωρούσε δημιουργήματα του Θεού, με τυπωμένα πάνω τους τα χαρίσματα του «κατ’ εικόνα» Θεού και την προοπτική του «καθ’ ομοίωσιν» Θεού.
Η στάση του ήταν εκείνη της συνεννόησης και της ειρηνικής συνύπαρξης: «Πρέπει να έχουμε καλές σχέσεις διότι μόνο με σεβασμό προσεγγίζεις τον άλλο», έλεγε, εξηγώντας πώς απέφυγε οποιαδήποτε σύγκρουση, αφού, θρησκευτικά, η Αλβανία έχει Ορθοδόξους, Καθολικούς, Μουσουλμάνους αλλά και Μπεχτασήδες:
«Μιλώ για συνύπαρξη και όχι για θρησκευτική ανοχή, καθώς η έννοια αυτή έχει υπεροπτική προσέγγιση. Επιδιώκουμε σχέσεις αρμονικές κατανοήσεως και συνυπάρξεως. Ο άλλος μπορεί να είναι διαφορετικός, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι αντίπαλος ή εχθρός. Βρισκόμαστε σε "διάλογο ζωής". Προφανώς, δεν κάνουμε καμιά έκπτωση στις ιδέες, στις πεποιθήσεις μας. Είμαστε αυτό που είμαστε, αλλά, όχι σε σχέση συγκρουσιακή».
Ο Αναστάσιος κλήθηκε στην Αλβανία, από τον Θεό, να μαζέψει τον πληγωμένο λαό Του μέσα από τα ερείπιά του. Για 33 χρόνια, δίδασκε, ανακαίνιζε, χειροτονούσε, δημιουργούσε και θυσιαζόταν, κτίζοντας, όπως έλεγε, με τις πέτρες, που πετροβολούσαν το ποίμνιό του.
Παρά τις δυσκολίες που συνάντησε, παραδίδει, μεταβαίνοντας στην αιώνια ζωή, μια ζωντανή Εκκλησία με πολυάριθμους ναούς και πνευματικά κέντρα, μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό στο κέντρο των Τιράνων, ιδρύματα και εξαιρετικό πνευματικό, εκκλησιαστικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο.
Ως Επίσκοπος του Θεού, αγωνιζόταν να είναι, όπως σημειώνει ο Απ. Παύλος, άκακος, ανεπίληπτος, άρτιος, «προς παν έργον αγαθόν εξηρτισμένος», πάντοτε, «εις τόπον και εις τύπον Θεού», κατά τον Ιγνάτιο τον Θεοφόρο, εκτελώντας την αποστολή του, κατά τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, να αρπάξει τον κόσμο και να τον δώσει στον Θεό: «αρπάσαι κόσμον και δούναι Θεώ».
Μέσα από τη ζωή και τη διδασκαλία του, προσφέρει μια «πολυδιάστατη αγάπη, που δεν περιορίζεται από σύνορα, προκαταλήψεις ή άλλες διακρίσεις».
Αυτά που έκανε και δίδασκε, πίστευε προφητικά ότι είναι το θέλημα του Θεού. Κάθε άνθρωπος του Θεού με ό, τι κάνει, μοιάζει στον κόκκο του σίτου, έλεγε: «Aν ο κόκκος τού σιταριού δεν πέσει στη γη και πεθάνει, αυτός μονάχος μένει· αν, όμως, πεθάνει, φέρνει πολύ καρπό» (Ιω.12, 24). Το θέμα είναι, πού θέλει ο Θεός, τελικά, να σε φυτέψει για να πεθάνεις;».
Ο Αναστάσιος ήταν ένας φωτισμένος από τον Θεό κληρικός. Ο Φωτισμός ή η Προφητεία δίνεται, ως χάρισμα, μόνον στους καθαρούς. Αυτοί, δεχόμενοι τον Φωτισμό, γίνονται πνευματοφόροι και μπορούν να ερμηνεύουν τα πνευματικά μηνύματα του Θεού.
Πνευματικός άνθρωπος και Προφήτης είναι εκείνος που νικά τα πνευματοκτόνα πάθη, που θέλουν να μετατρέπουν τον άνθρωπο σε υπηρέτη του διαβόλου και εχθρό του Θεού.
Ο άνθρωπος, όμως, χωρίς τη ζωηφόρο πνοή του Θεού, γίνεται σαρκικός. Αυτό που τον ελευθερώνει, όπως σημείωνε ο Αναστάσιος, είναι η πίστη, «το οξυγόνο που κάνει τον άνθρωπο να ζει και να κινείται σ αυτόν τον κόσμο με το Πνεύμα του Θεού, που του χορηγεί την αιώνια ζωή και τον εισάγει από αυτήν τη ζωή στη Αιώνια Βασιλεία του Θεού».
Ο Αναστάσιος σκορπούσε την παρουσία του ζωντανού Θεού της Ορθοδοξίας, της αγάπης και της ειρήνης σε όλους τους ανθρώπους. Ήταν ο εμπνευστής, ο πατέρας, ο οδηγός, ο άκακος, ο φιλάνθρωπος, ο φιλόθεος, ο φιλόκαλος, ο επί σκοπών (Επίσκοπος), που φυλάει το ποίμνιο από το πονηρό και ακάθαρτο πνεύμα, που ως λέων ωρυόμενος ζητάει να καταπιεί τον πιστό άνθρωπο και να καταστρέψει το αιώνιο μέλλον του, που είναι να ζει κοντά στον Θεό.
Η παρουσία ενός τέτοιου Ιεράρχη του Θεού σε έναν τόπο αποτελεί ευλογία για αυτόν τον τόπο, καθώς, με τον ένθεο ζήλο και την αέναη επικοινωνία του με τον Θεό, με ό, τι λέει, ό, τι σκέπτεται, ό, τι κάνει, ό, τι προσπαθεί, δεν αφήνει χώρο στο κακό, στην πλάνη, στη σύγχυση, στο θάνατο. Διότι, όπου υπάρχει ζωντανή η πίστη στον Σταυρωθέντα και Αναστάντα Χριστόν, από τον οποίο πηγάζει μόνον ζωή, τα οψώνια της αμαρτίας αφανίζονται, ο θάνατος δεν ευδοκιμεί, πεθαίνει χωρίς τροφή.
Ο προφητικός Ιεράρχης, μεταφέρει την παρουσία, την αγάπη και το έλεος του Θεού στο ποίμνιό του και με τη χαρά του Θεού αιχμαλωτίζει και σκλαβώνει τις καρδιές του ποιμνίου του.
Ο Αναστάσιος, με τον προφητικό του λόγο έλεγε: «Υπάρχουν μήτρες στη χριστιανική πίστη, που γεννούν ανθρώπους με ευαισθησίες. Η πίστη δεν θέτει περιορισμούς, ανοίγει ορίζοντες, μιλάει για το νόημα της ζωής, δίνει ουσία στις σχέσεις με τους άλλους. Ακόμα και το σύμπαν έχει ένα πλαίσιο. Δεν αισθάνομαι, λοιπόν, την πίστη ως περιορισμό, αλλά ως μία δύναμη ελευθερίας από τον εγωκεντρισμό. Το αντίθετο της ειρήνης δεν είναι ο πόλεμος, αλλά ο εγωκεντρισμός, το αντίδοτο του οποίου είναι μόνο η αγάπη. Μόνο η εξουσία της αγάπης μπορεί να νικήσει την αγάπη για εξουσία».
Αυτή η γνήσια και αληθινή αγάπη είναι εκείνη, που φωλιάζει στις καρδιές των ανθρώπων δίχως να γνωρίζει σύνορα, δίχως να γνωρίζει προκαταλήψεις».
Αυτή η αγάπη, ως πρότυπο ζωής, ήταν το κέντρο της ζωής και της διδασκαλίας του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στο ποίμνιό του. Αιωνία του η μνήμη!
