Αυτό που εμπόδισε τη λύση στις συνομιλίες του Κυπριακού στο Κραν Μοντανά, «δεν είναι το τι θα μπορούσε να είναι το τελικό αποτέλεσμα, αλλά η αδυναμία να φτάσουμε σε αυτό το τελικό αποτέλεσμα» είπε σε συνέντευξη στο ΚΥΠΕ από την Νέα Υόρκη,  ο ειδικός σύμβουλος του γ.γ. του ΟΗΕ, Έσπεν Άιντε. Ο ειδικός σύμβουλος του ΟΗΕ κάνει λόγο για «μια συλλογική αποτυχία», η οποία – υποστηρίζει – «συμπεριλαμβάνει όλους όσοι ήταν εκεί». Αν κάτι αποτύχει, προσθέτει, «όλοι πρέπει να σκεφτούν τι έπρεπε να κάνω για να το βελτιώσω, αντί να τρέχω και να πω ότι όλοι οι άλλοι έκαναν τα λάθη».

Στο πολύωρο δείπνο της 6ης Ιουλίου, που συνεχίστηκε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, «όλοι στο δωμάτιο καταλάβαιναν ότι αυτό δεν οδηγούσε κάπου. Υπήρχε επιδείνωση της εμπιστοσύνης. Το κλίμα, ο τόνος, ο τρόπος, που μιλούσαν οι άνθρωποι μεταξύ τους και για τους άλλους, δεν ταίριαζε σε ανθρώπους που επρόκειτο να ενωθούν», υποστηρίζει ο ειδικός σύμβουλος του γ.γ. του ΟΗΕ, Έσπεν Άιντε, ο οποίος την Δευτέρα θα έχει χωριστές συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί.

Σχετικά με το ακανθώδες ζήτημα της κατάργησης του ισχύοντος συστήματος εγγυήσεων, όπως οριζόταν στις Συνθήκες του 1960, οι οποίες εγκαθίδρυσαν την Κυπριακή Δημοκρατία, ο κ. Άιντε ανέφερε ότι τα πράγματα κινούνταν προς μια «σημαντική πρόοδο (breakthrough) στις εγγυήσεις, αλλά εξακολουθούσαν να υπάρχουν τα εκκρεμή ζητήματα για τα στρατεύματα». «Μεταξύ της ρήτρας «λήξη της ισχύος» και της αναθεώρησής της διαχρονικά, δεν είχαμε ακόμα την τελική συμφωνία», είπε.

Δήλωσε επίσης ότι υπήρχαν κάποια «πολύ σημαντικά και πολύ εποικοδομητικά ανοίγματα από την ελληνοκυπριακή πλευρά και τον κ. Αναστασιάδη στις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού, τα οποία παρουσιάστηκαν εντός του πλαισίου να ικανοποιείτο κι αυτός σε άλλα θέματα.

Απαντώντας σε ερωτήσεις, είπε ότι στο πολύωρο δείπνο της 6ης Ιουλίου, που συνεχίστηκε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, «όλοι στο δωμάτιο καταλάβαιναν ότι αυτό δεν οδηγούσε κάπου. Υπήρχε επιδείνωση της εμπιστοσύνης … Το κλίμα, ο τόνος, ο τρόπος που μιλούσαν οι άνθρωποι μεταξύ τους και για τους άλλους, δεν ταίριαζε σε ανθρώπους που επρόκειτο να ενωθούν».

O κ. Άιντε αναφέρθηκε σε μία συμφωνία πακέτο και μίλησε για έξι στρατηγικά θέματα που αφορούσαν την αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεων από έναν μηχανισμό εφαρμογής, το μέλλον των στρατευμάτων, την εκ περιτροπής προεδρία, το μέλλον μιας «ιδιαίτερης τοποθεσίας» -όπως το περιγράφει, εννοώντας τη Μόρφου- το καθεστώς του περιουσιακού και την ισοδύναμη ή ειδική μεταχείριση των Τούρκων υπηκόων.

«Αν είχαμε απαντήσει αυτά τα ερωτήματα, θα μπορούσαμε να είμαστε πέραν από το σημείο μη επιστροφής», παραδέχτηκε.