Τον περασμένο Μάρτιο, η αρμενική κοινότητα της Τουρκίας έχασε τον Πατριάρχη Mesrop Mutafyan, που βρισκόταν σε κατάσταση «φυτού» λόγω προβλημάτων υγείας από το 2008. Παράξενα, μεν, αληθώς δε, ο θάνατος του αγαπημένου Mutafyan συμβόλιζε απελευθέρωση τόσο για τον ίδιο τον θρησκευτικό ηγέτη, σε μια ασυνείδητη κατάσταση, όσο και για τη θρησκευτική κοινότητα στο σύνολό της.
Ιατροί εμπειρογνώμονες επισήμως θεωρούσαν πως ο Mutafyan αδυνατούσε να εκπληρώσει τα καθήκοντά του πριν από μια δεκαετία. Αν και η αρμενική κοινότητα ήθελε να εκλέξει νέο πατριάρχη, δεν έχει ακόμη εκλεγεί κάποιος εξαιτίας της παρέμβασης της κυβέρνησης της Τουρκίας και του Κόμματος για την Δικαιοσύνη και την Ανάπτυξη (ΑΚΡ).
Αντ ‘αυτού, το AKP δημιούργησε το νέο γραφείο του «Αναπληρωτή Πατριάρχη» και εγκατέστησε στη θέση του τον Αρχιεπίσκοπο Aram Ateşyan το 2010.
Από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τα θέματα του Πατριαρχείου διέπονται από το Καταστατικό του 1863, το οποίο θεωρείται Αρμενικό Σύνταγμα. Αλλά το ΑΚΡ έχει φέρει τις δικές του νέες μεθόδους στις εσωτερικές λειτουργίες του αρμενικού Πατριαρχείου.
Στην άρνησή της να επιτρέψει εκλογές, η κυβέρνηση απολαμβάνει την υποστήριξη του Ateşyan, ενός ατόμου που ασχολείται μόνο με το προσωπικό του κέρδος, όπως τον κατηγορούν πολλοί, καθώς και την υποστήριξη από μερικούς κορυφαίους Αρμένιους που βλέπουν την κυβέρνηση ως «αγελάδα» για …άρμεγμα μετρητών.
Με το θάνατο του Πατριάρχη, το παράλογο γραφείο του «Αναπληρωτή Πατριάρχη» έχει εξαφανιστεί και έχουν ληφθεί μέτρα για νέες εκλογές. Και υπήρξε και μια άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη: το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι η άρνηση της κυβέρνησης να επιτρέψει εκλογές για νέο πατριάρχη τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν παραβίαση των δικαιωμάτων.
Την περασμένη εβδομάδα, το δικαστήριο αποκάλυψε το σκεπτικό πίσω από την απόφασή του, η οποία είχε αρχικά ανακοινωθεί τον Μάιο.
«Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι εκλογές για τον πατριάρχη, ο οποίος φέρει σημαντική εξουσία και ευθύνη για την αρμενική κοινότητα, έχουν διεξαχθεί με τρόπο που δεν συμβαδίζει με τη βούληση της αρμενικής κοινωνίας για πάνω από δέκα χρόνια»,ανέφερε η δήλωση του δικαστηρίου.
«Όπως έχει ήδη εκφράσει το Συνταγματικό Δικαστήριο, αποφάσεις σχετικά με ένα σύστημα θρησκείας ή πεποιθήσεων μπορούν να ληφθούν μόνο από τους οπαδούς αυτού του συστήματος θρησκείας ή πεποιθήσεων», ανέφερε.
Αυτό όπως αντιλαμβάνεται κάθε κοινός νους έχει αντίκτυπο και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο!!
Εν ολίγοις, το δικαστήριο αποφάσισε ότι το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία, το οποίο κατοχυρώνεται στο 24ο άρθρο του συντάγματος της Τουρκίας, έχει παραβιαστεί.
Παρόλο που η απόφαση αυτή ήρθε με καθυστέρηση δέκα ετών, εξακολουθεί να είναι ενθαρρυντική από πολλές απόψεις. Αρχικά, έχει σημειωθεί η αδικία της κυβέρνησης και η αρμενική κοινότητα δικαιώθηκε στον αγώνα της να επιλέξει τον δικό της πατριάρχη.
Το δικαστήριο επανέλαβε ότι οι εκλογές για το αξίωμα του πατριάρχη πρέπει να διεξάγονται σύμφωνα με το Καταστατικό του 1863 και ότι οι πατριάρχες πρέπει να επιλέγονται ανεξάρτητα από την κυβέρνηση. Το δικαστήριο επέμεινε ότι κάτι διαφορετικό θα αποτελούσε παραβίαση δικαιωμάτων.
Με άλλα λόγια, όλα τα αιτήματα της αρμενικής κοινότητας ήταν νομικά έγκυρα και το σχέδιο του ΑΚΡ και του Ατεσγιάν δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί.
Το αν η απόφαση του δικαστηρίου είναι δεσμευτική και ο βαθμός στον οποίο το AKP θα λάβει υπόψη αυτή την απόφαση είναι αμφισβητήσιμο.
Όμως, το ερώτημα είναι γιατί το Συνταγματικό Δικαστήριο επέλεξε να ανακοινώσει αυτήν την απόφαση τώρα.
Είναι σαφές ότι ο Ατεσγιάν, ο οποίος είχε απολαύσει την σταθερή υποστήριξη του ΑΚΡ για 10 χρόνια, έχει καταστεί αναποτελεσματικός στα μάτια του ΑΚΡ.
Για 10 χρόνια, η κυβέρνηση ώθησε τον Ατεσγιάν προς τα εμπρός, δημιουργώντας νέες θέσεις για αυτόν και εξαλείφοντας όλους τους άλλους πιθανούς υποψηφίους για την πατριαρχία. Όποτε ο Ateşyan είχε κάποιο θέμα, θα έκανε μερικές τηλεφωνικές κλήσεις και το AKP θα έλυνε αμέσως τα προβλήματά του.
Η αρμενική κοινότητα αρνήθηκε να δεχθεί τον Ateşyan. Παρά την επιμονή του αναπληρωτή πατριάρχη ότι την στήριξε η κυβέρνηση, η αρμενική κοινότητα δεν τον στήριξε. Οι φιλικές φωτογραφίες με τον υπουργό Εσωτερικών και οι συνομιλίες με τον Πρόεδρο Erdoğan δεν έκαναν τίποτα για να αυξήσουν την υποστήριξή του.
Ο Ateşyan, ο αναπληρωτής πατριάρχης, σφραγίστηκε ανεξίτηλα ως κυβερνητικός άνθρωπος, όχι μόνο από την τοπική αρμενική κοινότητα, αλλά και από τη διασπορά και το κράτος της Αρμενίας. Αντί να απορρίψει τον τίτλο, αντ ‘αυτού καυχιόταν ότι ήξερε πώς να κάνει δουλειά στην Τουρκία. Το μόνο που κατάφερε να κάνει ήταν να βυθιστεί σε ολοένα και χαμηλότερα βάθη αναξιοπιστίας.
Το ΑΚΡ αποφάσισε δικαίως να απομακρύνει τον άνθρωπο αυτό αφού απορρίφθηκε από όλες τις πλευρές. Αυτό το σημείο συνέπεσε με τον θάνατο του Mutafyan και την ανακοίνωση από το Συνταγματικό Δικαστήριο της απόφασής του.
Δυστυχώς, η αρμενική κοινότητα δεν θα πάρει ποτέ αυτά τα χαμένα δέκα χρόνια πίσω. Μετά από δέκα χρόνια χωρίς νόημα, χωρίς κατεύθυνση, με έναν αναπληρωτή πατριάρχη που δεν νοιαζόταν τους Αρμένιους, τη θρησκεία τους ή τα προβλήματά τους.
Η κοινότητα έχει απομακρυνθεί από το Πατριαρχείο της, το οποίο είναι ο μόνος εγγυητής της ύπαρξης, του πολιτισμού και της γλώσσας στην Τουρκία. Πρέπει να ελπίζουμε ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι παραγωγικά για τη θεραπεία αυτών των πληγών. Το σχέδιο είναι να επιλεγεί ένας νέος Πατριάρχης τους επόμενους δύο μήνες. Ας ελπίσουμε ότι θα είναι δημοκρατικές εκλογές.
Σε όλες αυτές τις εξελίξεις, υπάρχει μια λεπτομέρεια που πρέπει να επιβεβαιωθεί και να τιμηθεί αναλόγως: η δεκαετής πάλη της αρμενικής κοινότητας και η άρνησή της να παραδοθεί!
Η σθεναρή στάση των πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών και των Αρμενίων που δεν φοβήθηκαν να αντιταχθούν στην κυβέρνηση ήταν πολύ σημαντική για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Η κρίσιμη κατεύθυνση της αρμενικής εφημερίδας AGOS της Τουρκίας, η οποία συνέχισε να ενημερώνει το κοινό, θέτοντας ερωτήσεις που δεν έθεσε κανένας άλλος, και να επιμένει στο διάλογο μεταξύ του Πατριαρχείου και της κοινωνίας των πολιτών, ήταν αποφασιστικής σημασίας.
