Τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως έναν απόλυτο “κυρίαρχο του παιχνιδιού” στην Τουρκία χαρακτηρίζει σε άρθρο της η Liberation, με αφορμή την πρώτη προεκλογική συγκέντρωση που έκανε ο τούρκος πρόεδρος στη πόλη Καχραμανμάρας, ενόψει της εκστρατείας που διεξάγει προκειμένου να πείσει τους Τούρκους να πουν «ναι» στην αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση που θα λάβει χώρα σε δυο μήνες.
“Η ημερομηνία έχει ήδη σημειωθεί στα ημερολόγια πολλών Τούρκων: στις 16 Απριλίου πάνω από 58 εκατομμύρια πολίτες της χώρας θα προσέλθουν στις κάλπες προκειμένου να αποφασίσουν ή όχι την συνταγματική αναθεώρηση που προωθεί εδώ και καιρό ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του, AKP”, σχολιάζει σε εκτενές της άρθρο η γαλλική Liberation.
“Είναι μια συνταγματική αναθεώρηση που έχει διχάσει την Τουρκία. Μια αναθεώρηση που ενδέχεται να μετατρέψει την Τουρκία από ένα προεδρικό σε ένα αυταρχικό καθεστώς, καθώς δίνει μια σειρά από υπερεξουσίες στον αρχηγό του κράτους, όπως το να διορίζει και να παύει υπουργούς, να εκδίδει διατάγματα, να μπορεί να κηρύξει το κράτος σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κτλ”, σχολιάζει το γαλλικό δημοσίευμα.
“Μαζί με περίπου εκατό ακόμη τούρκους διπλωμάτες, έχουμε κάνει έκκληση στην κυβέρνηση να αποσύρει αυτό το σχέδιο, καθώς βάζει σε κίνδυνο την ίδια την Τουρκία”, αναφέρει ο πρέσβης εν αποστρατεία Πουλάτ Τακάρ.
“Η αναθεώρηση αυτή θα επιτρέψει στο πολίτευμα μας να καταντήσει μια δικτατορία, καθώς πλέον ο πρόεδρος θα έχει μια σειρά από εκτελεστικές, νομοθετικές και δικαστικές υπερεξουσίες στα χέρια του”, προσθέτει ο Τακάρ.
“Το τούρκικο κράτος πέρασε, μέσα στο 2016, ένα από τα πιο ταραχώδη έτη της ιστορίας του. Αυτά που πέρασε η χώρα σε ένα χρόνο, άλλα κράτη τα περνάνε σε δέκα χρόνια”, τονίζει στην Liberation, μιλώντας ανώνυμα, ένας τούρκος αναλυτής, αναφερόμενος στο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου, τις μετέπειτα διώξεις αντιφρονούντων γκιουλενιστών και τις πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις που έλαβαν χώρα σε διάφορα σημεία της τουρκικής επικράτειας, κοστίζοντας την ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους.
“Αυτό, ωστόσο, που θα καθορίσει, εν πολλοίς την μελλοντική μορφή και φυσιογνωμία του τούρκικου κράτους ήταν το πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου”, υποστηρίζει ο πολίτικος επιστήμονας Αχμέτ Ινσέλ.
Την ώρα που το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος προβλέπεται αμφίρροπο, ο Ερντογάν ζήτησε από τους υποστηρικτές του να «χτυπήσουν όλες τις πόρτες» για να πείσουν τους εκατομμύρια αναποφάσιστους ψηφοφόρους.
«Η Τουρκία θα βιώσει μια νύχτα αναμόρφωσης την 16η Απριλίου» προειδοποίησε ο Τούρκος πρόεδρος, που θα εκφωνήσει ομιλίες σε πολλές πόλεις στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
Τα 18 άρθρα της Αναθεώρησης
Ιδού τα βασικά σημεία της περιλάλητης συνταγματικής μεταρρύθμισης:
Το νομοσχέδιο προβλέπει την πλήρη μεταβίβαση της εκτελεστικής εξουσίας στον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος θα ορίζει πλέον και τους υπουργούς της κυβέρνησης. Επίσης θα διορίζει έναν ή δύο αντιπροέδρους της κυβέρνησης, ενώ πλέον δεν θα υπάρχει πρωθυπουργός.
Το ισχύον Σύνταγμα, το οποίο υιοθετήθηκε το 1982 μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, διασφαλίζει την ελευθερία των δικαστηρίων απέναντι σε κάθε «όργανο, αρχή, πρόσωπο ή υπηρεσία». Όμως βάσει της συνταγματικής αναθεώρησης που εγκρίθηκε, ο πρόεδρος έχει την εξουσία να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα.
Πλέον ο πρόεδρος και το κοινοβούλιο θα επιλέγουν από κοινού τέσσερα μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, το οποίο έχει την αρμοδιότητα να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς υπαλλήλους. Το τουρκικό κοινοβούλιο θα επιλέγει μόνο του επτά μέλη.
Τα στρατιωτικά δικαστήρια, τα οποία έχουν καταδικάσει στο παρελθόν στην εσχάτη των ποινών πολλούς αξιωματικούς, ακόμη και τον πρώην πρωθυπουργό Αντνάν Μεντερές μετά το πραξικόπημα του 1960, θα καταργηθούν.
Βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης, κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα μπορεί να κηρύσσεται σε περίπτωση «εξέγερσης κατά της πατρίδας» ή «βίαιων ενεργειών που θέτουν το έθνος σε κίνδυνο διχασμού», όπως μετέδωσε το πρακτορείο Anadolu. Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης, προτού υποβάλει την πρότασή του στο κοινοβούλιο. Αυτό θα αποφασίζει αν θα μειώνει τη διάρκειά της, αν θα την παρατείνει ή αν θα την άρει, διευκρινίζει η ίδια πηγή.
Ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, αντίθετα θα μειωθεί από τα 25 έτη στα 18 η ηλικία στην οποία μπορεί κάποιος να εκλεγεί βουλευτής.
Πλέον οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές, κάθε πέντε χρόνια, αντί για κάθε τέσσερα που ισχύει ως τώρα.
Το τουρκικό κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να έχει την εξουσία να καταθέτει, να τροποποιεί ή να ακυρώνει νόμους. Επίσης διατηρεί την εξουσία ελέγχου, με τη δυνατότητα να συντάσσει εκθέσεις για κάποιες υποθέσεις.
Ο κοινοβούλιο θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα που θα αφορούν τους τομείς της εκτελεστικής του εξουσίας. Αντίθετα το νομοσχέδιο αναφέρει ρητά ότι ο πρόεδρος δεν θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα για θέματα τα οποία ρυθμίζονται ξεκάθαρα από τους νόμους.
Στην περίπτωση που ο πρόεδρος κατηγορηθεί ή θεωρηθεί ύποπτος ότι διέπραξε εγκληματική ενέργεια, το κοινοβούλιο θα μπορεί να ζητεί να διεξαχθεί έρευνα.
Το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης αναφέρει την 3η Νοεμβρίου 2019 ως ημερομηνία για τις επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.
Για να είναι κανείς υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές θα πρέπει να είναι Τούρκος πολίτης επί τουλάχιστον 40 χρόνια και να έχει κάνει ανώτατες σπουδές. Ο πρόεδρος θα εκλέγεται για μια πενταετή θητεία και θα μπορεί να επανεκλεγεί μία ακόμη φορά μόνο.
Ο Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014 στις πρώτες άμεσες εκλογές προέδρου, αφού διετέλεσε περισσότερα από δέκα χρόνια πρωθυπουργός της Τουρκίας. Αν ο ανώτατος αριθμός θητειών ξεκινήσει να ισχύει από τις εκλογές του 2019, κάτι που ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί, ο Ερντογάν ενδέχεται να παραμείνει στην εξουσία ως το 2029.
