Σε αντίθεση με άλλα ανάλογα προγράμματα, η ύπαρξη των οποίων αμφισβητείται, για το project MKUltra δεν υπάρχουν αμφιβολίες.

Αν και με διαταγή του τότε διευθυντή της CIA το μεγαλύτερο μέρος των στοιχείων χαρακτηρίστηκε άκρως απόρρητο και καταστράφηκε, τα αμερικανικά δικαστήρια αποφάνθηκαν τελεσίδικα πως για μια περίοδο περίπου 20 ετών, οι ΗΠΑ έτρεξαν ίσως τη μεγαλύτερη επιχείρηση ελέγχου του νου και της προσωπικότητας που έχει γίνει ποτέ στον πλανήτη.

Μυστικό πρόγραμμα με τεράστια «βιτρίνα»

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ή καθώς θα διαβάζονται, κάπου κάποιος αποσπά μια ομολογία ή αντλεί πληροφορίες από έναν κρατούμενο. Κατά πάσα πιθανότητα, εκτός από τις τυπικές μεθόδους βασανισμού, θα χρησιμοποιήθηκαν ορισμένες από τις τεχνικές που αναπτύχθηκαν από τους Αμερικανούς κατά τη διάρκεια του MKUltra.

Υπολογίζεται ότι με ενορχήστρωση των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ χρηματοδοτήθηκαν (φανερά ή μέσα από ύποπτα κονδύλια του Κογκρέσου) περισσότερα από 150 παράλληλα προγράμματα που στόχευαν στην πλήρη χαρτογράφηση και επηρεασμού της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ο βασικός άξονας βέβαια ήταν η προσπάθεια ανακάλυψης ενός αξιόπιστου «ορού αλήθειας».

Ενός κοκτέιλ ουσιών που θα απελευθέρωνε τη συνείδηση των κρατουμένων, κάμπτοντας τις αντιστάσεις τους. Παράλληλα, αναζητήθηκε ένα αντίστοιχο… προϊόν το οποίο στη συνέχεια θα «καθάριζε» το μυαλό των «αντικειμένων» ώστε να μην μείνει κανένα κατάλοιπο στη μνήμη τους. Προκειμένου να σβηστεί αυτή η εμπειρία από το υποσυνείδητο και να μην είναι δυνατή η αποκάλυψη όσων είχαν προηγηθεί.

Παρά την αντικειμενική δυσκολία στην εξεύρεση πληροφοριών, αποτελεί κοινή γνώση ότι -με τον έναν ή τον άλλο τρόπο- δεκάδες ιδρύματα ενεπλάκησαν. Τις περισσότερες φορές χωρίς να το γνωρίζουν καν. Μεταξύ αυτών συναντά κανείς 44 πανεπιστήμια και κολλέγια (ακόμη και στον Καναδά), 15  επιστημονικά ινστιτούτα, νοσοκομεία, φυλακές, ερευνητικά κέντρα, εταιρείες χημικών και φαρμακοβιομηχανίες (ανάμεσά τους και η σημερινή, γνώριμη σε εμάς τους Έλληνες για άλλους λόγους, Novartis), συμμετείχαν στην επιχείρηση.

Πολλά ναρκωτικά

Το MKUltra ήταν άλλο ένα «παιδί» του ψυχρού πολέμου. Στη θεωρία ήρθε ως απάντηση στην αντίστοιχη απόπειρα των Σοβιετικών να κάνουν το ίδιο. Αν κάτσει να αναλογιστεί κανείς πόσα εγκλήματα εν καιρώ ειρήνης έχει «ξεπλύνει» αυτή η κούρσα των δύο υπερδυνάμεων, σκέφτεται μήπως θα ήταν καλύτερο για την ανθρωπότητα να είχαν τελειώσει όλα μέσα στη σκόνη που θα άφηναν πίσω τους δεκάδες ραδιενεργά «μανιτάρια» που θα κατέστρεφαν τον κόσμο όπως τον ξέρουμε…

Τέτοιες σκέψεις, βέβαια, κάνουν θολωμένα μυαλά. Όπως, ας πούμε, μετά από χρήση ναρκωτικών. Και κατά τη διάρκεια του MKUltra χρησιμοποιήθηκαν πάρα πολλά… Με το παραισθησιογόνο LSD, του οποίου τις παρενέργειες δοκίμασαν οι ερευνητές, να έχει την… τιμητική του.

Αν και είναι γνωστό πως πρόκειται για ουσία που μπορεί να οδηγήσει στην παράνοια, δεν συγκρίνεται με την αντίστοιχη παράνοια που είχε κυριεύσει την Αμερική. Μη έχοντας πια το μονοπώλιο του πυρηνικού οπλοστασίου και με την «κομμουνιστική απειλή» να αιωρείται, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να επενδύσουν εκατομμύρια δολάρια στην αποτελεσματική θωράκιση της χώρας. Πράγμα που σήμαινε ανάπτυξη και βελτίωση οπλικών συστημάτων, έλεγχο των πολιτών υπό τον φόβο ύπαρξης κατασκόπων ή αριστερών και ένα πρόγραμμα που θα βοηθούσε στην απόλυτη χειραγώγηση.

Κι ενώ ένα μεγάλο μέρος του εγχειρήματος έτρεξε μέσα στις εγκαταστάσεις της CIA, η πραγματικά «βρώμικη» δουλειά έγινε από ανθρώπους που στην πλειοψηφία τους δεν γνώριζαν καν σε τι συμμετείχαν. Έτσι, επιστήμονες και ερευνητικά κέντρα, νοσοκομεία και πανεπιστήμια λάμβαναν επιχορηγήσεις και κονδύλια, χωρίς ποτέ να ανακαλύψουν τα πραγματικά κίνητρα της πολιτείας. Αντίστοιχα και χιλιάδες πολίτες έγιναν πειραματόζωα, δίχως τη θέλησή τους.

Τι ήταν το πρόγραμμα

Σήμερα η γενικευμένη πεποίθηση για το τι πραγματικά συνέβη στα 20 χρόνια της διάρκειας των πολυεπίπεδων πειραμάτων φλερτάρει με τα όρια του υπερφυσικού. Στις διηγήσεις μπερδεύονται παράλληλα σύμπαντα, έξτρα διαστάσεις, τηλεπάθεια και άλλα τέτοια που παραπέμπουν περισσότερο σε επεισόδιο του Stranger Things.

Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, η πραγματικότητα είναι πολύ απλούστερη. Αυτό που υποστηρίζουν είναι πως η ίδια η CIA ενορχήστρωσε τη διασπορά τέτοιων φημών ώστε να προσδώσει χαρακτήρα γραφικότητας και υπερβολής προκειμένου να καλύψει τον πραγματικό στόχο της.

Υπονοούν δηλαδή ότι δεν επρόκειτο για ένα πρότζεκτ με στόχο να ελέγξει το μυαλό με σκοπό την καθοδήγηση των ενεργειών ή των πράξεων κάποιου. Αυτό που έψαχναν οι Αμερικανοί ήταν η δική τους «φιλοσοφική λίθος». Τρόπους απόσπασης πληροφοριών ή ομολογιών, χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση ωμής βίας, η οποία εκτός όλων των άλλων, έχει το μειονέκτημα ότι αφήνει σημάδια. 

Και συνήθως τέτοιες ομολογίες δεν γίνονται δεκτές από τα δικαστήρια. Το πείραμα, σύμφωνα με τους ερευνητές, έμεινε αυστηρά στο πλαίσιο χορήγησης ουσιών ή πρακτικών που αλλοίωναν τον τρόπο σκέψης και χαλάρωναν τις άμυνες των οργανισμών. Γι’ αυτό και ναρκωτικά, όπως τα βαρβιτουρικά, οι αμφεταμίνες ή το LSD  και άλλα παραισθησιογόνα είχαν την τιμητική τους.

Σκοπός ήταν ο αποπροσανατολισμός και η μείωση της αντιληπτικής ικανότητας. Η δημιουργία ενός ανθρώπου ευάλωτου και επομένως χειραγωγούμενου.

Ακόμη και οίκοι ανοχής

Στα ελάχιστα ντοκουμέντα  που δεν καταστράφηκαν βρίσκει κανείς στοιχεία που δείχνουν το εύρος της επιχείρησης. Σε πολλούς άνδρες χορηγήθηκαν ναρκωτικά εν αγνοία τους και παρακολουθήθηκαν οι… επιδόσεις τους ακόμη και σε οίκους ανοχής. Άλλοι ανακρίθηκαν ενώ βρισκόταν υπό την επήρεια φαρμάκων και με την απειλή πως αν δεν ομολογούσαν τα πάντα, το «τριπάρισμά» τους θα κρατούσε περισσότερο. Ήταν ένα παιχνίδι του μυαλού, αλλά με εντελώς πειραγμένα ζάρια. Πάντα νικούσε η μπάνκα.

Τίτλοι τέλους (;)

Στις αρχές του 1973 η Αμερική ήταν ακόμη συγκλονισμένη από το σκάνδαλο Watergate που οδήγησε στην παραίτηση του προέδρου Νίξον. Στις μυστικές υπηρεσίες επικράτησε πανικός και φόβος ότι και άλλες παράνομες δραστηριότητές τους θα μπορούσαν να έρθουν στο φως.

Τότε ο διευθυντής της CIA, Ρίτσαρντ Χελμς, δίνει διαταγή να καταστραφούν όλα τα στοιχεία. Εάν σήμερα υπάρχει λίγη -έστω- πληροφόρηση για το τι πραγματικά συνέβη, οφείλεται στη… γραφειοκρατία. Ορισμένοι φάκελοι (περίπου 20.000 έγγραφα) αποθηκεύτηκαν στα οικονομικά αρχεία της υπηρεσίας. Όταν τελικά κάποιοι συμμετέχοντες στα πειράματα (κυρίως γιατροί ή επιστήμονες στους οποίους είχαν προκληθεί βλάβες) μίλησαν ανοιχτά γι’ αυτά, συστήθηκαν ανεξάρτητες επιτροπές σε Γερουσία και Κογκρέσο.

Και μαντέψτε… Αποφάνθηκαν, έστω και από τα ελάχιστα ντοκουμέντα που είχαν διασωθεί (ακόμη μετά την αποχαρακτήρισή τους είχαν σβηστεί ονόματα και άλλα στοιχεία), πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η CIA έκανε μυστικά πειράματα.

Και για τους Αμερικανούς μπορεί η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών να εμπλέκεται στα μισά στρατιωτικά πραξικοπήματα του πλανήτη και να μην τρέχει τίποτα, αλλά η ιδέα ότι εκμεταλλεύτηκε πολίτες της ίδιας της χώρας είναι αδιανόητη…

Συχνά το θέμα επανέρχεται στην επικαιρότητα, αλλά όσο απομακρυνόμαστε από τα πραγματικά γεγονότα, η κοινή γνώμη δείχνει ολοένα και μικρότερο ενδιαφέρον για τέτοιου είδους αποκαλύψεις. Ίσως επειδή δεν σοκάρεται πια στην ιδέα ότι πίσω από την πλάτη της και κάτω από τη μύτη της οι κυβερνήσεις δοκιμάζουν τις αντοχές της. Όπως λένε, αν αυτό το πράγμα συνέβαινε για 20 ολόκληρα χρόνια εν κρυπτώ, γιατί να μην συνεχίζεται μασκαρεμένο σε κάτι άλλο μέχρι τις μέρες μας;